Dünyanın Türk dâhileri
Kimi kansere çare bulma yolunda kimi yapay kalp kapakçığı geliştirdi. Onlar bilim dünyasının dönmesini sağlayanlar
GAZETE HABERTÜRK / FÜSUN SAKA
Onlar Türkiye'nin adını tüm dünyaya duyurdular...Elbette sayıları bu haberde olduğu kadar değil. Bir defa sadece bilim dünyasından isimler yazdık. Dünya çapında sanatçılarımız, siyasetçilerimiz ve CEO’larımız da var ve onlara da yer ayıracağız. Eksik kalan isimler de olmuştur; elbette aklımız ermediğinden...
BİLGE DEMİRKÖZ
Beş yaşında okula başlayan Bilge Demirköz, Robert Kolej mezunu. Massachusetts Institute of Technology’de matematik, fizik ve müzik okudu. MIT’de doktoraya başladı. 2 yıl NASA’da çalıştı. İngiliz Enerji Bakanlığı’nın her yıl beş kişiye verdiği Dorothy Hodgkin bursunu alarak Oxford’da fizik doktorası yaptı. 2004’te Atina Olimpiyatları meşalesini taşıdı. Oxford’da doktora yaparken Cern’deki Atlas projesinde çalışmaya başladı. Şimdi ODTÜ’de.
PROF.ATAMAN ŞENDÖL
Moleküler biyolog Ataman Şendöl “2010 Yılı Avrupa Kıtası Genç Araştırmacı Ödülü”nü aldı. Ödül Science Dergisi ve Ge Healthcare tarafından 4 kıtadaki en iyi araştırmacılara veriliyor. Dr. Şendöl, yaptığı araştırmada kanser hücrelerinin oksijen yetersizliği nedeniyle ölmediğini ortaya koydu ve buna neden olan bir geni buldu. Şendöl kendisine ödül getiren “Programlanmış Hücre Ölümü” projesini şöyle anlatıyor: “Vücuttaki her hücre DNA’sındaki problemi anlayabiliyor ve diyor ki ‘Benim DNA’mda yanlışlık var.’ Hücre eğer bu problemi çözemeyeceğini anlarsa kendisini yok ediyor. Üstelik bunu çok kısa sürede yapıyor ve 20 dakikada ölüyor. İnsan vücudunda bir günde aşağı yukarı 50 milyar hücre intihar ediyor. Kanserle ilgili araştırma yapan bilim adamları hücre ölümlerini 1950 ve 60’larda yaptıkları çalışmalarda görmüşlerdi ama oksijen alamayan hücrelerin bir şekilde öldüğünü düşünüyorlardı. Aksine bu eylem aktif bir program tarafından yürütülüyordu. Bu durum 1980’lerde tespit edildi ve hücrelerin ölümünü kontrol eden genler bulundu. Zürih Üniversitesi Mikrobiyoloji Bölümü’nde Prof. olan Dr. Michael Hengartner bu sonuca ulaşan ilk bilim adamlarından. Prof. Dr. Robert Horvitz de Programlanmış Hücre Ölümü çalışmasıyla 2002’de Nobel Ödülü aldı. Artık biliniyor ki, oksijensiz kalmak hücreleri iyice büyütüyor. Oksijen azalınca o hücrelere ne olduğuna baktım ve orada çalışan tirosinas genini buldum.”
PROF. DR. MURAT GÜNEL
Yale Üniversitesi Beyin Cerrahisi Bölüm Başkanı olan Prof. Dr. Murat Günel, anevrizmanın genini araştırmak için Amerikan hükümetinden 2 milyon dolarlık araştırma bursu kazandı. 37 yaşındaki doktor, Prof. Dr. Gazi Yaşargil’in ardından “Beyin cerrahisinin yeni dâhisi” diye tanınıyor. Türk Amerikan Tıp Birliği Başkanlığı’nı yapan Prof. Dr. Günel, her yıl Türkiye’den genç doktorların Yale’de eğitim almalarına da katkıda bulunuyor.
PROF. DR. GÖKHAN HOTAMIŞLIGİL
1986’da Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu, 2003’te Harvard Üniversitesi’nden profesör unvanını aldı. Şişmanlık, tip 2 diyabet ve metabolik sendromun moleküler mekanizmaları üzerinde çalışan Hotamışlıgil çalışmalarını, 2005’ten bu yana Harvard Üniversitesi’nde sürdürüyor. Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil ve ekibi diyabet ve karaciğer yağlanması gibi hastalıkları durdurabilecek “lipokin” adlı bir hormon keşfetti.
PROF. DR. FUAT AKYILDIZ
Fuat Akyıldız, yeni projesinde insan vücudunda dolaşacak ek hücreler geliştirecek ve bu hücreler birbiriyle haberleşecek. ABD’de yürüttüğü kablosuz iletişim hatları ve uydu haberleşmesi araştırmaları dolayısıyla mühendislik bilimleri dalında 2011 TÜBİTAK Özel Ödülü’nü alan Prof. Dr. Akyıldız, son araştırmasında bu çalışmalarını daha da ileri götürerek insan vücuduna yerleştirilen nano aygıtların haberleşmesini sağlayan bir projeyle hastalıkların daha oluşmadan teşhisine imkân verecek teknolojilerin altyapısını hazırlıyor. Akyıldız projesinin deneme çalışmalarının 30 yıl sonra başlayacağını düşünüyor. Ve gerçekleşmesi halinde insan ömrünün 250 yıla kadar çıkabileceğini belirtiyor.
PROF. DR. AFKSENDYİOS KALANGOS
Cenevre Tıp Fakültesi Hastanesi ve Kalp Damar Merkezi’nin Müdürü, ayrıca Kalp ve Damar Cerrahisi Kürsü Başkanı. Projeleri içinde, geliştirdiği biyoemilir kapak halkası 2005’ten beri kapak cerrahisinde kullanılıyor. Onun dışında yapay biyolojik kapak projesi FDA’nın onayından geçerek, klinik çalışma aşamasına geldi. Bu kapağın en önemli özelliği, doğal kapakların çalışmasına benzer bir sisteme sahip olması. Yapay akciğer projesiyse deneme aşamasında. Ayrıca 1998’de kurduğu “Hearts for All” adlı dernek sayesinde 12 bini aşkın kalp hastalığından mustarip çocuğa yardım etti.
BİR DE SANATÇIMIZ VAR: KUTLUKHAN PERKER
Türkiye’nin adını bir illüstratör olarak ABD’de duyuran Kutlukhan Perker 2001’de New York’a gitti. Society of Illustrators’ın tek Türk üyesi. Perker, New York Times, Wall Street Journal, Washington Post, Gazete Habertürk Gazetesi ve önemli politik dergilerden Progresive’e çiziyor. Heavy Metal’e çizgi romanlar hazırlayan Perker, Mad Dergisi ve New Yorker için de çizdi. İlki DC Comics Cairo olmak üzere Air 4 diye dört albüm yaptı. Ardından DarkHorse Insomnia Cafe isimli bir albümü çıktı. Ancak bunları yaparken özellikle Türkiye’deki çalışmalarını yarım bırakmadı. Mesela Leman Dergisi’nde çalıştı.
