Kuzey Irak'ta yüksek tansiyon: Kerkük operasyonu Barzani'nin sonu mu?

Irak ordusuna bağlı güçler dün gece saatlerinde başlattıkları Kerkük operasyonunu, üzerinden henüz 24 saat bile geçmeden tamamladı.

Bağdat yönetimi önce Kerkük'teki K1 Havaüssü, petrol rafinerileri, valilik binası ve Kerkük Havaalanı gibi kritik noktaların ele geçirildiğini ardından ise şehrin tamamının kontrol altına alındığını duyurdu.

Irak ordusu Kerkük'ün kontrolünü ele geçirirken, birçok bölgede Peşmerge güçlerinin çatışmadan mevzilerini terk etmesi, şehirde yaşanabilecek yıkım ve can kayıpları konusundaki endişeleri boşa çıkardı.

Ancak Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin bayrağı Kerkük Valiliği'nden indirilip, yerine Irak bayrağı göndere çekilirken, Peşmerge'nin çatışmadan geri çekilmesi çeşitli tartışmaları da beraberinde getirdi. Kürt siyasetinin iki ana partisi olarak görülen Barzani'nin liderlik ettiği KDP ile Talabani ailesinin partisi KYB'den karşılıklı ihanet suçlamaları yükseldi.

Bölgede yükselen tansiyonu, bundan sonra yaşanabilecek olası senaryoları, IKBY Başkanı Mesut Barzani'nin kaderini ve Kerkük'ün Bağdat yönetiminin kontrolüne geçmesinin sonuçlarını gazeteci Nevzat Çiçek, haberturk.com için değerlendirdi.

"BARZANİ SAF DIŞI BIRAKILMAYA ÇALIŞILIYOR"

Irak güçlerinin Kerkük'e yönelik operasyonunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Kerkük'ün yeniden merkezi hükümetin kontrolüne geçmesi Bağdat, Erbil, Ankara ve Tahran için ne ifade ediyor?

Nevzat Çiçek: "Operasyonu üç türlü değerlendirmek gerekiyor. Birincisi Kuzey Irak yönetimi tarafından; onlar bu referandum sonrası oluşan havada bir saldırı olduğu zaman bunu bir birlik olarak karşılayabileceklerini düşünüyorlardı. Ama özellikle Kasım Süleymani'nin KYB üzerindeki etkisi ve temasları sonrasında anladık ki, burada farklı pazarlıklar devreye girmiş. Benim izlenimim Kerkük, Süleymaniye ve Halepçe üzerinden KYB'ye sözler verilmiş durumda, bunun karşılığında Kerkük'teki statü aynen devam ettirilecek.

Bunun dışında petrol gelirleri üzerinden bir anlaşmaya varılmış durumda. Nihayetinde KYB, ağır silahlarını Süleymaniye'ye çekti. Bunun yanı sıra Peşmerge komutanlığındaki en üst düzey yetkililerin gözetim altında tutulduğu belirtiliyor. Dolayısıyla biraz da Barzani saf dışı edilmeye çalışılmış gibi gözüküyor."

"SAHANIN KAZANANI İRAN"

Nevzat Çiçek: "İran açısından, özellikle Haşdi Şabi gücüyle, merkezi hükümetteki gücüyle ve Süleymaniye eksenli Kürt siyasetiyle ilişkisiyle konumunu çok çok güçlendirdi İran. Açıkçası, sahanın kısa vadede kazananı olarak gözüküyor.

Türkiye açısından ise Erbil ve Süleymaniye merkezli iki yapı yeniden karşımıza çıkarıldı. Dolayısıyla Kürtlerin kendi içerisindeki ayrışmadan dolayı bir bağımsızlık ilanı şu aşamada zor gözüküyor. Barzani bugün bağımsızlık ilan etse bile, Süleymaniye merkezli partilerin bunları kabul etmeme olasılığı çok yüksek. Burada esas mesele gelen petrolün devam edip etmeyeceği. Bunu önümüzdeki günlerde görmüş olacağız.

Ben önümüzdeki süreçte Kerkük'ün hızla normalleşeceğini düşünüyorum. Çünkü Kerkük Peşmergelerinin yüzde 75'i KYB'nin kontrolünde. Burada, Barzani'nin sıkıştırılıp sıkıştırılmayacağı konusu önem kazanıyor. Piranşar üzerinden herhangi bir gücü Erbil üzerine sevk eder mi? Şu anda Haşdi Şabi hazırlığı olduğu ifade ediliyor. Şu anda Kerkük üzerinden bir paylaşım yapılacak. Paylaşım KYB'nin İran'la anlaşması üzerinden olacak, İbadi kendi konumunu güçlendirecek, Barzani biraz köşeye çekilmiş olacak."

'Batı' neden bu işin bu kadar dışında kalmayı seçti? Şimdiye kadar yüksek bir ses veya net bir tavır göremedik. Bunu nasıl yorumluyorsunuz?

Nevzat Çiçek:"Bunun nedeninin Irak seçimleri olduğunu düşünüyorum. Irak seçimlerine kadar bölgede tablo bir kez daha değişecektir. Fakat Irak seçimlerine kadar ABD, İbadi'nin gücünün sağlamlaştırmaya yönelik bir siyaset yürütüyor. Seçim sonrasına kadar İbadi'yi zora sokacak bir hamle içerisine girmezler."

"KDP İLE KYB ARASINDA BİR SAVAŞ YAŞANABİLİR"

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, 6 Kasım'da parlamento seçimlerine gitme kararı almıştı. Bu koşullar altında nasıl bir seçim bekliyorsunuz? Sizce Barzani'nin koltuğu tehlikede mi?

Nevzat Çiçek: "Seçimin yapılma ihtimali biraz zayıflaştı. Şu anda Irak'ta herkesin bildiği bir şey var. Daha önce KDP ve KYP arasında, yani Barzani ve Talabani aileleri arasında, şiddetli çatışmalar yaşanmıştı. Bu 'Kardeş Kavgası' olarak isimlendirilmişti. Şu an Bafel ve Lahur Talabani üzerinden çok ciddi anlamda KDP'ye karşı bir muhalefet olduğunu görüyoruz. Ben bu Kerkük meselesi çözüldükten sonra KDP ile KYB arasında bir savaşın yaşanabileceğini düşünüyorum. Türkiye, Barzani'nin gitmesi üzerinden baskısını arttırır, İran, Piranşar üzerinden Barzani'nin üzerine giderse, Barzani'nin onursal başkan olarak kalması gündeme gelebilir. Orada da Neçirvan Barzani'nin mi yoksa Mesur mu bu işi devam ettireceği soru işareti olur. Seçim ihtimali bunlara bağlı. Ben iç hesaplaşmanın daha olası olduğunu düşünüyorum."

"ABD, BARZANİ'NİN BURNUNUN SÜRTÜLMESİNİ İSTİYOR"

Her ne kadar Kerkük şehir merkezine girmedikleri açıklansa da İran destekli Şii milis gücü Haşdi Şabi'nin operasyonda önemli bir rol oynadığını görüyoruz. Piranşar 'da da bir Haşdi Şabi'nin bir hazırlık yaptığından ve Erbil'in üzerine yürüyebileceğinden bahsettiniz. Bu noktada ABD veya İsrail'in konuya dahil olacağını düşünüyor musunuz?

Nevzat Çiçek: "Burada iki anlayış var. Haşdi Şabi, 60'dan fazla örgütün bir araya gelerek kurduğu bir yapıydı. Ancak daha sonra bunun Irak ordusu içerisinde bir güce dönüştüğünü görmek lazım. Yani Haşdi Şabi dediğimizde Irak ordusundan ayrı olmadığını unutmamak lazım. Biz militer güç olarak nitelendirsek bile, Irak parlamentosunda bunun böyle olmadığını biliyoruz. Haşdi Şabi'yle ilgili en büyük endişelerden biri olan 'mezhepsel fay hattını derinleştirme' konusu hala burada karşımıza çıkmış değil. Ölümler veya öç alma konusunda öyle bir fotoğraf verilmedi. Ben onların da buna dikkat ettiğini düşünüyorum. Bu anlamda bence ABD, Piranşar'dan sonra frene basacaktır. Onlar da kendi sözlerini dinlemediği için Barzani'nin burnunun sürtülmesini istiyorlardı. Haşdi Şabi de bunu yerine getirecektir. Ancak fazla ilerlemesine de izin verilmeyecektir. Burada devreye girip 'kurtarıcı' rolüne geçecektir."

"HERKES KENDİ KÖŞESİNE ÇEKİLECEKTİR"

Bundan sonrası için nasıl bir Kuzey Irak tablosu görmeyi bekliyorsunuz?

Nevzat Çiçek: "Irak merkezi yönetiminin atacağı adımlar, Kuzey Irak yönetiminin atacağı adımlar ile Türkiye ve İran'ın meseleye yaklaşımları üzerinden okumak gerekiyor. Irak merkezi Kürt siyasetinin bundan nasıl etkileneceği önemli. Goran Hareketi'nin güçlendiğini biliyoruz, Celal Talabani'nin ölümü sonrası KYB'de bir liderlik çekişmesinin olacağı öngörülebilir. 1990'larda gördüğümüz, Erbil ve Süleymaniye merkezli iki ayrı yapının ismi konulmasa da karşımıza çıkacağını düşünüyorum. Bunların merkezi yönetimle ilişkilerini görmek gerekiyor.

Erbil merkezli siyaset, referandum kararı aldı, bunu cebine koydu ancak sandık sonrasında ellerinin zayıfladığını gördük. KYB ile karşılıklı 'ihanet' suçlamalarına giriştiklerini gördük. Ve son olarak Erbil'in, Türkiye ve İran'ın desteğini kaybettiğini gördük. Dolayısıyla Kerkük sonrasında oturup tekrar bir durum değerlendirmesi yapacaklardır. Bir polika belirleyeceklerdir. Ben biraz daha herkesin kendi köşesine çekilip, gücünü büyütmeye yönelik hareket edeceğini ancak KDP ile KYB arasında da ciddi sıkıntılar yaşanacağını öngörüyorum."