Kuzey Suriye'de bir Kürt Devleti mi kuruluyor?
Bir Kürt Devleti mi kuruluyor?
Bülent GÜNAL/AHT
Suriye’deki gelişmeler gündemdeki sıcaklığını koruyor. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın Suriye’nin kuzeyini Kürt güçlerine teslim etmesi ise Türkiye’de kaşların çatılmasına yetti. Kürtlerin kontrolüne geçen Kamışlı, Kobani, Afrin, Amude, Derika, Hemko kentlerinde denetim ve yönetim bütünüyle PKK çizgisindeki Demokratik Birlik Partisi’nin (PYD) elinde. Suriye’de bir Kürt devleti kurulması senaryoları artık yüksek sesle dillendiriliyor. Başbakan Erdoğan ise böyle bir yapılanmaya kesinlikle izin verilmeyeceğini şu sözlerle dile getirdi: “Kuzeyde oluşacak bir yapılanma bizim için terör yapılanmasıdır. Oraya müdahale etmek en tabii hakkımızdır. Buradaki yapılanma oradaki Kürtlerin yapılanması olarak değerlendirilemez. O PKK ile PYD’nin yapılanmasıdır ki bu da bizim hassas dengelerimiz arasında yer alacaktır. Burada bu oluşuma kalkıp da eyvallah edecek halimiz yok.’’ Ancak yaşanan gelişmeler ışığında merak edilen, tartışılan soru şu: “Kuzey Suriye’de bir Kürt devleti kuruluyor mu?’’
‘Kuzey Suriye’de bir PKK devleti kuruluyor’
21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ
Kuzey Suriye’de kesinlikle bir Kürt devleti kuruluyor. Daha doğrusu bir PKK devleti kuruluyor. Bu yaşananlar, Türkiye’nin Esad’ı kontrolsüz yıkma politikasının bir sonucudur. Totaliter devletlerde rejimin yıkılması devletin de yıkılmasıyla sonuçlanıyor. Nazi Almanyası’nda da böyle oldu, Irak’ta da. Rejim yıkılınca devletin kurumları da yıkılıyor. Suriye’de demokrasi ancak iktidarla muhalefet arasındaki uzlaşma zeminiyle sağlanabilirdi. Türkiye bu politikayı 9 ay sürdürdü, sonra bu politikadan vazgeçti. PYD’nin dolayısıyla PKK’nın kontrolüne geçen bölgeleri küçümseyen, “Abartmayın” diyen bir tavır da var. Kürtlerin eline geçen Kobani kenti Niğde’den büyük. Dünyayı uyutma politikası süredursun Suriye’de, Irak’ta yaşanan sürecin tıpa tıp aynısı yaşanıyor.
‘Kürt siyasal varlığı oluşuyor’
ODTÜ Öğretim Üyesi-Siyaset Bilimci Prof. İhsan DAĞI
Son gelişmeler Kuzey Suriye’de bir Kürt siyasal varlığının oluştuğunu gösteriyor ancak bir ‘Kürt devleti kuruluyor’ demek için erken olur. Suriye’deki Kürtlerin siyasal geleceği, Suriye’nin geleceğinin nasıl şekilleneceğinden bağımsız değil. Suriye’deki Kürtler Türkiye ve Irak’ taki Kürtlerden farklı olarak siyasal mücadeleye geç başladı. Siyasi partileşme geçmişleri daha yakın. Suriye’de siyasal yapısıyla hedefleri oturmamış bir Kürt hareketinden söz ediyoruz. Ancak Suriye’de üç parçalı bir yapı oluşursa; yani ülkenin merkezinde SunniArap devleti, batısında Alevi-Hıristiyan yapıda bir devlet kurulursa, kuzeyde de bir Kürt devleti kurulma ihtimali artar. Uluslararası güçler kaos içinde yaşayan bir Suriye yerine bölünmüş bir Suriye’yi tercih edebilir. Bu senaryo gerçeğe dönüşürse o zaman Suriye’de Kürt devleti kurulma süreci hızlanır.
‘Kürtler Suriye’de devlet kurmak istemiyor’
Fatih Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Öğr. Üy Prof. Dr. Doğu ERGİL
Türkiye, Suriye politikasında önemli hatalar yaptı. Suriye’deki Kürtlerin statü, özgürlük ve siyasete katılma arayışlarını kendine yönelik bir tehdit olarak algıladı. Bu tutum aynı zamanda kendi içindeki Kürtleri de karşısına almak anlamına geliyordu. Bu birinci hataydı. İkinci hata, Türkiye Esad’a dedi ki; ‘Askeri angajman değişmiştir. Sınırda herhangi bir hareketliliği tehdit olarak yorumlarım ve gereğini yaparım.’ Bunun üzerine Esad ne yaptı? Sınırdaki askerlerini çekti. Peki bu boşluktan kim faydalandı? Kürtler. Siz hem Kuzey Suriye’deki boşluktan Kürtlerin yararlanmasını istemeyeceksiniz hem de bu oluşumun meydana gelmesine ön ayak olacaksınız. Üçüncü hata ise şuydu: Türkiye, Sünni destekli bir politika yürüterek Ortadoğu’da liderliğe oynamak istedi. Ortadoğu’daki çok mezhepli, etnikli yapıda içinde taraf haline geldi. Oysa tarafsız olarak çok daha etkili olabilirdi. Türkiye’den kaçıp Suriye’ye yerleşen Kürtler’i karşısına aldı Türkiye. Zaten kendi içindeki Kürtlerle problem yaşıyor. Özetle, Kürtler Suriye’de ayrı bir devlet kurmak istemiyor. Eşit statüde, siyasete katılabileceği, diktatörlerce ezilmediği, günlük hayatını yönetebileceği bir yapı istiyor.
‘Bu kadar kısa sürede Kürt devleti kurulamaz’
Siyaset Bilimci-Yazar Mümtazer TÜRKÖNE
Suriye’de yaş nanların sadece tek bir karesine b kıp bir hükme varmak doğru olmaz. Bu kadar kısa sürede bir Kürt devleti kurulamaz. Gerçekçi olmak lazım. Buna hem uluslar arası güçler hem de Suriye izin vermez. Suriye’de yaşanan geçici durum ve otorite boşluğu ortadan kalktıktan sonra Suriye’nin kuzeyinde yaşanan bu gelişmeler sürdürülemez. Kuzey Suriye’de siyasal Kürt hareketi bir oluşum aşamasında. Neticeleri henüz ortaya çıkmadı.
‘Devlet kurdum demekle olmuyor’
Yazar Ümit FIRAT
Suriye’de Kürtler’in ortaya çıkıp devlet kurmaları çok gerçekçi değil. Kuzey Suriye’de bir Kürt devleti kuruluyor yönündeki açıklamalarla da aynı kanaatte değilim. ‘Devlet kurdum’ demekle devlet kurulmuyor. Kuzey Kıbrıs örneği 30 yıldır gözümüzün önünde. Suriye diye bir ülke tarihsel geçmişte yoktu. Ortadoğu paylaşılırken çizgiler çizildi, bir yere Irak, bir yere Ürdün, bir yere de Suriye dendi. Bir bakıma araziler paylaşıldı. Çizgileri çizenler bölgeden ayrıldıktan sonra bu ülkeler devlet yapılanmasını sürdürdü. Suriye’de diktatörlük çöktükten sonra insanları bir arada yaşama isteği ne derece olacak, tartışılır. Kuzey Suriye’de Kürdistan kurulması zor, Suriye’nin bu haliyle yaşamını sürdürmesi daha zor. Kürtler Suriye’de belli bir bölgede yaşamıyor ki, bir çizgi çizilsin ve burası Kürt devleti densin. Kürtler Suriye’de kendi taleplerine uygun bir statüde kalmayı tercih eder diye düşünüyorum.
