Chavez'in ölümüyle gelen dünya rekoru
Venezüella'nın vefat eden devlet başkanı Hugo Chavez'in popülaritesi pek yüksekti. Kendi ülkesinde seçimleri arka arkaya ve yüksek oy oranları ile kazandı, dışarıda da sosyalist bir lider olarak ünlüydü. Özellikle ABD petrol şirketlerinin ülkesindeki varlıklarını kamulaştırmasıyla tanındı.
Chavez arkasında belki efsane bir isim bırakıyor ama çok iyi bir ekonomi bırakmıyor. Bunun temel göstergesi olarak enflasyon yüzde 22 düzeyinde ve dünyanın en yüksek oranlarından biri. Büyümesi yüzde 5.5, işsizliği yüzde 6, bütçe açığı yüzde 5.5, kamu borcunun milli gelire oranı yüzde 45, faizleri de yüzde 15'te. En büyük ekonomik varlığı petrol. Dünyanın kanıtlanmış en büyük petrol rezervine sahip. 297 milyar varil ile Suudi Arabistan'ın bile önünde. Ancak üretimi onun üçte birinde bile değil. Nedeni Chavez döneminde uygulanan politikalar. Venezüella'nın bugünkü petrol üretimi 1998 yılının yüzde 25 gerisinde ve günlük 2.4 milyon varil.
PARLAK PERFORMANS: Ekonomisi parlak olmamasına karşılık Venezüella'nın borsası geçen yıl dünyanın en çok kazandıran, en parlak borsasıydı. Türkiye Borsası'nı geçen tek piyasaydı. Hatta 2013 yılında aynı performansını sürdürüyor. Yılbaşına göre yüzde 30.3 getirisiyle yine en çok kazandıran borsa. En yakın izleyen borsa Abu Dabi yüzde 18 prim yapmış. Ülkenin efsane olmuş lideri ölüm döşeğindeyken, ülkeyi kimin yöneteceği belli değilken nasıl oluyor da borsası dünyanın en çok prim yapan piyasası oluyor?
CHAVEZ SONRASINA YATIRIM: Bunun altında yatan temel etken "Chavez ölecek, Venezüella yine bize kalacak, paylaşacağız" beklentisinin yatması. Uluslararası ve özellikle Amerikan şirketleri karşıtı politika izleyen Chavez'in gitmesiyle ülke ekonomisinin yeniden dışa açılacağı bekleniyor. Dışa açılmanın ve gelecek yabancı sermayenin etkisiyle varlık fiyatlarının yükseleceği, ekonominin sıçrayacağı beklentisi, piyasalar tarafından öncesinden satın alınmış. Chavez sonrası yabancı sermayenin ülkeye geleceği beklentisi, borsasına daha önceden yansıtılmış, pozisyonlar alınmış. Bu nedenle ülkenin nasıl ve kim tarafından yönetileceği, siyasi belirsizliği de önemsenmemiş. İşte geçen yıl yüzde 302'lik ve bu yıl yüzde 30'luk dünya rekorunun altında yatan gerçek bu.
2. HİKÂYE VİETNAM: Dünyadan başladık, dünyadan başka bir hikâyeyle devam edelim. Vietnam Borsası bu yılın iki ayında dünyada yüzde 14.7 ile en çok prim yapan 6. borsa. 2 Kasım 2012 ile 20 Şubat 2013 tarihleri arasında yüzde 32 prim yaptı. Küçük bir ülke, küçük bir ekonomi. Nike ayakkabılarının üretildiği yer. Borsasındaki bu hareketlenmenin gerisinde yatan temel faktör ise yabancı doğrudan sermayenin ülkeye gelmesi beklentisi. Akım başlamış ve devam etmesi de bekleniyor. Kim derseniz, Japon şirketleri, özellikle elektronik üretimi yapanlar. Nedeni de, bizim Kardak Adası'na benzer krizin Çin ile Japonya arasında gerginliğe yol açması. Bu gerginlikle birlikte Japonya'nın Çin'deki doğrudan yatırımları, kendini güvende hissetmiyor ve küçük bir ülke olan Vietnam'ın yolunu tutuyor. Ülke küçük, ekonomi küçük olunca da gelecek yatırımlarla patlama yapmaya aday oluyor. Bu gelişmenin izdüşümü de önceden borsasına yansıyor. Vietnam Borsası da bu nedenle dikkatle izlenmesi gereken bir piyasa.
SONUÇ: "Hiçbir şey şu gerçeği değiştiremez: Bilgileriniz geçmişe mahsus, kararlarınız ise geleceğe yöneliktir." lan E. Wilson
