İşadamlarımız 122 özel jetle uçuyor
Türkiye iş jeti pazarı son 10 yılda ciddi bir büyüme trendi gösterdi. İş dünyasının 1990’ların başında tanıştığı özel jetler, aynı dönemin ikinci yarısında adeta patlama yaparak 1999’da sayıları 62’ye ulaştı. 2000’lerdeki ekonomik krizle düşüşe geçen özel iş jeti sayısı 2001’de 49’a geriledi. Türkiye’nin de ekonomik anlamda dünyanın ilgisini çekmeye başladığı 2013’ten itibaren ise sürekli büyüme gösteren özel iş jeti pazarı, 2014’te 117’ye ve 2015’te ise 122’ye kadar yükselerek, bir rekora imza attı.
Türkiye özel iş jeti filosu rakamlarına, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) envanterinde bulunan özel jetler dahil edilmezken, Cumhurbaşkanı, Başbakan, bakan ve bürokratların kullandığı devlet filosundaki özel jetler dahil edilmiş. Ayrıca özel uçak sayılarına çeşitli amaçlarla kullanılan pervaneli (turboprop) hava araçları da dahil edildiği için zaman zaman bu yüksek rakamlar medyaya yansıyor. Ancak bu çalışmamızda sadece jet motorlu özel uçakları dikkate aldığımızı özellikle vurgulamış olalım.
İşadamları, sanat dünyası ve sporcuların sahip olduğu iş jetleri aynı zamanda sektörde ikinci el piyasasını da canlı tutuyor. Araştırmalar 2015’te tüm iş jeti kategorilerinde ikinci el satışın yüzde 6 oranında artış gösterdiğine işaret ediyor. Amerikan ekonomisinin ve doların güçlü duruşuna bağlı olarak bir süredir durgun ve hatta kötüye gittiği konuşulan iş jeti pazarı, 2015’in üçüncü çeyreğiyle beraber ciddi bir toparlanma eğilimi göstermeye başladı.
Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün resmi rakamlarına göre Türkiye’de şu anda tescilli 1479 hava aracı bulunuyor. Bu hava araçları içinde en büyük yüzdeyi ticari yolcu uçakları alıyor. 506 adet tescilli ticari yolcu uçağımızın 247’si Airbus, 244’ü Boeing, 15’iyse Embraer. 122 iş jeti, 92 helikopter, 140 serbest balon, 105 sıcak hava balonu, 27 planör, 4 deniz uçağı ve 482 de çeşitli olmak üzere başka hava araçlarımız da var.
ÖZEL JETLERİN DÜNYADAKİ DURUMU
Özel jet filolarının gelişimine baktığımızda 1970’de dünyada toplam 830 özel jet varken 18.5 trilyon dolarlık bir ekonomi anlamına geliyordu. 2000 yılında 8 bin 650 özel jet 49.3 trilyon dolarlık bir ekonomi gücü temsil etmeye başladı. 2014 yılında ise 15 bin 735 özel jetin dünya ekonomisi içindeki payı tam 72.3 trilyona çıktı. Hâlâ Amerika’nın başı çektiği özel jet pazarında Çin yüzde 15.5 ve Ortadoğu pazarı ise yüzde 8’ler civarında büyüyor. Son dönemde dünyanın gündemindeki İran’a yaptırımların kalkması da özel jet pazarında İran kaynaklı bir hareketlenme yaratabilir gibi. Özellikle Türkiye’de özel uçağını değiştirmek isteyen işadamlarının İranlılara kârlı ikinci özel jet satabileceği konuşuluyor.
ÜLKEMİZDEKİ JETLER
Dünyada özel jet imal eden irili ufaklı toplam 13 şirket var. Bu şirketler arasında en çok öne çıkanlar Gulfstream, Hawker Beechcraft (HBC), Bombardier, Dassault, Embraer ve Cessna. Türkiye’deki özel jetlerin de neredeyse tamamı bu üreticilerin ürünü. 2003’te sadece ekonomik kriz sebebiyle 10 adede kadar düşen iş jetleri sonraki yıllarda Türkiye ekonomisinin istikrarlı büyümesine bağlı olarak her sene artış gösterdi.
Ülkemizdeki özel jetlerin 34 tanesi Cessna, 27 tanesi Hawker Beechcraft, 22 tanesi Bombardier, 18 tanesi Dassault Falcon, 12 tanesi Gulfstream, 3 tanesi Embraer ve 6 tanesi de diğer üreticilerin ürünü.
2003 yılında 131 olan hava taksi hizmeti veren şirket sayımız 2014 yılında 212’ye çıkmıştı. Kasım 2015 itibarıyla ise hava taksi sayımız 220’ye ulaşmış durumda.
