Havada en merak edilen 10 sır

Son yıllarda ulaşım imkânları büyük ölçüde arttı, artık dünyanın birçok noktasına uçakla ulaşmak oldukça kolay. Türk Hava Yolları’nın (THY) bugün itibarıyla 114 ülkeye sefer yapması bizlere de daha fazla seyahat planı yaptırıyor. Bütün bu gelişmeler aynı zamanda insanlarda merak duygusunu da harekete geçiriyor. Ancak merak edilen sadece seyahatler sonrası varılan ülkeler, şehirler ve ziyaret edilmesi planlanan özel yerler değil, bizatihi yolculuğun kendisi de çok bilinmezler ve öğrenilmesi gereken hususlar içeriyor. Teknolojik yeniliklerle birlikte iletişim çağının getirdiği bilgiye daha rahat ve kolay ulaşma gibi sebeplerden merak edilen hususlar da önem arz ediyor. Fakat bilgi kirliliğine maruz kalmadan, doğru kaynaktan meraklar giderilirse faydaya dönüşebilir. Uçaklara, seyahatlere dair hem en çok merak edilen hem de pek çok kimsenin gerçek nedenini tam olarak bilmediği bazı bilgileri derledim. Bakalım meraklarınızı ne derece gidermiş olacağım.

1- Uçaklarda hastalanma oranı nedir?

Uçaklarda kabin içindeki havanın motor dumanıyla kirlendiği sıkça dile getirilen hususlardan. Motordan gelen toksik (zehirli) havanın teneffüs edilmesi ve ‘aerotoxic syndrom’ denilen durumun giderilmesi konusunda hiçbir şey yapılmaması hep eleştiri konusu oldu. Konuyla ilgili uçak içinde duman ölçüm cihazlarıyla çeşitli testler yapıldı ve sonuç pozitif çıktı. Özellikle sürekli uçuş halindeki mürettebat için ciddi tehlike arz eden durumdan kaynaklı olarak British Airways pilotu Richard Westgate’in ölümüne sebep olduğu tartışılmıştı. Boeing 787 Dreamliner’ın tasarım sürecinde bu konu göz önünde bulundurulmuş olsa da diğer tüm yolcu uçaklarında aynı sıkıntı devam ediyor.

2- El konulan ve artan yiyecek içeceklere ne yapılıyor?

Havalimanında güvenlikten geçerken sınırı aşıldığı için bırakılmak zorunda kalınan içeceklerin (özellikle alkol) havalimanındaki güvenlik personeli tarafından akşamları alındığı sürekli tartışılır. Havalimanı işletmecilerinin kesin bir dille yalanladığı durum hiçbir zaman açığa kavuşturulamıyor. Ayrıca uçaklarda artan yiyecek ve içecekler havayollarına ikram veren şirketler tarafından bir daha kullanılamayacak şekilde yok ediliyor.

3- Acil iniş sorunlu iniş değildir

Yolcuların sağlık sorunları ya da teknik nedenler dolayısıyla uçakların asıl gitmek istediği noktadan önce herhangi bir yere acil iniş yapması havacılıkta çok sık rastlanan bir durumdur. Endişe edilecek bir konu da değildir. Mesela, dünyanın en büyük ve en yoğun havalimanlarından Londra Heathrow’a son 5 yılda 266 acil iniş yapılmış.

4- Türbülans yaşama oranı nedir?

Havada en ufak bir sarsıntıyı türbülans olarak yorumlayıp hemen korkuyoruz. Oysa gerçek anlamda bir türbülansı yaşama ihtimali, uçakların sahip olduğu teknik donanımlar sebebiyle oldukça düşük. Zira 10 bin saatin üzerinde uçuş tecrübesine sahip kaptan pilotların bile bu zaman diliminde yaklaşık 5 dakikalık ağır bir türbülans yaşama ihtimali söz konusu. Ağır türbülanstan kastedilen, uçağın seyir halindeyken 100 feet yani yaklaşık 30 metrelik düşüşler yaşaması olduğunu belirtelim. Ayrıca uçaklar, çok daha ağır türbülanslara maruz kalınacağı düşünülerek imal ediliyor. Kanatlarının 8 metre ve aşağı yukarı esneyen modeller olduğunu hatırlatmak sizin için iyi bir ipucu...

5- Pilotlar uyur mu?

Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı’nın (EASA) pilotların çalışma saatleriyle ilgili getirdiği düzenlemelerin ardından yapılan bazı araştırmalar gösteriyor ki, pilotların kokpitte uyuduğu süreler arttı. Ancak endişelenecek bir şey yok. Çünkü kurallara göre bir pilot, uçak otomatik pilottayken ve kokpitteki diğer pilot uyanık durumdayken uyuyabilir.

6- Can yeleğiniz ya koltuğunuzun altında değilse!

Uçuş öncesi güvenlik brifinginde kabin memuru, can yeleklerinizin koltuğunuzun altında olduğunu belirtir. Oysa hatıra biriktirmeyi seven bazı yolcular, uçaktan inerken hayati önemi olan can yeleklerini yanlarına alıyor. Daha doğru ifadeyle çalıyor. Bu sebeple koltuğunuza oturduğunuzda, can yeleğinin yerinde olup olmadığını kontrol edin ve olası bir tehlike anını göz önünde tutun.

7- Uçakları yıldırım çarpar mı?

Uçaklara yıldırım çarpabiliyor. Hatta her ticari uçağa yılda ortalama bir defa yıldırım çarpıyor. Fakat yıldırım sebebiyle uçaklar sorun yaşamaz. Tasarımı esnasında kullanılan faraday kafesi yöntemi, gövdede kullanılan malzemelerin elektrik iletkenliği ve kanatlarının ucunda bulunan statik discharger’lar aracılığıyla uçaklar yıldırımdan gelen güçlü akımdan korunur. Böylece uçaklar ve yolcular bu durumdan etkilenmez.

8- Motorlar durursa uçak uçar mı?

Milyarda birin altında olsa bile bu ihtimal bazı yolcuların kafasını kurcalar. Ancak seyir esnasında tüm motorlar dursa bile uçak sorunsuz bir şekilde inebilir. Bu durum seyir esnasında ani bir volkanik patlamanın etkisi, uçağın çok büyük bir kuş sürüsünün içinden geçilmesi ya da uçakta yakıtın tamamen bitmesi gibi birkaç sebepten oluşabilir. Uçaklardaki 20’ye 1 süzülme oranı sayesinde tüm motorların kaybedilmesi durumunda süzülerek yere inebilmek için ciddi bir zamanımız var. Örneğin 10 bin metre irtifadaki bir uçağın tüm motorları durursa, 200 km’lik mesafede bir havalimanına süzülerek inebilir. Yani uçak bir km’lik irtifa kaybı sırasında 20 km yol alıyor. Yaşanmış bazı olaylarda, pilotların en ufak bir yaralanma olmadan uçağı başarıyla indirdiklerini biliyoruz.

9- Uçağın kapısı havada açılır mı?

Uçak seyir esnasındayken kapı açmaya çalışan sorunlu yolcularla ilgili haberlere rastlamışsınızdır. Oysa durum aslında sanıldığı kadar korkutucu değil. Çünkü fiziksel olarak uçak içiyle dışındaki basınç farkından ötürü kapıyı açmak imkânsız. Ortalama bir seyir yüksekliğinde uçağın her santimetrekaresine ortalama 0.5 kilogram basınç uygulanıyor. Dolayısıyla böyle kötü hayaller kurup, keyfinizi kaçırmayın.

10- Sigara yasaksa, kül tablası niçin var?

Havacılıkta kurallar oldukça önemlidir ve hiçbir şartta çiğnenemez. Uçakta sigara içilmemesi gerçeğinin tuvalete gittiğinizde kapının hemen yanında gördüğünüz kül tablasıyla çeliştiğini sanabilirsiniz. Oysa uluslararası havacılık otoriteleri, uçakta bulunması gereken minimum ekipmanlar listesinde kül tablasını da zorunlu tutuyor. Amaç, seyir esnasında illegal bir şekilde sigara yakan bir yolcunun sebep olacağı tehlikedir. Ayrıca tuvaletteki çöp sepetine sigara atıldığı için probleme sebep olan yolcu örnekleri de söz konusu.