Türkçe ezanın bestesi İzmirli bir imama aittir

"ANDIMIZ"ın okullarda her sabah okunmasına son verilmesinin ardından 1930'larda alınan bazı kararlar, meselâ o senelerde ezanın Türkçe okutulmuş olması konusu şimdi gündemimizi işgal ediyor ya...

Ezanı kimin Türkçeleştirdiği hakkında ortaya bugüne kadar çeşit çeşit iddialar atıldı. Bir kesim tercümeyi başında Atatürk'ün bizzat bulunduğu bir din adamları ve hafızlar komisyonunun yaptığını söylüyor, bir başka kesim ise Türkçeleştirmenin "Andımız"ı da yazmış olan 1930'lu senelerin Millî Eğitim Bakanı Reşid Galip'in eseri olduğunu iddia ediyor.

Belgesini görmedim ama İstanbul'da 70'li senelerin sonunda hayatta olan yaşlı müzisyenlerden hep dinlemişimdir: Türkçe ezanın sözleri bir komisyona yahut Reşid Galip Bey'e değil, Dürrî Turan'a aitti!

Dürri Bey 1885 ile 1961 seneleri arasında yaşamıştı, tanburî ve bestekâr idi, en bilinen eseri "Bir sitemin zehriyle içimden yaralandım" sözleri ile başlayan Buselik makamındaki nefis şarkısıydı. Ve yine o senelerde üstadların anlattıklarına göre, ezanı Türkçeleştirdiği için Demokrat Parti zamanında işinden olmuştu...

Türkçe ezan, o senelerde üstelik sadece okunmakla kalmamış, yeniden bestelenmiş, nota ile de tesbit edilmişti ve ezanın Bayatî makamındaki bestesi, çok önemli bir müzisyene aitti: 1869 ile 1949 arasında yaşayan, "Mümkün mü unutmak güzelim neydi o akşam"ın, "Hayâl içinde akıp geçti ömr-i derbederim"in, "Visâl-i yâr ile mest ol, hayâle dalma gönül"ün ve daha birçok meşhur şarkının sahibi olan Rakım Elkutlu'ya...

Burada ezanın 1900'lü senelerin başında Avrupalılar tarafından piyano partisi ilâve edilerek sahne eseri haline getirilmiş ama artık bilinmeyen bir versiyonunun ve Rakım Elkutlu'nun eseri olan Türkçe sözlerle bestesinin notalarını görüyorsunuz...

Türkçe ezanı besteleyen ve musiki çevrelerinde "Rakım Hoca" diye bilinen büyük bestekâr Rakım Elkutlu'nun asıl mesleğini merak mı ettiniz?

İzmir'deki Hisar Camii'nin imamı idi...