Katar krizinin asıl nedeni
SUUDİ Arabistan, Katar’a uygulanan ambargoya birtakım kılıflar bulsa da meselenin temelinde parasal çıkarlar olduğu unutulmamalı. New York Borsası’nda yıllardır işlem yapmakta olan tecrübeli yatırımcı arkadaşım, bana işyerinin bulunduğu Wall Street’teki buluşmamızda işin gerçek nedenini anlattı: - Suudi Arabistan, kontrolündeki ARAMCO petrol şirketini halka açmaya hazırlanıyor. Initial Public Offering (IPO) için Wall Street’te hazırlıklar yapılıyor.
- Suudi Arabistan bu IPO’ya büyük ümit bağlamış durumda. Halka arzın küçük bir diliminden 100 milyar dolar kadar para toplamayı umuyor.
- Son olarak Kral Selman tarafından yerine geçmesi için yeniden pozisyonlandırılan oğlu Muhammed bin Selman bu işi takip etmek için 6 ay önce New York’a gelmiş.
- IPO için tutulan aracı şirketle bir dizi toplantı yapmış.
- Şirket bu kadar paranın toplanma olasılığı üzerine Suudi yetkililerle bir beyin fırtınası yapmış.
- Muhammed bin Selman o toplantıda satışa sunulacak ARAMCO hisselerinin Batı şirketlerine değil de daha çok Arap ülkeleri ve vatandaşlarına satmayı umduklarını, şirketin hisse yapısının tamamen Batı’nın eline geçmesini çok istemediklerini söylemiş.
- Aracı şirket, bu kadar büyük bir halka arza para yatırma gücünün sadece Katar’da olduğunu belirtmiş. Selman da kendi yaptıkları temaslar ve hesaplar doğrultusunda Katar’ın bu işe milyarlarca dolar harcayacağını düşündüklerini, Katar’ın bu alımla IPO’ya ilk başta gereken momentumu sağlayacağını ve beklenen 100 milyar doların sonunda toplanacağını anlatmış.
- Toplantı yapıldıktan birkaç hafta sonra aracı şirket, IPO hazırlıkları için “due diligence” (hisse satışının mali yapısının yapılabilirliği üzerine çalışma) başlatmış. Ve görülmüş ki Katar, Suudi Arabistan’ın beklediği kadar değil, sadece birkaç milyar dolar alım yapmayı planlıyor.
- Tabii Katar, bu kadar alım emri verirse IPO’nun Suudilerin beklediği gibi para getirebilmesi de tehlikeye düşüyor.
SUUDİ ARABİSTAN’DAKİ DURUM
Yatırım bankacıları, Suudi Arabistan’ın petrol piyasasının durumu nedeniyle alıştıkları nakit akışında aksamalar yaşamasından çok tedirgin olduğunu söylüyorlar. Suudilerin nakit akışı petrolden geliyor. Katar ise nakit akışını doğalgazdan sağlıyor. Doğalgazın geleceği parlak ve piyasası yükselişte. Petrol piyasasında yapılan tahminler ise pek parlak değil.
Hem Suudi Arabistan’ın hem de Katar’ın 350 milyar dolar civarında nakit rezervleri var. Suudi Arabistan’ın nüfusu 32 milyon, Katar’ın ise 2.5 milyon civarında. Suudi Arabistan özellikle oğul Muhammed bin Selman yönetiminde ekonomik yapısını petrole bağımlılıktan kurtarmak ve geleceğe yatırım yapmak istiyor. Bu yüzden ARAMCO IPO’sundan gelecek paraya çok ihtiyaçları var. Katar küçük olsa da ekonomik yapı olarak Suudi Arabistan’dan daha güçlü görülüyor.
KATAR’A KARŞI OPERASYON
New York’taki yatırımcılar, Suudi Arabistan’ın aniden Katar’a karşı operasyon düzenlemesinin temelinde teröre destek kaygısı filan değil, ekonomik çıkarlarının zedelenmesini engelleme kaygısı olduğunu söylüyorlar. Katar’a iletilen son talep listesinin yapılması imkânsız maddelerden oluşması da krizi çözümsüz kılıp Katar’dan ekonomik taviz alma yollarının açık tutulması olarak görülüyor.
ABD DIŞİŞLERİ DEVREDE
Başkan Trump, Katar ile Suudi Arabistan arasındaki sorunun temelinde ARAMCO’nun halka açılmasının yattığını anlamış görünüyor. Washington’da Trump’ın krizin çözümünde Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’un daha aktif devreye girmesini istediği, yakın çevresine, “Rex oradaki tüm önemli insanları şahsen tanıyor, bu işi ancak o çözer” dediği de öğrenildi.
Tillerson bu göreve atanmadan önce Exxon Mobil petrol şirketinin CEO’suydu. Exxon’un bölgedeki tüm şirketlerle olduğu gibi ARAMCO’yla da yakın ilişkileri vardı. Tillerson CEO’yken, ARAMCO şirketi ile Suudi prenslerin çoğuyla yakından çalıştı. ARAMCO’nun mali yapısını ve şirketin IPO girişimini en iyi bilen insanlardan biridir Tillerson.
