'Altı Gün'den bugüne
50 yıl önce bu sabah, İsrail saatiyle 07.45, Mısır saatiyle 08.45’te, İsrail Hava Kuvvetleri’ne bağlı 180’in üzerinde savaş uçağı, Akdeniz’in açıklarından uçup batıdan geri dönerek Mısır’ın hava üslerinden 11’ine saldırdı. Önce pistleri kullanılmaz hale getirdikten sonra, yerde yakaladıkları uçakları hedeflediler. Uçaklar, ikinci ve üçüncü dalga saldırılarıyla Mısır Hava Kuvvetleri’ni kullanılamaz hale getirirken, Mısır’a destek olmak üzere harekete geçen Suriye ve Ürdün hava kuvvetlerine de üçüncü dalgada saldırdılar.
Her üç ülkenin hava kuvvetlerinin kullanılamaz hale gelmesiyle Ortadoğu’nun sonraki 50 yıllık tarihini ve o tarih içindeki gelişmeleri belirleyecek olan, 6 gün sürdüğü için “Altı Gün Savaşı” diye adlandırılan savaş, aslında 3 saat içinde bitecekti.
Bundan sonrasında İsrail Kara Kuvvetleri hava savunması kalmayan Mısır Kara Kuvvetleri’ni Sina Yarımadası’ndan püskürtecek, “Sen bu savaşa bulaşma” diye haber gönderdikleri ancak çaresiz kaldığı için savaşa giren Ürdün Kralı Hüseyin’in ordusu Batı Şeria’dan çekilecekti. Her üç semavi dinin kutsal mekânlarının bulunduğu Kudüs’ün doğusu İsrail tarafından alınacak ve savaş bittikten 17 gün sonra da ilhak edilecekti. İsrail ordusu en son, savaşın çıkmasına yol açan gelişmeleri tetikleyen Suriye’ye saldıracak, Golan Tepeleri’ni alacaktı.
Mayıs ayından itibaren krizi tırmandıran kararlar alan, kendi ordusunu dinleyip önleyici saldırıya yeltenmeyen ve savaştan önce halkına muazzam bir zafer müjdeleyip savaşın ilk günlerinden itibaren gerçeği onlardan saklayarak zafer umudunu diri tutan Mısır Devlet Başkanı Albay Cemal Abdülnasır, 9 Haziran’da istifa edecekti.
DENGELERİ ALTÜST ETTİ
İsrail bu savaşın sonunda topraklarını üçe katlayacak, tarihsel Filistin topraklarının tümünü kontrol eder konuma gelecekti. Doğu Kudüs’ün düşmesinin ardından, merkezi idareye haber verilmeden yerel askeri güçler ve belediye Yahudilerin ikinci büyük mabedinin batı duvarı (Ağlama Duvarı) etrafındaki Magribi Mahallesi’ni yıkacak ve ortaya kullanıma açık yeni bir alan çıkaracaklardı. İsrail’in bağımsızlığını 15 Mayıs 1948’de ilan etmesinin ertesi günü başlayan ve 1949 Mart ayında biten birinci Arap-İsrail savaşında yerinden yurdundan edilen ve Batı Şeria’ya sığınan Filistinliler bir kez daha göç etmek zorunda kalacaklar, Batı Şerialı olanlarla birlikte yaklaşık 250 bin Filistinli kaçarak Ürdün’e sığınacaktı. 100 bin Suriyeli ise Golan Tepeleri’nden kaçacaktı.
Mısır, Suriye, Ürdün hava kuvvetleri ya büyük ölçüde ya da toptan yok olurken, yaklaşık 20 bin Arap askeri ölecek, CIA’nın savaş sonrası raporuna göre İsrail’in kaybı 100 tank, 24 pilot ve yaklaşık bin civarında asker olacaktı.
İsrail’in Suriye’ye saldırı planladığını Nasır’a söyleyerek zaten patlamaya hazır ortamı savaş iklimine daha fazla yaklaştıran Sovyetler Birliği savaşa bulaşmayacak ve daha sonraki 10 yıl içinde bölgedeki en önemli müttefiki Mısır’ı ABD’ye kaptıracaktı. Mayıs sonlarında CIA tarafından kendisine verilen rapordan İsrail’in çıkabilecek bir savaşı her koşulda kazanacak kapasitede olduğunu öğrenen Amerika Başkanı Johnson, o sıralarda kendisini ziyarete gelen İsrail Dışişleri Bakanı Abba Eban’a “İsrail yalnız hareket ederse yalnız kalır” gibisinden her yana çekilebilir bir mesaj verecek, sarı ışık yakmış olacaktı. Bu arada İsrail savaşın 4. gününde Amerikan istihbarat gemisi USS Liberty’yi vuracaktı.
1967 savaşı, Ortadoğu’daki pek çok dengeyi ve gerçekliği altüst edecekti. Savaş başlamadan önce, kaybetme ihtimaline karşı, Sina Yarımadası’nda bir nükleer bomba patlatarak gözdağı vermeyi dahi düşünen İsrail’in askeri gücü tartışmasız hale gelecek, Arap devletleri arasındaki güç dengesi değişecek, bugün etkileri görülen pek çok gelişme de tetiklenecekti. Hepsinden önemlisi 50 yıldır süren işgal başlayacak, Filistin meselesi farklı bir nitelik kazanacak, bölgedeki stratejik bağlam da sonraki 10 yılda radikal şekilde değişecekti.
