Bir zamanların modası, şimdi gizli bir dil: Yelpazelerin tarihi yolculuğu!
Elde taşınan yelpazeler, tarih boyunca zarafet ve sembolik anlamlarıyla dikkat çekmiş, moda ve sanatın önemli bir parçası olmuştur. Hem Asya hem de Batı etkileriyle harmanlanan bu estetik objeler, kimi zaman statü göstergesi kimi zaman da mitolojik hikayelerle süslenmiş gizemli anlatımların taşıyıcısıdır. İşte detaylar...
Yelpazeler, sıcak havalarda serin kalma ihtiyacından, mitolojik hikayelere uzanan sembolik anlamlara kadar geniş bir yelpazede insanlık tarihine eşlik etmiştir. Özellikle Batı dünyasında zarafet ve asaletin simgesi haline gelen bu nesneler, Japon kültürünün de etkisiyle kültürel alışverişin önemli bir parçası olmuştur.
MODA VE ZARAFET
Yelpazeler, pratikten sembolik olana kadar birçok farklı kullanıma sahiptir. Sıcak havalarda serin kalmanızı sağlayabilir, dini ritüellerde kullanılabilir, zarafet ve zenginlik göstergesi olarak işlev görebilir veya bir reklam aracı olarak kullanılabilir.
Belki de elde taşınan yelpazenin en kalıcı rolü, zenginlik veya kraliyetin simgesi olarak kullanılmasıdır. Bu simgesel rol, antik Mısır ve Babil uygarlıklarına kadar uzanır ve günümüzde dahi devam etmektedir.
Batı kültüründe, yelpazeler genellikle üst sınıfın zarafetiyle ilişkilendirilmiştir. Yüksek statü arzusunda olanlar, yelpazeleri 1875 tarihli Peterson's Monthly Magazine gibi moda dergilerinde görebilirdi.
Bu dergilerde, dönemin en şık kadınları modanın doruğunda, abartılı giysiler içinde tasvir edilirdi. Hatta çocuk oyuncakları bile, ister kığıt ister porselenden olsun, sıklıkla yelpaze tutarken gösterilirdi.
JAPON KÜLTÜRÜNÜN ETKİSİ
Moda dergilerinde Parisli kadınlar Amerikan modasının ideali olsa da, Asya da kesinlikle etkiliydi. New Bedford, Japonya’nın batıya resmi olarak açılmasından önce bile balina avcılığı sayesinde Japonya ile bağlantılara sahipti.
Japon sanat ve tasarım fikirleri, o dönemin eserlerinde, hatta yelpazelerde bile bulunabilir. Japon geişalarının illüstrasyonları, hem balina avcılığı dönemiyle çapraz kültürel alışverişe bir bağ hem de moda dergilerinde yansıtılan zarafet özleminin bir göstergesi olarak kabul edilebilir.
BOŞ ZAMAN VE ÜST SINIF
Yelpazeler, genellikle sahiplerinin zevklerini ve tercih ettikleri veya arzu ettikleri yaşam tarzını yansıtacak şekilde boş zaman sahneleriyle süslenirdi. Bazı yelpazeler, üst sınıfın "umursamazlığının" simgesi olarak kabul edilir.
FLÖRT VE ROMANTİZM
Yelpazeler, çoğunlukla flört ve kur yapma amacıyla kullanılan gizli bir dili ifade etmek için kullanıldı. Hatta yelpazelerin kendileri genellikle boş zaman geçiren bir çifti tasvir ederdi.
Kur yapma ritüelinin kabul edilen bir parçası olan bu yelpazeler, 19. yüzyılın ortalarında Eliza Anne White’a hitaben yazılmış bir sevgililer günü kartında ya da Adolf J. Frederick'in 1904 tarihli bir tablosunda olduğu gibi incelikle süslenmiş örneklerle temsil edilir.
YELPAZELER HAKKINDAKİ İLGİNÇ BİLGİLER: KÖKENİ MİLATTAN ÖNCE 4. YÜZYILA DAYANIYOR!
Yelpazeler ilk olarak MÖ 4. yüzyılda Antik Çin ve Mısır'da kullanılmaya başlandı. Başlangıçta sadece serinlemek için değil, aynı zamanda bir statü sembolü olarak kullanılıyordu.
BİR KRALİYET AKSESUARIYDI
Eski Mısır’da yelpazeler, firavunların ve soyluların gücünü ve prestijini temsil ediyordu. Yelpazeleri taşımak genellikle kölelerin görevi olurdu.
PORTEKİZLİ TÜCCARLAR AVRUPA'YA GETİRDİ
Yelpazeler, 15. yüzyılda Portekizli tüccarlar tarafından Çin ve Japonya’dan Avrupa’ya getirildi. Özellikle Rönesans döneminde soylular arasında oldukça popüler hale geldi.
YELPAZELERİN GİZLİ DİLİ
18. yüzyılda Avrupa’da yelpazeler, flört etme amacıyla kullanılan bir "gizli dil" geliştirdi. Yelpazenin nasıl tutulduğuna veya sallandığına bağlı olarak farklı mesajlar iletilebiliyordu.
SAVAŞ YELPAZELERİ
Japonya’da bazı yelpazeler (tessen), savunma ve savaş için kullanılan bir tür silahtı. Metalden yapılan bu yelpazeler, samurayların silahsız kaldıklarında kendilerini korumaları için tasarlanmıştı.
