18-24 Mart Yaşlılara Saygı Haftası: Hızlı ve büyük problemlerle yaşlanıyoruz
2024 yılı verileri nüfusumuzun yaklaşık yüzde10.6'sının 65 yaş ve üzerinde olduğunu gösteriyor. 2080 yılı beklentisi Türkiye'de yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payının yüzde 33.4'e ulaşacağı yönünde. Toplumda yaygın olan "mutlu yaşlılık" beklentisi, pratikte karşılaşılan fiziksel ve duygusal zorluklar nedeniyle ulaşılması güç bir ideal halinde. 65 yaş üstü kişilerin yaklaşık yüzde 60–80'inin en az bir kronik hastalıkla, yüzde 25–30'unun ise iki veya daha fazla kronik hastalıkla yaşadığı tahmin ediliyor. 80 yaş üstü bireylerde ise ortalama 3 - 5 kronik hastalık birlikte görülüyor. Sizce de hızlı ve büyük problemlerle yaşlanmıyor muyuz? Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu'nun haberi
Hızlı ve büyük problemlerle yaşlanıyoruz. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre yaşlanma insanın yaşam süresi boyunca fiziksel, zihinsel ve sosyal işlevlerinde meydana gelen sürekli ve değişken değişimler demek. Bu tanım çerçevesinde, yaşlılığın sadece belirli yaştan itibaren ortaya çıkan bir durum olarak değerlendirilmemesi gerekiyor. Yaşlılık aynı zamanda bireyin yaşam kalitesini ve işlevselliğini koruma çabalarıyla da şekillenen çok boyutlu bir süreç. Bu süreç hem biyolojik hem de sosyal unsurları içeriyor.
MUTLU YAŞLILIK BEKLENTİSİNİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER
Biyolojik yaşlanma, vücudumuzda 50 yaş civarında hissetmeye başladığımız doğal değişiklikler anlamına geliyor. Bu süreçte; görme problemleri, eklem rahatsızlıkları, güç kaybı, hafıza problemleri ve kronik hastalıkların artışı kaçınılmaz hale geliyor. Bu sorunlar, kişinin günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmeyi zorlaştırıyor, bağımlılığını artırıyor ve yaşam kalitesinde belirgin düşüşlere yol açıyor. Sosyal yaşlanma ise emeklilik, aile ve hayattan beklenti gibi unsurlar etrafında şekilleniyor. İdealize edilen bu dönem, çoğu zaman yalnızlık, endişe, pişmanlık ve terk edilmişlik gibi olumsuz duygularla gölgeleniyor. Bu noktada toplumda yaygın olan “mutlu yaşlılık” beklentisi, pratikte karşılaşılan fiziksel ve duygusal zorluklar nedeniyle ulaşılması güç bir ideal halini alıyor.
TÜRKİYE’DE 10 KİŞİDEN BİRİ YAŞLI
Bu bilgilerle buluşmamızı sağlayan Evde Sağlık ve Bakım Merkezi Mesul Müdürü Dr. Tayyar Vardar; “Yaşlılık; birikmiş tecrübeler, aile ve dostlarla paylaşılan güzel anılar ve kendimize ayırdığımız zaman dilimleri anlamına gelir. Her ne kadar bazı zorluklar yaşansa da, bu dönem, hayatın en keyifli ve anlamlı yanlarını da beraberinde getirir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2024 yıl sonu itibarıyla ülkemiz nüfusunun yaklaşık yüzde10.6’sı, yani 9 milyon 112 bin civarında birey 65 yaş ve üzerinde bulunuyor. Bu oran, her 10 kişiden birinin yaşlılık döneminde olduğunu gösterirken, demografik yapımızın öngörülen değişiminin gelecekte çok daha çarpıcı olacağına işaret ediyor. Tahminler 2080 yılında Türkiye’de yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payının yüzde 33.4’e ulaşacağı, yani her üç kişiden birinin 65 yaş ve üzerinde olacağı yönünde. Dünya genelinde 2024 yılı itibarı ile nüfusun yüzde10.2’sinin 65 yaş ve üzeri olduğu gerçeği ülkemizin hızla yaşlandığının göstergesi” diyor.
YÜZDE 82’Sİ TAM SAĞLIKLI HİSSETMİYOR
T.C. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün 2023 araştırmasına göre, 65 yaş ve üzeri bireylerin yüzde 82’si kendilerini tam sağlıklı hissetmiyor. Bu durum hipertansiyon, diyabet, kalp hastalıkları, KOAH, kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları gibi kronik hastalıkların yaygınlığını ortaya koyuyor. Bunun yanında yaşlı nüfusun yüzde 51.4’ ünün hiçbir zaman egzersiz yapmadığı, yüzde 20.1’inin nadiren spor yaptığı, sadece yüzde18.3’ünün düzenli spor yapabildiği belirtiliyor. Günlük yaşam aktivitelerinde ise yaşlı nüfusun yüzde 29.2’si bir şeyler taşıma, yüzde 27.1’i yürüme ve merdiven çıkma, yüzde 13.8’i hatırlama ve dikkat toplama, yüzde 10.6’sı duyma ve yüzde 10.1’i görme ile ilgili konularda sorun yaşıyor.
65 YAŞ ÜSTÜNÜN YÜZDE 60-80’İNDE EN AZ BİR KRONİK HASTALIK VAR
TÜİK ve Sağlık Bakanlığı verilerine göre, 65 yaş üstü bireylerin yaklaşık yüzde 60–80’i en az bir kronik hastalığa sahipken, yüzde 25–30’unun iki veya daha fazla kronik hastalıkla yaşadığı tahmin ediliyor. 80 yaş üstü bireylerde ise genellikle ortalama 3 - 5 kronik hastalık birlikte görülüyor. Araştırmada, bireylerin sağlık ve sosyal ihtiyaçlarının yüzde 68 oranla evde karşılanması yönünde bir beklenti olduğu da belirtiliyor.
GELECEK İÇİN BUGÜNDEN YAPILMASI GEREKENLER
Gelecek için bugünden yapılması gerekenlerin ilk sırasında aile içi ve toplumsal farkındalık çalışmalarının artırılması bulunuyor. Kamu kurumları, yerel idareler, sivil toplum örgütleri, üniversiteler ve sağlık kurumlarının bir araya gelmesiyle, evde sağlık ve bakım hizmetlerinin geliştirilmesi, multidisipliner sağlık programlarının uygulanması ve uzaktan takip sistemlerinin hayata geçirilmesi için doğru politikalar belirlenmesi gerekliliği üzerinde duruluyor. Bunların dışında, diğer gelişmiş ülke modelleri incelenerek, sağlık hizmeti sunan kurumların çeşitlendirilmesi ve standartlarının oluşturulması da büyük önem taşıyor. Kültürel etkinlikler, yaşlı dostu şehir düzenlemeleri ve dijital eğitimlerle sosyal entegrasyonun desteklenmesi de çok önemli görülüyor. Ekonomik yardımlar, sosyal güvenlik ve yasalarla yaşlıların ekonomik ve hukuki açıdan korunmasının sağlanması olmazsa olmazlar arasında bulunuyor. Bu bütüncül yaklaşımın, uzun dönem bakım sigortası, yaşlılık sigortası ve çeşitli sigorta modellerinin hayata geçmesi için sağlam bir zemin oluşturacağı belirtiliyor. Genel Sağlık Sigortası’nda yapılacak olumlu değişikliklerle, yaşlıların birçok sağlık hizmetini evlerinde almalarının mümkün kılınacağına, hak temelli ve sürdürülebilir bir model yaratılabileceğine dikkat çekiliyor.
