'Altın Portakal'ın tarihinde neler yaşandı?
Uzun yıllar boyunca Türk sinemasına önemli hizmetlerde bulunan Antalya Film Festivali'nin bu misyonu, özellikle son yıllarda birçok kez tartışmaya açıldı. Skandallarıyla da birçok kez gündeme gelen festival, bugünlerde 'Kanun Hükmü' adlı belgesel filmin yarışmadan çıkarılmasıyla gündemde yer alıyor. Öyle ki jüri üyelerinin resti karşısında düzenlenememe tehlikesi bile bulunuyor. Gelin festivalin tarihine, daha önce hangi nedenlerden dolayı düzenlenemediğine ve skandallarına bir göz atalım
Uzun yıllar boyunca Türk sinemasına önemli hizmetlerde bulunan Antalya Film Festivali'nin bu misyonu, özellikle son yıllarda birçok kez tartışmaya açıldı.
Ulusal yarışmanın kaldırıldığı yıllarda Türk sinemasına olan katkısı bir hayli sorgulanan Antalya Film Festivali, birçok kez yaşanan skandallarla da gündeme geldi.
Antalya Film Festivali, son birkaç gündür bu kez Nejla Demirci'nin 'Kanun Hükmü' adlı belgesel filminin yarışmadan çıkarılmasıyla gündemde yer alıyor. Öyle ki jüri üyelerinin "Filmi yarışmaya ya geri alın ya da biz yokuz" tavrındaki resti karşısında düzenlenememe tehlikesi bile bulunuyor.
Gelin tarihine, daha önce hangi nedenlerden dolayı düzenlenemediğine ve skandallarına bir göz atalım.
Dönemin Antalya Belediye Başkanı ressam Ömer Eken, 1960'ta Antalya Festivali'nin organize edilmesi için şair ve yönetmen Behlül Dal'ı görevlendirdi. 27 Mayıs 1960'ta başlayacak olan festival, aynı gün gerçekleştirilen 27 Mayıs Darbesi nedeniyle yapılamadı.
Ertesi yıl yine 27 Mayıs'ta başlayan Antalya Festivali, çeşitli etkinliklerle gerçekleştirildi.
1962'de fuarlaştırılan Antalya Festivali 12 Ekim - 21 Ekim arasında futbol maçlarının da olduğu etkinlikle gerçekleştirildi. O yılki festivalde ayrıca Türk - Alman Dostluk Derneği ve ABD Haberler Servisi'nin hazırladığı ülkenin tanıtım filmleri de gösterildi.
1963'teki Antalya Festivali'nde ise özel bir akaryakıt şirketi tarafından hazırlanan film gösterimleri yer aldı.
1963'te belediye başkanı seçilen Dr. Avni Tolunay, ortaya sayıları günbegün artan Türk filmlerinin Antalya Festivali'nde gösterilmesine yönelik bir fikir attı. Bu fikir doğrultusunda Türk filmlerinin ayrı bir festival kapsamında yer almasına ve festivalin içinde yarışma olmasına karar verildi.
Antalya'nın simgeleri olan portakal, deniz ve Venüs heykeliyle bütünleştirilerek 'Altın Portakal Ödülü'nün heykelciği dizayn edildi.
O güne kadar bir festivali olmayan Türk sineması elbette sektörü geliştirecek bir girişim olduğunu düşündükleri Antalya Altın Portakal Film Festivali'ni bağrına bastı.
O güne kadar bir festivali olmayan Türk sineması elbette sektörü geliştirecek bir girişim olduğunu düşündükleri Antalya Altın Portakal Film Festivali'ni bağrına bastı.
Antalya Altın Portakal Film Festivali'nin sinema sektörüne verdiği şevk aynı yıl film sayılarına yansıdı.
İlk festivalin ertesi yılı, Türk sinemasının film rekoru kırıldı.
Festivalden önceki 5 yılla festivalden sonraki 5 yılı karşılaştırdığımız zaman Altın Portakal Film Festivali'nin Türk sinemasına olan katkısı gözler önüne seriliyor.
İKİ YIL DÜZENLENEMEDİ
1979’da sansür kurulu, yarışmaya katılan ‘Demir Yolu’ ve ‘Yusuf ile Kenan’ adlı filmleri engelleyince yapımcılar festivali protesto etti. Bunun üzerine festival yapılamadı.
1980’deki festival ise 12 Eylül askeri darbesi yüzünden gerçekleştirilemedi.
SKANDALLARI
1965… Antalya Şehir Kulübü’ndeki ödül töreninde Milliyetçiler Derneği’nin yönetim kurulu üyeleri olan hukuk öğrencileri, komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle festivalde üçüncü seçilen Türk sinemasının ilk işçi filmi olan ‘Karanlıkta Uyananlar’ı protesto etti. Öğrencilerin sahneye çıkıp konuşma yapması belediye başkanı Dr. Avni Tolunay tarafından engellendi. Filmin başrol oyuncusu Beklan Algan da filme gösterilen tepkiye karşı konuşma yapmak istedi. Ne var ki Dr. Avni Tolunay, onu da engelledi. Festivaldeki sinemacılar bunun sansür olduğunu belirterek içlerinden 16’sı kazandıkları ödülleri iade etti.
1965... ‘Haremdeki Dört Kadın’ın gösterimi sırasında yaklaşık 100 kişi, lezbiyen ilişki içerikli sahneleri nedeniyle filmi protesto etti. Makine dairesini basan protestocular, polisler tarafından sinemadan çıkarıldı.
1969… Ödül kazanamayan bir grup sinemacı, jüriyi protesto etmek için oturdukları masayı devirdi. Çıkan kavgada ödül heykelcikleri havada uçuştu.
1975… ‘En İyi Film Ödülü’nü o günlerde hapiste olan Yılmaz Güney’in ‘Endişe’ adlı filmi kazandı. Ödülü almak için sahneye çıkan Fatoş Güney, Yılmaz Güney’in “Bu ödülü halkıma ithaf ediyorum” sözünü aktardı. Yılmaz Güney’i siyasi görüşlerinden dolayı benimsemeyen bir grup sahneyi şişe ve taş yağmuruna tuttu. Birçok gazeteci ve belediye başkanı Selahattin Tonguç yaralandı.
1984… Video Sinema Dergisi, özel bir ödül verdi. Birçok sinemacı bu ödüle karşıydı. Türker İnanoğlu, "Bu ödül geçersizdir" diyerek ödül katerogisini organize eden Vecdi Sayar'ın üzerine yürüdü. Tarık Akan da ödül kategorisine bir hayli öfkelenerek Sayar'ın üzerine çay fırlattı.
1997… Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde Cüneyt Arkın ile Güven Kıraç kavga etti.
‘Masumiyetle’ ‘En İyi Erkek Oyuncu Ödülü'ne aday olan Güven Kıraç, ödülün Tanju Gürsu'ya, verilmesine tepki göstererek ‘‘Tanju Gürsu, kendisinin seslendirmediği bir rolle ödül aldı’’ sözüne Cüneyt Arkın oldukça öfkelendi. ‘‘Sen kim oluyorsun? Bize sinemayı sen mi öğreteceksin?’’ diyerek Kıraç'ı yumruklamaya kalktı.
2005… Festivale davetli olarak gelen Michael Madsen ile Woody Harrelson açılış gecesinde kavga etti. Kavgayı bir diğer yabancı davetli David Carradine zar zor ayırdı.
2009... Yarışma filmlerinden Kutluğ Ataman’ın yönettiği “Ay’a Seyahat”in gösteriminde birçok izleyici filmden sıkılıp salonu terk etti. Film bitmeden salonu terk edenler arasında yarışmanın jüri üyelerinden biri olan Yavuz Bingöl de vardı.
