Bir şehir efsanesi mi, tehlikeli bir uyku sorunu mu? Uyurgezerlik hakkında bilinmesi gerekenler
Uyurgezerlik hakkında anlatılan hikâyelere pek çoğunuz aşinasınızdır. İnsan zihninin kavramakta zorlandığı bu olay bazılarımıza bir şehir efsanesi gibi görünebilir ancak bilim dünyası onlarla aynı fikirde değil. Uyurgezerliğin tamamen gerçek olduğunu, üstelik dikkat edilmesi gereken bir uyku sorunu olduğunu biliyor muydunuz?
Modern yaşamın pek çok bileşeni bizi sağlıklı uykular uyumaktan uzaklaştırıyor. Gürültülü ve koşuşturmalı şehir hayatı, stresli iş dünyası ve kolayca dalgalanan duygu durumlarımız hepimizi fark tmesek de sağlam bir uyku çekmekten alıkoyuyor. Peki, sağlıklı bir uyku düzenimizin olmaması uyku bozukluklarını ne kadar tetikliyor?
Uyurgezerlik, çok popüler olan uyku bozukluklarından biri ancak bu kötü uyku düzeni olan herkesin başına gelebilir demek değil... Uykumuz gece boyunca kendi içinde birkaç evreden geçiyor. Uykunun son evresi diyeceğimiz REM evresinde beyin aktiviteleri oldukça yoğundur. Uyurgezerlik genellikle rüyalaırn görüldüğü REM evresinde değil Non-REM denilen, REM öncesi evrede gerçekleşir.
Peki nasıl bir şey bu uyugezerlik? Hemen açıklayalım. Tıp dünyasında kendisinden ‘somnambulizm’ ismiyle bahsediliyor. Kişinin uyku esnasında bir anda yataktan kalkması, yürümeye başlaması, ellerini ve kollarını ullanabilmesi, kapıları açıp dışarı çıkabilmesi, konuşabilmesi, hatta gördüğü rüyanın etkisinde kalarak birine şiddet uygulayabilmesi ya da kendine zarar verebilmesi olarak tanımlanıyor.
Aslın da uğurgezerlik genellikle erken dönemde yani çocukluk döneminde ortaya çıkan bir uyku bozukluğu türüdür. Çoğunlukla 6-12 yaş arasında çocuklarda gözlemlenir ancak ileri yaşlarda hatta yetişkinlikte bile uyurgezerlik vakalarına rastlandığı biliniyor.
Uyurgezer kişi uyurken gözlerini açıp yataktan çıkar ama uyanmış değildir. Tüm eylemleri etrafına bomboş gözlerle bakarak yapar. Siz bir şey söylediğinizde sizi duymazlar. Hatta uyandırmaya çalışacak olursanız uyanmaları da çok kolay olmaz. Uyandıklarında da kısa süreli bir sersemlik hissederler ve uyurgezer halde yaptıklarını hatırlamazlar.
Uyurgezerlik bazen genetik etkiyle ortaya çıkabileceği gibi bazen de dış etkenlerle sonradan tetiklenir. Ailede uyurgezer birisi varsa kişde uyurgezerlik saptanmöa olasılığı vardır. Ancak uyku apnesi olanlar ya da hurzursuz bacak sendromu gibi problemleri olanlar da uyutgezerlik açısından risk taşır.
Uyurgezerlik bazen genetik etkiyle ortaya çıkabileceği gibi bazen de dış etkenlerle sonradan tetiklenir. Ailede uyurgezer birisi varsa kişde uyurgezerlik saptanmöa olasılığı vardır. Ancak uyku apnesi olanlar ya da hurzursuz bacak sendromu gibi problemleri olanlar da uyutgezerlik açısından risk taşır.
Tüm bunlardan bağımsız olarak, yani bir uyku bozukluğu sorununa sahip olunmasa da yoğun stresli bir yapıya sahip olmak ya da hayatınızın yoğun stres altında yaşadığınız bir döneminden geçmek de uyurgezerlik riski yaratır.
Uykuya dalamama, iyi uyuyamama, gece uykusundan çabucak uyanma vücutta uyku yoksunluğunu teteikleyeceği için bu da uyurgezerlik açısından risk içeren durumlardan biridir. Sağlıklı bir uyku düzenine sahip olmak günlük rutinlerinizi sürdürebilmekten daha fazla öneme sahip olabilir...
Peki gelelekim diğer meseleye... Uyurgezerlik tedavi edilebilir mi? Aslında bu sorunun net bir cevabı yok. Eğer çok nadir maruz kalan biriyseniz uıyurgezerlik tedavi gerektirmeyebiir. Ancak bu durumu kronik olarak yaşayanlar için belirli terapi yöntemleri denenebilir. Bu durumdfa uyurgezerliğe neyin neden olduğunun tespit edilmesi, o nedenin tedavi edilmesi elzemdir.
Uyurgezerlik ve ona neden olabilecek uyku bozukluklarını ortadan kaldırmak için sağlıklı bir uyku düzenine sahip olmak öncelenmelidir. Günlük kafein miktarının ayarlanmasından yatağa gidiş saatlerine, uyunacak odanın uykuya hazır edilmesine kadar pek çok detay vardır.
Uyurgezerliğe karşı yapılacak bir diğer şey de kişinin uyurgezerken kendisine zarar vermesini engellemeye çalışmaktır.ş Yani uyurgezer birisinin odasında sivri mobilyalar bulunmaması, pencereleri açık bırakmamak, ayağının takıp düşmesine neden olacak mobilyaları ortadan kaldırmak gibi önlemler iç rahatlatıcı olabilir.
