Beynimiz gerçekten birden çok işi aynı anda yerine getirebilir mi? Bakın araştırmalar ne diyor!
Birçok insan, birden fazla işi aynı anda yapmanın üretkenliği artırdığına inanır. Ancak, bilimsel araştırmalar, insan beyninin gerçekten "multitask" yapıp yapamayacağını sorguluyor. Beynimizin eşzamanlı görevleri yerine getirme kapasitesi sınırlı olabilir mi? İşte detaylar!
İş yaşamının getirdiği yoğun tempo, birçok kişiyi aynı anda birden fazla görevi yerine getirmeye zorluyor. Peki, insan beyni gerçekten multitask yapabilir mi, yoksa bu bir yanılsama mı? Yapılan araştırmalar, birden fazla işe yetişmeye çalışırken verimliliğimizin ve odaklanma kapasitemizin nasıl etkilendiğini gözler önüne seriyor. İşte konuya ilişkin detaylar!
BECERİLERİMİZİN ÜZERİNE FAZLA GİDİYORUZ
Günümüzün hızlı tempolu dünyasında, çoklu görev norm haline geldi ve genellikle iş ilanlarında bir gereklilik haline geldi. Bununla birlikte, aynı anda birden fazla görevi yerine getirme becerimizle gurur duysak da, muhtemelen çoklu görev becerimizi aşırı şişiriyoruz.
BEYİN TEK SEFERDE TEK GÖREVİ GERÇEKLEŞTİRMEYE DAHA UYGUNDUR
Dolayısıyla, aynı anda çok sayıda görevi yerine getirme konusunda başarılı olduğunuzu düşünüyorsanız, bunun bir yanılgı olduğunu öğrenmek sizi şaşırtabilir. Gerçekte, beyinlerimiz aynı anda iki veya daha fazla görevi etkili bir şekilde yönetme kapasitesinden yoksundur; daha ziyade, beyin bir seferde bir göreve odaklanmaya daha uygundur.
Çoklu görevleri "başarıyla" yerine getirdiğiniz sayısız örneği hatırlayarak bu fikre karşı çıkabilirsiniz. Toplantının ortasında gönderdiğiniz önemli mesajları, dizüstü bilgisayarınızdaki sunuma son şeklini verirken annenizle yaptığınız konuşmayı ya da işe yürürken sandviç yiyerek kazandığınız zamanı düşünün. Bunlar çoklu görevin en iyi örnekleri, değil mi?
BEYNİNİZ BİR SEFERDE BİR GÖREVE ODAKLANABİLİR
Beyin aynı anda birden fazla görevi yerine getiremez çünkü bunu yapacak mimariden yoksundur. Sadece tek bir görevi verimli bir şekilde yerine getirmek üzere evrimleşmiştir. "Çoklu görev" terimi aslında yanlış bir isimlendirmedir, çünkü asla aynı anda iki göreve gerçekten odaklanmazsınız. Tek yaptığınız sürekli olarak görevler arasında geçiş yapmaktır.
İKİ AŞAMA VARDIR: HEDEF DEĞİŞTİRME VE KURAL AKTİVİTASYONU
Hedef değiştirmede, beyniniz bilinçli olarak dikkati bir görevden diğerine yönlendirir. Daha sonra, yeni görev için gerekli olan kuralları özümserken, bir önceki görevle ilişkili olanlardan ayrılır.
Görevler arasındaki bu ileri geri geçiş verimli değildir. Her bir görevi tamamlamak daha fazla zaman alır ve muhtemelen daha fazla hata yaparsınız.
Beynin çoklu görevde yer alan bölgeleri, dikkat ve bilişsel yürütme kontrolünde yer alan bölgelerdir. Bunlar frontoparietal kontrol ağı ile ventral ve dorsal dikkat ağlarıdır. Bu üç ağ arasındaki etkileşim, aynı anda birden fazla görevi yerine getirme yeteneğimizi tanımlar.
ÇOKLU GÖREVDE YER ALAN SİNİR AĞLARI
Çoklu görevde birincil olarak yer alan üç sinir ağı farklı roller oynar. Frontoparietal ağ eldeki hedefi veya görevi tanımlar, görev için gerekli bilgileri seçer ve gereksiz bilgileri filtreler. Dorsal dikkat ağı (DAN) ve ventral dikkat ağı dikkatinizi göreve odaklar.
DAN, frontoparietal ağda temsil edilen görevi başarmak için gerekli olan bilgilere gönüllü olarak dikkatinizi yöneltmenizi sağlar. Örneğin, araba kullanırken ve telefonla konuşurken, DAN dikkatinizi yolda tutar ve trafikte ilerlemenize yardımcı olarak güvenli bir şekilde sürmenizi sağlar.
Tersine, ventral dikkat ağı (VAN) dikkatin, dikkat dağıtıcı veya alakasız bilgiler de dahil olmak üzere dış uyaranlara istemsiz olarak yeniden yönlendirilmesinde rol oynar. Yola bir yaya çıkarsa veya sürüş sırasında bir araba kornası duyarsanız, VAN odağınızı telefon konuşmasından rahatsız edici duruma hızla kaydırmanıza yardımcı olur.
VAN VE DAN BİR ARADA DENGE SAĞLIYOR
VAN ve DAN birlikte dikkatinizi sürüş ve telefonla konuşma arasında dengeler. Bu denge, her bir görev yüksek düzeyde bilişsel çaba gerektirdiğinde veya aralarında geçiş yapılacak çok sayıda görev olduğunda bozulabilir. Özellikle VAN, rakip bilgi akışları tarafından ele geçirilmeye açıktır.
Kaynak: Science ABC
