Kaygılı ebeveynlik nedir? Ebeveynlik kaygısı neden oluşur?
Her anne ve babanın çocukları için endişelenmeleri çok doğaldır. Her ebeveyn çocuğu için her şeyin en iyisini ister ve imkânları doğrultusunda çocuklarına güvenilir ve sağlıklı bir gelecek hazırlama konusunda çabalar. Ama kimi zaman bu endişeler aşırı bir hal almaya başlar ve hem anne ve babaya hem de çocuklarına zarar vermeye başlar. Peki kaygılı ebeveynlikle başa çıkmanın yolları nelerdir?
Kaygılı ebeveynlik, modern toplumda sıkça rastlanan bir durumdur. Çocuklarının güvenliği, sağlığı ve geleceği konusunda endişelenen ebeveynler, bu kaygıların etkisiyle kendilerini ve çocuklarını zorlayıcı bir döngü içine sokabilirler. Ancak, kaygı ile başa çıkmanın ve daha sağlıklı bir ebeveyn-çocuk ilişkisi kurmanın yolları vardır.
KAYGILI EBEVEYNLİK NEDİR?
Kaygılı ebeveynlik, ebeveynlerin çocuklarının güvenliği, sağlığı ve geleceği hakkında aşırı derecede endişe duyması durumudur. Bu tür ebeveynler, çocuklarının her hareketini kontrol etmeye çalışabilir, sürekli olarak olası tehlikeleri düşünür ve çocuklarının bağımsızlıklarını sınırlayabilirler. Kaygılı ebeveynler, çocuklarının duygusal ve sosyal gelişimini olumsuz yönde etkileyebilirler.
EBEVEYNLİK KAYGISI NEDEN OLUR?
Kaygılı anne baba olmak, farklı dönemlerde ortaya çıkabilen ve spektrumu değişebilen bir durum. Yani bir ebeveyn çocuğunun zarar görmesinden korktuğu için sürekli olarak sadece kendini strese maruz bırakırken, bir diğeri çocuğun yanından da ayrılmayarak aşırı korumacı davranışlar gösterebilir. Ya da başta hayatı etkilemeyen kaygılar zamanla büyüyerek bir sorun halini alabilir.
İşte bu noktada biraz ebeveynlik kaygısını tetikleyebilen risk faktörlerinden bahsedebiliriz. Çünkü bu faktörler ebeveynlerin her birinin neden kendine özgü kaygıları olabileceğini ve bu kaygıların spektrumlarının neye göre değişebileceği konusunda fikir verebilir.
Örneğin:
- Ailede ruh sağlığı sorunları yaşayan ya da yaşamış olan bireylerin yer alması
- Hormon dengesizlikleri, kronik rahatsızlıklar gibi kaygıyı yükseltebilecek fiziksel etkenler
- Finansal sorunlar
- İlişki sorunları
- Ailede özel ilgi ve eğitime ihtiyaç duyan birinin olması
- Çocukların daha önce uyum, davranım bozuklukları yaşamış olması
- Çocukların yatak ıslatması, yemek seçmesi ya da sık sık öfke nöbetleri geçirmeleri gibi etkenler ve tecrübeler, her ebeveynin hissettiği kaygı duygusunu başa çıkılması gereken bir soruna dönüştürebilir.
Tabii bu artan endişeler ebeveynde kaygı bozukluklarına yol açarken, çocukları da farklı şekillerde etkileyebilir.
KAYGILI EBEVEYNLER ÇOCUĞU NASIL ETKİLER?
Ebeveynin endişeye bağlı davranışları, hem çocuğunun kişiliğini hem kendisinin çocuğuyla ilişkisini ciddi şekilde etkileyebilir.
Kaygılı ebeveynlerin çocukları;
- Risk almaktan ve yeni şeyler denemekten kaçınabilirler.
- Sorumluluklarını tam olarak öğrenemeyebilirler.
- Olumsuz duygu ve durumlarla başa çıkmayı öğrenemediklerinde zorlu tecrübeler karşısında bocalayabilirler.
- Yaşayarak, hata yaparak öğrenme gibi önemli yaşam tecrübelerinden nispeten yoksun kalabilirler. Bu sebeple bağımsız bir birey olmakta zorlanabilirler.
- Karar verme, arkadaşlık kurma, kendine hedef belirleme gibi özerklik içeren durumların altından kalkmakta zorlanabilirler.
- Ebeveynlerinin kaygısını içselleştirebilir, kendilerini genel olarak endişeli ve suçlu hissedebilirler.
- Kaçıngan davranışlar sergileyebilir ve yeni ortamlarda utangaç, çekingen davranabilirler.
- Ebeveynleri yanlarında olmadığında aşırı derecede korku duyabilirler.
- Köpek korkusu, karanlık korkusu gibi farklı korkulara sahip olabilirler.
KAYGILI EBEVEYNLİK İLE BAŞA ÇIKMA YOLLARI NELERDİR?
1. BİLGİ VE DESTEK ALIN
Kaygılı ebeveynlerin, endişelerini hafifletmek için doğru bilgiye ve desteğe ihtiyaçları vardır. Bu, güvenilir kaynaklardan bilgi edinmek ve destek gruplarına katılmak gibi çeşitli yollarla sağlanabilir.
- Doğru Bilgi Edinme
Kaygılarınızı azaltmanın en etkili yollarından biri, konuyla ilgili doğru bilgiye sahip olmaktır. İnternet, kitaplar ve uzman görüşleri, çocuk yetiştirme konusundaki bilgi eksikliklerinizi gidermenize yardımcı olabilir. Ancak, her bilgi kaynağı güvenilir değildir. Bu yüzden, bilgiyi nereden aldığınıza dikkat edin. Sağlık kuruluşlarının web siteleri, çocuk gelişimi uzmanlarının yazıları ve bilimsel araştırmalar, güvenilir bilgi kaynaklarıdır.
- Destek Gruplarına Katılma
Benzer durumları yaşayan diğer ebeveynlerle bir araya gelmek, kaygılarınızı paylaşmak ve onların deneyimlerinden öğrenmek, kaygılarınızı azaltabilir. Destek grupları, hem online hem de fiziksel olarak bulunabilir. Bu gruplar, size yalnız olmadığınızı hatırlatır ve sorunlarınıza ortak çözümler bulmanıza yardımcı olabilir. Destek gruplarında, diğer ebeveynlerin başa çıkma stratejilerini öğrenebilir ve kendi kaygılarınızla daha etkili bir şekilde başa çıkabilirsiniz.
- Uzmanlardan Yardım Alma
Çocuk gelişimi uzmanları, pedagoglar ve psikologlar, çocuk yetiştirme konusundaki endişelerinizi gidermede size yardımcı olabilirler. Uzmanlar, yaşadığınız kaygıların nedenlerini anlamanızı ve bu kaygılarla başa çıkmanın yollarını öğrenmenizi sağlarlar. Ayrıca, çocuk gelişimi ile ilgili en son bilgileri ve araştırmaları takip ederek, size en güncel ve etkili yöntemleri sunarlar.
2. FARKINDALIK GELİŞTİRİN
Kaygılarınızın farkında olmak, onlarla başa çıkmanın ilk adımıdır. Kendinize şu soruları sormayı deneyin:
- Neden bu kadar endişeliyim?
- Bu kaygılarımın gerçekçi bir temeli var mı?
- Kaygılarım çocuklarımı nasıl etkiliyor?
Bu sorulara dürüstçe cevap vermek, kaygılarınızın kökenini anlamanızı sağlayabilir.
3. PROFESYONEL DESTEK ALIN
Kaygılarınız günlük yaşamınızı ve ebeveynlik becerilerinizi olumsuz yönde etkiliyorsa, bir uzmandan yardım almayı düşünmek önemlidir. Profesyonel yardım almak, kaygılarınızı yönetmenize ve daha sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirmenize yardımcı olabilir.
- Psikologlardan ve Terapistlerden Yardım Alın
Bir psikolog veya terapist, kaygılarınızın kökenine inmenize ve bunlarla başa çıkmanın yollarını bulmanıza yardımcı olabilir. Terapistler, kaygılarınızı yönetmek için çeşitli teknikler ve stratejiler sunarlar. Örneğin, bilişsel davranışçı terapi (BDT), kaygılarınızı tetikleyen düşünce kalıplarınızı değiştirmeye yardımcı olabilir. Terapistiniz, sizinle birlikte çalışarak, olumsuz düşüncelerinizi ve kaygılarınızı daha olumlu ve gerçekçi düşüncelerle değiştirebilir.
- Grup Terapisi
Grup terapisi, benzer sorunları yaşayan diğer ebeveynlerle bir araya gelmenizi sağlar. Grup terapisi, yalnız olmadığınızı hissetmenize yardımcı olabilir ve diğer ebeveynlerin başa çıkma stratejilerini öğrenmenizi sağlar. Grup terapilerinde, diğer ebeveynlerin deneyimlerinden ve önerilerinden faydalanabilir, kendi sorunlarınıza daha geniş bir perspektiften bakabilirsiniz.
- İlaç Tedavisi
Bazı durumlarda, kaygı bozuklukları ilaç tedavisi gerektirebilir. Bir psikiyatrist, kaygı seviyenizi değerlendirebilir ve gerekli gördüğü takdirde, size uygun bir ilaç tedavisi önerebilir. İlaç tedavisi, kaygılarınızı kontrol altına almanıza ve daha iyi bir yaşam kalitesi elde etmenize yardımcı olabilir. Ancak, ilaç tedavisinin mutlaka bir uzman gözetiminde yapılması gerektiğini unutmamak önemlidir.
4. KENDİNİZE VAKİT AYIRIN
Ebeveynlik, yoğun ve zaman zaman stresli bir görevdir. Kendinize zaman ayırmak, stres ve kaygı ile başa çıkmanın önemli bir yoludur. Kendinize zaman ayırmak, sadece size özel bir alan yaratmak ve zihinsel sağlığınızı korumak için gereklidir.
- Hobi Edinme
Hobiler, stres ve kaygılarınızı azaltmanın harika bir yoludur. Resim yapmak, müzik dinlemek, kitap okumak, spor yapmak gibi hobiler, zihninizi meşgul ederek kaygılarınızı azaltabilir. Hobiler, aynı zamanda size keyif veren ve rahatlamanızı sağlayan etkinliklerdir. Kendinize düzenli olarak zaman ayırarak, hobilerinizle ilgilenmek, genel ruh halinizi iyileştirir ve kaygılarınızı azaltır.
- Meditasyon ve Yoga
Meditasyon ve yoga, zihinsel ve fiziksel rahatlama sağlayan etkili yöntemlerdir. Meditasyon, zihninizi sakinleştirir ve stresinizi azaltır. Yoga, hem bedeninizi hem de zihninizi rahatlatır. Düzenli olarak meditasyon yapmak veya yoga pratiği uygulamak, kaygılarınızı kontrol altına almanıza ve daha huzurlu hissetmenize yardımcı olabilir.
- Sosyal Bağlantılar Kurma
Arkadaşlarınız ve ailenizle zaman geçirmek, kaygılarınızı azaltmanın bir diğer etkili yoludur. Sosyal bağlantılar, size destek olur ve yalnız olmadığınızı hissettirir. Sevdiklerinizle keyifli zaman geçirmek, moralinizi yükseltir ve genel ruh halinizi iyileştirir. Sosyal etkinliklere katılmak, stres seviyenizi düşürmenize ve daha mutlu hissetmenize yardımcı olabilir.
5. POZİTİF İLETİŞİM KURUN
Çocuklarınızla açık ve pozitif bir iletişim kurmak, hem onların hem de sizin kaygılarınızı azaltabilir. Onlara duygularınızı ifade etmek ve onların duygularını dinlemek, aranızdaki bağı güçlendirebilir.
6. ÇOCUKLARINIZA GÜVENİN
Çocuklarınıza güvenmek, onların kendi kararlarını vermelerine ve bağımsızlıklarını kazanmalarına izin vermek, hem sizin hem de onların kaygı düzeyini azaltır. Çocuklarınıza güvenmek, onların gelişimini destekler ve kendi yeteneklerine olan güvenlerini artırır.
- Bağımsızlıklarını Destekleme
Çocuklarınıza kendi başlarına kararlar verme ve sorumluluk alma fırsatı tanıyın. Bu, onların özgüvenini artırır ve bağımsızlıklarını geliştirir. Çocuklarınızın küçük yaşlardan itibaren kendi başlarına bazı şeyleri yapmalarına izin vermek, onların problem çözme becerilerini ve sorumluluk duygusunu geliştirir.
- Hata Yapmalarına İzin Verme
Hatalar, öğrenme sürecinin doğal bir parçasıdır. Çocuklarınıza hata yapma ve bu hatalardan ders çıkarma fırsatı tanıyın. Hatalar, çocuklarınızın deneyim kazanmalarına ve daha güçlü bireyler olmalarına yardımcı olur. Hatalarını anlayışla karşılayarak ve onlara destek olarak, daha sağlıklı bir ebeveyn-çocuk ilişkisi kurabilirsiniz.
- Olumlu Geri Bildirim Verme
Çocuklarınızın başarılarını ve çabalarını takdir edin. Olumlu geri bildirimler, çocuklarınızın motivasyonunu artırır ve kendilerine olan güvenlerini pekiştirir. Olumlu geri bildirimler, aynı zamanda aranızdaki bağı güçlendirir ve çocuklarınızın duygusal gelişimine katkıda bulunur.
7. KENDİNİZE VE ÇOCUKLARINIZA KARŞI SABIRLI OLUN
Kaygılı ebeveynlik genellikle aceleci ve sabırsız olmayı beraberinde getirebilir. Ancak, sabırlı olmak, ebeveynliğin temel taşlarından biridir. Hem kendinize hem de çocuklarınıza karşı sabırlı olmanız, daha sağlıklı ve daha huzurlu bir aile ortamı yaratır.
Nasıl Sabırlı Olunur?
- Kendinize Hedefler Belirleyin: Sabırlı olmayı geliştirebilmek için, kendinize küçük hedefler koyun ve bunları adım adım yerine getirin.Bu hedefler, kaygılarınızla başa çıkmanıza yardımcı olabilir.
- Duygusal Tepkilerinizi Yönetmek: Sabırlı olmak, duygusal tepkilerinizi yönetebilmekten geçer. Çocuklarınızın hatalarına ve davranışlarına karşı duygusal olarak sakin kalmak, daha sağlıklı bir ortam yaratacaktır.
8. KENDİNİZ VE AİLENİZ ARASINDAKI ZAMAN DENGESİNİ İYİ KURUN
Çocuklarınızla kaliteli zaman geçirmek önemli olsa da, bireysel zaman da aynı derecede önemlidir. Kendinize vakit ayırmak, kaygılarınızı hafifletebilir ve daha verimli bir ebeveyn olmanıza yardımcı olabilir. Bireysel zaman, kendinize yeniden enerji toplamanız için fırsatlar yaratır.
Nasıl Denge Kurulur?
- Aile Zamanı: Ailenizle birlikte keyifli aktiviteler yaparak, aranızdaki bağı güçlendirebilir ve birlikte kaliteli zaman geçirebilirsiniz.
- Kendi Zamanınız: Aile zamanının yanı sıra, kendinize odaklanmak ve kişisel ilgi alanlarınıza yönelmek de önemli bir dengeyi oluşturur.
