Divan-I Hümayun nedir, özellikleri neler? Divan-I Hümayun üyeleri kimlerdir?
Divan-ı Hümayun; kelime anlamı olarak "Padişah divanı" anlamına gelen ve devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı bir organdır. Osmanlı Devleti'nin yönetimindeki en etkili kurul olarak göze çarpan Divan-ı Hümayun, devletin iç ve dış siyasetinin belirlendiği bir kurum olarak dikkat çekmektedir. Divan-ı Hümayun özellikleri hakkında derlediğimiz bu içeriğimizi sizler için hazırladık.
Mali konularda da geniş yetkilere sahip olan Divan-ı Hümayun vergi politikaları ve para politikaları gibi konularda etkin bir kurum olmuştur. Tüm bu görevlere ek olarak zaman zaman yüksek bir mahkeme olarak da çalışan Divan-ı Hümayun üyeleri kimlerdir? Divan-ı Hümayun neden kaldırıldı? İşte, tüm detaylar…
Divan-ı Hümayun Nedir?
Divan-ı Hümayun; Osmanlı Devleti’nde devletin iç ve dış meselelerinin görüşüldüğü ve karar bağlandığı bir kurumdur. Savaş ve barış kararlarının alındığı, devletin mali politikalarının karara bağlandığı, idari ve adli bir mahkeme olarak da çalışan Divan-ı Hümayun özellikle 15. yüzyıl ile 17. yüzyıllar arasında oldukça etkili olmuş bir yönetim organıdır.
Peki, Divan-ı Hümayun kim kurdu? Osmanlı Devleti’nde ilk divan sistemi Osman Gazi zamanında görülse de ilk vezir atamasını yaparak ilk kez divanı kuran padişah, Orhan Gazi’dir. Divan-ı Hümayun tabirinin kullanılmaya başlandığı dönem ise Fatih Sultan Mehmed dönemidir.
Divan-ı Hümayun Özellikleri
Osmanlı Devleti’nde padişahtan sona en etkili kurum olarak çalışan Divan-ı Hümayun özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
Divan-ı Hümayun Üyeleri
17. yüzyıla kadar Osmanlı Devleti yönetiminde etkin bir kurul olarak çalışan Divan-ı Hümayun üyeleri ve Divan-ı Hümayun üyelerinin görevleri şu şekildedir:
Hükümdar: Orhan Gazi tarafından kurulduğu günden itibaren padişah, divanın başkanı görevinde olmuştur.
Vezir-i Azam (Sadrazam): Padişahtan sonraki en yetkili kişi ve padişahın vekili olarak divan toplantılarında hazır bulunurdu.
Kubbealtı Vezirleri: Devletin yönetim ve idaresinde sadrazama yardımcı olan vezirlerdir.
Nişancı: Kalemiye sınıfı mensubu olan nişancı; padişah adına çıkan fermanları tuğralayan kişidir. Bunun yanında tapu ve vergileme görevleri de nişancı tarafından yerine getirilmiştir.
Reis-ül Küttab: Dış devletler ile oluşan ilişkilerden sorumludur.
Defterdar: Devletin gelir gider kayıtları ile mali işlerinden sorumludur.
Kazasker: Divanın en önemli üyelerinden bir tanesi olan kazasker divandaki davalara bakar ve kadı ile müderrislerin atamalarından sorumluydu.
Kaptan-ı Derya: Osmanlı donanmasının komutanıdır.
Yeniçeri Ağası: Yeniçeri ve acemi ocaklarından sorumludur.
Şeyhülislam: Dini konularda en yüksek yetkiye sahip olan divan üyesidir.
Divan-ı Hümayun Kim Kaldırdı?
Divan-ı Hümayun; 1826 tarihinde 2. Mahmut tarafından kaldırılmıştır. Divan-ı Hümayun neden kaldırıldı sorunun cevabı ise kurumun artık eski işlevinden uzak olmasıdır. 1808 yılında tahta geçen 2 Mahmut, devleti dağılmaktan kurtarmak için bir dizi ıslahatlara girişmiş ve Batı tarzı kurumlar ile devlet anlayışında yenilikler gerçekleştirmek istediği için 1826 yılında Divan-ı Hümayunu kaldırmıştır.
Divan-ı Hümayun Yerine Ne Kuruldu?
17. yüzyıldan itibaren etkinliğini yitirmeye başlayan Divan-ı Hümayun, 2. Mahmud tarafından kaldırılmış ve yerine kabine sistemine geçilerek Nazırlık (Bakanlık) sistemi kurulmuştur.
