Bilim insanları açıkladı! Doktor tavsiyesi olmadan kullanılan aspirin kanama riskini artırıyor!

Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp Damar Cerrahisi AnaBilim dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selim İsbir

"Kalp damar sistemi hastalıklarını önlemek amaçlı aspirin kullanımı son yıllarda tartışmalı konulardan biri haline gelmiştir. Aslında burdaki konu aspirinin sağladığı korumanın ötesinde neden olabileceği kanama komplikasyonlarının yarattığı sorunlardır. Kanamadan kastımız, mide-bağırsak sistemi ve beyin kanamalarıdır. Söz konusu ve benzer çalışmalardan elde edilen verilere göre kalp damar sistemi hastalığı gelişme riski yüksek olan kişilerde 50-59 yaş arası aspirin kullanımı için en ideal yaş gibi görünmektedir. Bu yaş gurubunda, kişi eğer risk faktörlerini taşıyor ve kanama açısından riskli grupta değil ise ve de uzun süreli Aspirin kullanımına yatkın ise aspirin kullanımı önerilmektedir.

60-69 yaş gurubunda da benzer bir durum söz konusu olmakla birlikte sağladığı fayda 50-59 yaş arası gibi yüksek değildir. Öte yandan 70 yaş üstünde risk faktörü yok ise kullanımı önerilmemektedir.

Risk faktörü olup önceden aspirin kullanan kişilerin, bu durumu kendi doktorları ile tartışmaları en uygun seçenek gibi görünmektedir. Aspirin kullanımına başladıktan sonraki ilk 5 yıl içerisinde koruyucu etki ortaya çıkmakta ve kullanımına devam ettikçe koruyuculuğu sürmektedir. Doz açısından düşük doz ve yüksek doz kullanımları arasında korunma açısından fark bulunmamakta, düşük dozda etkin koruma sağlamaktadır. Öte yandan doz yükseldikçe kanama riski artmaktadır. 40 yaş altı ve 70 yaş üstü için elimizde yeterli veri bulunmamaktadır."

"İLAÇLARIN HİÇBİRİNİ HEKİME DANIŞMADAN KULLANMAYINIZ"

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Kardiyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bilal Boztosun

"İlaçların hiçbirini hekime danışmadan kullanmayınız. Etkin ve ucuz olan aspirini doktor kontrolü olmadan kullanırsanız çok tehlikeli olabilir. Aspirin halk arasında baş ağrısı ve hafif kırgınlık olduğunda hemen alınabilecek bir ilaç gibi evlerde bulunuyor. Bu kanı çok yanlıştır. Aspirin masum görünse de kandaki pıhtılaşmayı azaltıyor. Tüm dünyada kalp krizi, kalp ve damar hastalıkları, felç gibi hastalıklarında kullanılan mucizevi ve dikkatli kullanılması gereken bir ilaçtır. Kan sulandırıcı olarak aspirin kadar etkili fakat kanama ihtimali daha düşük ilaçlar var. Buna hekiminiz karar versin. Her şeyi aspirinden ya da bir ilaçtan da beklemeyelim. Kendi sağlığımız için bizim de kendi kendimize yapmamız gereken çok şey var. Aktivite yani en sağlıklı olarak yürüyüş yapalım. Kolestrol seviyemizi kontrol ettirelim. Dengeli ve yeterli beslenelim. Özellikle de sigaradan uzak duralım."

"DÜNYADA EN FAZLA KULLANILAN İLAÇLARIN BAŞINDA GELİYOR"

Türk Kardiyoloji Derneği Saymanı ve Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan

"Aspirin dünyada en fazla kullanılan ilaçların başında geliyor. Aspirinin doktor tavsiyesi olmadan da yaygın olarak halk tarafından kalp ve damar hastalıklarından korunmak İçin kullanıldığı bilinmekte. Peki, doktor tarafından önerilmedikçe aspirini kalp damar hastalıklarından korunmak amaçlı kullanmak ne kadar doğru? Son zamanlarda bu konuda bir çok çalışma ve metaanaliz yayınlandı ve genel sonuçlar aspirinin ciddi koroner risk faktörleri olmadan veya daha önce geçirilmiş kalp damar sistemi hastalığı olmadan kullanımının çokta faydalı olmadığı yönünde. Yani kar-zarar hesabı yapıldığında evet bir miktar kalp damar sistemi hastalıklarından korunma sağlıyor belki ama bu arada ciddi kanamalara da yol açabiliyor. Özetle primer koruma amaçlı aspirin kullanma kararı bireyselleştirilmeli ve kişinin klinik özellikleri ve risk faktörleri göz önüne alınarak karar verilmeli. Bu yüzden insanların hekim tavsiyesi olmadan kendilerince kalp hastalıklarından koruyor diye aspirin kullanmaları doğru bir yaklaşım değil."

"KONTROLSÜZ ASPİRİN KULLANIMINI ÖNERMİYORUZ"

Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Başhekimi ve İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Hakan Terekeci

"İngiltere'de yaşları 50 ile 74 arasında olan kişilerin kayıtları gözden geçirilerek bir değerlendirme yapıldı. Bu değerlendirmenin sonucunda günlük aspirin kullanan kişilerde gastrointestinal sistem kanama riskinin yüzde 40'dan daha fazla artmış olduğu gözlemlendi. Buna göre de aspirin kullanımının yararlarının ve zararlarının kamuoyunda tartışılması gündeme geldi. King's College Tıp Okulu'nda da bu çalışmadan önce bir araştırma yapıldı. Tamamen sağlıklı kişilerin baz alındığı çalışmada, inme (felç) ve kardiyovasküler gibi hastalıklardan aspirin ile korunmanın, kanama riski ile karşılaştırıldığında buna değmeyeceği açıklandı. Bunların ışığında İngiltere'de primer koruma denilen yani kardiyovasküler ve inme açısından riskli olan bireylerin korunmasında aspirin önerilmiyor. Ancak kalp krizi geçirmiş, stent takılmış, felç olmuş kişilerin aspirin ile korunması sekonder korunmadır. Aspirin sekonder korunma için kullanılmalıdır.

Kontrolsüz aspirin kullanımını, oluşabilecek gastrointestinal kanamalar nedeniyle önermiyoruz. 30 yılı aşan bir zaman dilimi içerisinde kardiyovasküler hastalıklardan korunmak için aspirin öneriliyordu. 15 yıla yakın bir süre de özellikle felç, inme riski olan hastalarda aspirin kullanıldı. Çeşitli kılavuzlarda aspirinin kullanılmasıyla ilgili görüşler bildirildi ancak zaman içerisinde yapılan çalışmalarda kanama riskinin arttığı tespit edildi. 164 bin kadar hastanın taranmış olması ve İngiltere'de bu konuda kanamayla ilgili oluşan sağlık sıkıntılarından dolayı aspirin tekrar gündem yarattı. Ayrıca kılavuzlarda yer almasa bile birçok insan hekime gitmeden aspirin kullanıyor. Bunun da çok yanlış bir uygulama olduğu konusunda toplumun bilinçlendirilmesi son derece önem taşımaktadır."

"UYGUN HASTALARDA DEĞERİ HALA ÇOK ÖNEMLİ"

Türk Nöroloji Derneği Başkanı Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Şerefnur Öztürk

"Aspirin kalp ve beyin damar tıkanıklıklarını önlemede kullanılan ve uygun hastalarda koruyucu değeri hala çok önemli olan bir ilaçtır. Pıhtılaşmayı engelleyerek koruyucu etkisini gösterir. Beyin kan akımının kesintisiz sağlanabilmesi önemlidir. Pıhtılaşmayı engelleyerek, kan akımının devamının sağlanmasında koruyucu etki gösterir. Doktor önerisi dahilinde alınmalı ve sadece doktor önerisi ile kesilmelidir. Aksi halde hasta felç riski ile karşılaşabilir. Aspirinin her ilaç gibi potansiyel yan etkileri de vardır ancak tedavi kararı verilirken yarar zarar hesabı yapılarak ve düzenli kontrollerle verilir."

İNME VE KALP KRİZİNİ ÖNLEMEK İÇİN KULLANILIYORDU AMA...

Türk Beyin Damar Hastalıkları Derneği Başkanı, Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Akif Topçuoğlu

"Son 1 yıl içinde tamamlanan, geniş ölçekli çalışmalar aspirinin normal veya damar hastalıkları açısından yüksek riskli olmayan kişilerde damar hastalıklarının inme, kalp krizi ve ölüm gibi sonuçlarını önleme açısından olan faydasının, kanama artırıcı riski ile birlikte değerlendirilince, çok elverişli olmayacağını işaret ediyor.

En son JAMA’da çıkan derleme makale bu çalışmaların sonuçlarını birlikte analiz edip değerlendirmiştir. Burada bu düşük riskli kişilerde birincil koruma için aspirin kullanımı ile damarsal olaylardan korunma 10 binde 61,4’den 57,1’e inerken; mide ve beyin kanamasında yine 10 binde 16,4’den 23,1’e artış oluyor. Başka bir şekilde ifade edilirse, düşük riskli kişilerde hiç hastalık olmadan aspirin kullanımı ile damar hastalığının ortaya çıkmasını yani belirti vermesini engellemek için 265 kişiye ilaç vermek gerekirken, bu uygulamanın kanama yaparak zarar vermesi için 210 kişide uygulama yeterli oluyor. İşte bu rakam aspirinin belli bir yaş üzerinde veya düşük riskli hastalarda otomatik olarak önerilmesini bugün için mümkün kılmaz, bu bakış değişmiştir. Bu durumda belli yaş üzerinde hemen aspirin önermek yerine vücutta damar hastalıklarının etkisi ve varlığının olup olmadığının belirlenmesi, risk faktörlerinin tespit ve kontrolü ile damar hastalığı riskinin hesaplanması akılcıdır, yani bu açıdan tıbbi değerlendirme uygundur."

ASPİRİN ALACAK KİŞİNİN RİSKLERİ BELİRLENMELİ

Kolan Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Tülin Coşkun

"Aspirinin klinik pratikteki yeri çok önemlidir. Birçok ilaç kullanımında olduğu gibi aspirinin kontrolsüz kullanılması beraberinde birçok riski getirmektedir. Aspirini alan kişi daha önceden damarsal bir olay geçirmiş mi? Yoksa hiç olay öyküsü olmayan kişi mi aspirin almak mı istiyor? Aspirin alacak kişinin risklerinin belirlenmesi ve ona göre reçete edilmesi hem yan etkileri azaltma hem de etkinliği açısından önemlidir. Bilinenin aksine aspirin kalp hastalıklarından çok damarsal olayları engellemek amacıyla kullanılır. Toplumda sağlıklı bireylerin kalp hastalıklarını engellemek için hekime danışmadan aspirin kullandığı biliniyor ancak Yapılan meta-analizlerde düşük riskli bireylerde aspirin kullanımı ölüm oranlarını azaltmamış ayrıca aspirin kullanımı kanama riskini de artırmıştır. Aspirin alacak kişinin risklerinin belirlenmesi ve ona göre reçete edilmesi hem yan etkileri azaltma hem de etkinliği açısından önemlidir. Yüksek riskli grupta ise (kalp krizi, beyin damar tıkanıklığı, kardiyak kaynaklı göğüs ağrısı olan kişiler), hekim kontrolünde yan etki oluşturmayan etkin dozda aspirin kullanmak gerekir."