Talihsiz kelimeler!
Öğrenenler bilmeyenlere anlatsın…
Habertürk
Giriş: 06 Nisan 2015 - 14:27 Güncelleme: 26 Ocak 2016 - 09:44
Eşortman, aşortmen, aşofmen - Öncelikle doğru yazımıyla başlayalım; "eşofman." TDK'dan baktık, tescilledik, yalanımız yok.
Puaça, poğça - Hemen düzeltiyoruz; "poğaça". Seyyar satıcı afişi görme talihsizliğinde bulunduysanız dikkat etmişsinizdir; bin bir çeşit poğaça yazılış türü vardır.
Bisküvüt, püsküüt, bisküvit, püskevit - Söylenişi on çeşit farklılık gösterse de bu sözcüğün doğru yazılışı "bisküvi", doğru okunuşu da ne tesadüftür ki yine, bisküvidir. Afiyet olsun.
Halüsülasyon, halüsünasyon, halisülasyon - Doğrusu, "halüsinasyon". Halüsinasyon görmek isteyenler için halüsülasyon olarak kullanılması tabii normal olabilir.
Tabiki, tabi ki, tabiyki - - Doğrusu, "tabii ki." Doğuştan iki sesli harfin yan yana bulunduğu kelimelere bir tepkisi olan toplumumuz doğal olarak tabii ki ibaresine de yüksek direnç geliştirmiş durumda.
Pattez, pattiz, patatez, patitis - - Fast food restoranlarına alternatif isim bulmakta güçlük çeken firmalar soluğu patates kelimesinin yanlış kullanım denizlerinde aldı. Sonra oldu o mekan isimleri Patato, Potato, Patatos…
Oparlör, apörlö - - Doğrusu, bir zahmet "hoparlör". Çoğu zaman satıcısının dahi kapısına "apörlö bulunur" şeklinde ibare yazmasına karşılık bu tür ürünlerin yanında kullanım kılavuzuyla beraber telaffuz kılavuzunun da getirilmesi lazım.
Pantalon, pantelon, pantul - - "Pantulları çektim" gibi bir ibarenin sözlüğümüze kazandırılmasının gönülden destekçisi olsak da, bu kelimenin doğru yazılışı "pantolon" şeklinde sevgili okur.
Debraj, deprej - Doğrusu, "debriyaj". Şu iki harften kaçacağınız yerde başka şeylerle uğraşsaydınız dünyaları kurtarmıştınız. Tamam kurtaramamıştınız belki ama olsun ne çıkar?
Eksoz, egzost, ekzoz - - Sanayi sitesinin bitmez çilesi, esnafın… Sanırız oto tamir bu kelimeden çektiği kadar hiçbir şeyden çekmedi. Adeta dil bilimin kanayan yarası olan bu sözcüğün doğru kullanım şekli "egzoz". Gel de dilin varıyorsa söyle, varıyor?
Tualet, tulevet, tovalet - - "Tuvalet". Yanında bedava olarak WC ibaresinin de yanlış kullanımlarıyla beraber gelen bu sözcük, kişilerin pek umrunuzda olmayacaktır.
Maşşallah, maaşallah - - En çok Adnan Oktar'ın ağzından kediciklerine söylediği bir sözcük olarak yer etse de artık aklımızda, maşallahın kaynağı başka. Bir kamyon gidiyor önünüzde, arkasına takmış süslü yazıyı.
Eh, onunla tekrar tanışmanın zamanı geldi. "Şarj"a merhaba deyin. Doğru kullanımlı, TDK'dan onaylı, şarj.
Gardolap, gar dolap, gardrop - - Doğrusu, "gardırop". Gar dolap deyince de sanırsınız ki gar büyüklüğünde dolabı var adamın… Yok anam yok, yanlış kullanımdır o.
Bilmukavele, bilmukavva - - "Bilmukabele" efendim. Bir nevi size iyi günler diyen kişiye eyvallah hacı demek yerine "Bilmukabele efendim, aman efendim canım efendim" tonuyla cevap vermek istediğinizde kullanmak isteyebileceğiniz bir sözcük.
Alayına muamele gören herkezzz - - Milletçe sonu "s" ile biten kelimelerle sorunumuz var. Dönün bakın patatez, domatez, vb… Çarliston biber merkez kafasına göre herkes. Net olsun.
Uhde, ukde… - "İçimde uhde kaldı." gibi hatalara gark olmuş bu cümlede içte kalanın uhde olmadığını adımız gibi bilmeliyiz. Olsa olsa kedidir kedi, veya uktedir, "ukte".
'Yanlızlar' - - Yanlış kullanımdan nasibini en çok alan bir diğer sözcük tabii ki doğru kullanımıyla birlikte "yalnız".
Ve yalnışlar… - Bir önceki maddeyi referans alabilirsiniz.
Ve direkler… - - Direk dediğimiz kale direği, direk dediğimiz sokak direği, direk dediğimiz elektrik direği. Direkt dediğimiz de başka bir şey. bkz: Okuldan direkt eve geçeceğim. Kaynak: listelist.com
Celse - Hepimizin çok hakim bir şekilde kullandığı, anlamını kullana kullana içimize oturttuğumuz kelimelerden biri celse. Oturum anlamına gelir evet. Tek celsede biter bu iş dediğimiz zaman, tek seferde olayı çözeriz anlamı çıkar.
Fiyasko - Venedikli şişe işçileri üretim aşamasında en ufak bir hata bile olsa bunu fiyasko kabul edip o şişeyi ayırırlarmış, böylece potansiyel bir vazo yerine sıradan bir şişe kalırmış ellerinde.
Hergele - Denilir ki binek olmaya ya da yük taşımaya alıştırılmamış eşek veya at sürüsü. Anlamını bilince hergelelik yapmak daha güzel geliyor kulağa. Boş boş bir işe yaramadan gezip durmak.
Mihenk taşı - Denktaşı olarak da bilinen bu taş, altın veya gümüşe sürülünce oluşan izlerden madenin saflık derecesini belirlemeye yararmış. Kısaca saflık ölçer. Tam doğru kullanıyoruz denemez, çok yanlış kullanmasak da.
Kallavi - Yap şöyle bir kahve, kallavi olsun gibi bir kullanım nasıl oturmuş bilinmez ama kallavi Osmanlıda sadrazamın kavuğunun adı. Heybetli bir kavuk ve temsil ettiği güç efsane, o yüzden "çok sağlam" anlamında kullanıyor olabiliriz.
Abaza - Abazalar Kafkas halklarından biri, bu halka mensup kişiler de haliyle Abaza oluyor. Bir grup aşırı komik insan da abazan yerine Abaza diyerek çok eğleniyor
Hodri meydan - "Hayda bre" kısalıp hodri olmuş. Ardına bir de meydan eklenince, buyur meydanda kapışalım anlamını doğurmuş.
Kıyak - Öğrenmemizle bayağı şaşırmamız bir olan kelime. Efendim bunun anlamı atların çiftleşmesi esnasında erkek ata yardımcı olmak, el ile yol göstermekmiş.
Şamar oğlanı - Avrupa'da her asilzade okula halktan bir yaşıtıyla beraber gönderilirmiş, asil olan bir hata işleyince, bunun cezasını halktan olan çekermiş.
Efkâr - Bir diğer çoğul olma durumu da bu kelimede karşımıza çıkıyor. Fikir'in çoğulu. Yani efkârlıyım diyen kişi aslında kederliyim, dertliyim değil düşünceliyim diyor, biz onu yanlış anlıyoruz.
Yavşak - Bit ya da pire yavrusuna yavşak denirmiş.
Yosma - Güzel alımlı kadın anlamına gelen bu kelimenin anlamı gitgide kolay kadına doğru kaymıştır, neden böyle olmuştur bilmesek de doğru anlamıyla kullanabilen insanlar nadir de olsa vardır hâlâ.
Bendeniz - Anlamının en bilinmediğini düşündüğümüz kelimelerden birisi de bendeniz'dir daha doğrusu "bende"dir. Bende, köle/kul demektir, birine kendimizi takdim ederken "bendeniz isim soyisim" dediğiniz zaman, emrinize amadeyim anlamı taşır.
Zıvana - Marangozların dediğine göre ahşap mobilyaların (masa, sandalye gibi) bağlantı yerlerindeki kritik noktaların adıymış zıvana, eğer bu mobilyalar kötü kullanılır ve bu kısımlara zarar gelirse, o eşya bir daha iflah olmazmış.
Sittin sene - Sittin = altmış, yani "sittin sene bitmez bu iş" gibi bir cümle bahsi geçen işin bitmesine daha çok olduğunu belirtiyor.
Eşya - Eşya kelimesi "şey"in çoğuludur, şeyler anlamında yani. Anlamını bilerek kullanmak daha güzel. Bu durumda eşyalar demek aslında yanlış oluyor.
Lavuk - Bu da hiçbir anlamı olmasını beklemezken anlamlı çıkan bir kelime. Genel evlerde çıkışta kolonya tutan, iki film birden sinemacılarında konuklara peçete ikram eden kişinin adıymış bu.
Bızdık - Ermenice bir kelime olan bızdık, ufak, küçük anlamına geliyormuş, "ufaklık" anlamında bir hitap sözcüğü olarak kullanılması gayet sevimli olur.
CV - Latince bir kelime grubunun kısaltılmış hali CV. Uzunu: Curriculum vitae. Curriculum çember, vitae de hayat demekmiş, yani hayat çemberi.
