Şangay 5'lisi nedir?

2001 yılında Özbekistan da bu oluşuma katılınca ismi "Şanghay İşbirliği Örgütü" olarak değiştirildi. Oluşum, ağırlıklı olarak 2000'li yıllardan itibaren, Amerika Birleşik Devletleri'nin bölgelerindeki askeri varlığına sert tavırlar ortaya koymuş ve "tek kutuplu dünya düzenine" karşı çıkmıştır.

2015 yılında Rusya'ya bağlı Başkurdistan Cumhuriyeti'nde düzenlen "Şanghay İşbirliği Örgütü" liderler zirvesinde açıklamalar yapan Rusya Devlet Başkanı Vladimi Putin, Hindistan ve Pakistan için yeni bir üye kabul prosedürü başlatıldığını ve örgüt için yeni bir dönemin başladığını duyurdu.

Türkiye ise Şangay Beşlisi'nde Azerbaycan, Ermenistan, Kamboçya, Nepal ve Sri Lanka ile birlikte diyalog ortağı statüsünde bulunuyor.

6 ÜYE

Çin Halk Cumhuriyeti

Kazakistan

Kırgızistan

Rusya

Tacikistan

Özbekistan

5 GÖZLEMCİ

Afganistan

Hindistan

İran

Moğolistan

Pakistan

6 DİYALOG PARTNERİ

Azerbaycan

Beyaz Rusya

Ermenistan

Kamboçya

Sri Lanka

Türkiye

3 DESTEKÇİ

ASEAN

BDT

Türkmenistan

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN ŞANGHAY BEŞLİSİ HAKKINDA NE DEMİŞTİ?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Semerkant dönüşü gazetecilere yaptığı açıklamada, "Türkiye “Benim için varsa, yoksa AB” dememeli... Kanaatim bu. Mesela, “Şanghay 5’lisinde Türkiye niye olmasın?” diyorum. Bunu Sayın Putin’e olsun, Nazarbayev’e olsun, şu anda Şanghay 5’lisinin içinde olanlara da söyledim. Başlangıçta 5 ülkenin kurduğu Şanghay İşbirliği Örgütü’ne Özbekistan, Pakistan, Hindistan gibi ülkeler dahil oldu... İran da girmek istiyor. Sayın Putin, “Bunu değerlendiriyoruz” gibi bir ifade de kullandı. Türkiye’nin Şanghay 5’lisi içinde yer alması, bu konuda çok daha rahat hareket etmesini sağlayacaktır diye düşünüyorum." ifadelerini kullanmıştı.

RUSYA'DAN CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'A "ŞANGHAY BEŞLİSİ" YANITI

Rusya'da parlamentonun üst kanadı Federasyon Konseyi'nin Savunma Komitesi üyesi Aleksey Puşkov, Twitter hesabından Erdoğan'ın sözlerini değerlendirdi.

Puşkov, "Türkiye'nin Şangay İşbirliği Örgütü üyeliği Erdoğan için mantıklı bir adım. Şangay İşbirliği Örgütü, Avrupa Birliği'nin yerine geçemez. Ama AB'den farklı olarak üyeler tamamen egemen." ifadelerini kullandı.

ŞANGAY BEŞLİSİ'NDE 2017 DÖNEM BAŞKANI TÜRKİYE OLDU

Türkiye, Şangay İşbirliği Örgütü Enerji Kulübü'nün 2017 dönem başkanı oldu. İlk kez üyeler dışında bir ülkeye başkanlık verildi. Dünyada elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 36'sını, doğalgaz üretiminin yüzde 23'ünü, ham petrol üretiminin yüzde 20,8'ini ve kömür üretiminin yüzde 60,25'ini karşılayan Şangay İşbirliği Örgütü'ne üye ülkeler, tüketimde ise doğalgazın yaklaşık yüzde 28'ini, ham petrolün yüzde 25,2'sini ve kömürün yüzde 65,1'ini tüketiyor. Enerji üretim ve tüketimindeki dağılımda en büyük orana sahip birlik olan örgütün enerji alanında daha derin işbirliği yapma zorunluluğu tezi, 2006 yılındaki toplantıda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından gündeme getirildi ve kabul gördü.

Enerji Kulübü, ilk olarak üye ülkeler arasında enerji güvenliği konusunda diyaloğu geliştirme, enerji stratejilerinin güncelleştirilmesi ve enerji alanında işbirliği imkânlarının artırılmasını amaçlıyordu. Ancak örgüte üye, gözlemci ve diyalog partneri olan ülkelerin dünyanın önde gelen enerji üreticileri ve tüketicileri arasında yer almaları nedeniyle oluşturulacak ortak enerji politikalarının ülkelerin sürdürülebilir büyüme çabaları ve ulusal ekonomilerine pozitif katkı sağlama konusuna önemli katkılar sunacağı hususunda görüş birliğine varılması ile kulübün daha geniş boyutta faaliyet göstermesi kararlaştırıldı.

'ŞİÖ Enerji Kulübü' Çin Halk Cumhuriyeti, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya Federasyonu, Tacikistan, Afganistan, Hindistan, İran, Moğolistan, Pakistan, Belarus, Türkiye ve Sri Lanka'nın katılımı ile 2013 yılında kuruldu. Enerji Kulübü üye ülkeler arasında enerji stratejilerinin koordinasyonu, üye ülkelerin, gözlemci ülkelerin ve diyalog partnerlerinin uzun dönemli büyüme politikalarının desteklenmesi, enerji güvenliği konusunda ortak önlemlerin alınması, enerji ile ilgili konularda bilgi ağının kurulması, üye ülkelerin enerji politikalarının uygulanmasında ortak bir finansal mekanizmanın hayata geçirilmesi, üye ülkelerin yatırım planlarının koordinasyonunun sağlanması, küresel enerji pazarındaki faaliyetler ve gelişmeler hakkında karşılıklı bilgilendirmenin yapılması için gerekli altyapının kurulması çalışmalarını sürdürüyor.

Enerji Kulübü'nün faaliyetleri sadece üye ülkeler ile sınırlı değil. Kulüp farklı ülkeler, uluslararası organizasyonlar ve iş dünyası ile de yakın çalışma içerisinde. Enerji Kulübü üye ülkelerin enerji ile ilgili gündeme alınmasını istedikleri konuları, sorunları, fırsatları ya da tehditleri dile getirdikleri ve çözüm yolunun bulunması konusunda istişare mekanizmalarını işletebildikleri önemli bir platform. Şangay İşbirliği Örgütü devlet ve hükümet başkanları tarafından kabul edilen 'Çok Uluslu Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Programı'nda yer alan enerji alanındaki kararların uygulanmasında Enerji Kulübü'nün önemli bir rolü üstleneceği dile getiriliyor.

Alınan bu kararlar uyarınca ülkelerin enerji altyapılarının modernizasyonu ve mevcut kapasitelerinin artırılması, bölgede dağıtım altyapısının iyileştirilmesi, yeni hidrokarbon alanlarının keşfi için arama faaliyetlerinin yoğunlaştırılması, elektrik piyasasına karşılıklı erişim için gerekli şartların oluşturulması, enerji tasarrufu ve verimliliğinin artırılması, enerji uzmanlarının eğitimi konularında karşılıklı işbirliğine gidilmesi yönünde anlaşma sağlandı.

Şangay İşbirliği Örgütü Enerji Kulübü Dönem Başkanlığı yalnızca üye ülkeler arasında Rus alfabesindeki sıralamasına göre dönüşümlü olarak üstleniliyordu. 22 Kasım'da yapılan toplantıda örgütte diyalog partneri statüsü ile yer alan Türkiye'nin de savunduğu 'Sadece üye ülkeler değil, tüm statülerdeki ülkeler de dönem başkanlığını üstlenebilsin' önerisi kabul edildi. Ayrıca, ülkelerin Rus alfabesine göre sıralı olarak dönem başkanlığı yerine gündem esasına göre başkanlığın belirlenmesi kararlaştırıldı. Yeni alınan kararlar doğrultusunda yeni dönemin yani 2017 yılının dönem başkanının Türkiye olmasına oy birliği ile karar verildi.