Hapşırığınız geldiğinde tutarsanız ne olur? Zararları nelerdir?
Sabah uyandığımızda, dışarı çıktığımızda veya toplu taşımada giderken bir anda gelen hapşırma isteği, burnumuzun dışarıdan gelen kiri ve tozu tutarak dışarı atmamızı istemesidir. Bazı insanlar ise çok ses çıkardığı için hapşırdıklarında bunu tutmayı tercih ederler. Peki, hapşırığı tutmanın sağlığa zararları neler, hiç düşündünüz mü? İşte detaylar...
Birçok insan mevsimsel geçişlerde ya da herhangi bir gıda veya dış bir etkene alerjisi olduğu zaman arka arkaya defalarca hapşırabilir. Peki, bu hapşırmaları tutmaya çalışsanız ne olur?
Hapşırma nasıl oluşur?
Burnun hassas dokusu yabancı bir maddeyi hisseder hissetmez beyne bir elektrik sinyali gönderir. Bu sinyal, beyne burnun kendini temizlemesi gerektiği işaretini verir. Ardından beyin, hapşırma zamanının geldiğini vücuda bildirir ve vücut yaklaşan kasılmaya kendini hazırlar.
Çoğu zaman hapşırma anında gözler kapanır, dil damağa doğru kıvrılır ve kaslar hapşırma için hazırlanır. Bütün bunlar sadece birkaç saniye içinde gerçekleşir. Sonrasında kaslar su, mukus ve havayı güçlü bir basınçla burundan dışarı atar.
Doğal sıfırlama eylemi nedir?
Burnu temizleme görevinin dışında hapşırmanın vücutta başka bir hayati rolü olduğu bulunmuştur. 2012'de Pennsylvania Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmada hapşırmanın, burnun doğal "sıfırlama" eylemi olduğu keşfedilmiştir.
Çalışma, burun içindeki dokuyu kaplayan hücrelerin hapşırma ile yeniden canlandığını ortaya çıkarmıştır.
Hapşırmayı tutmanın tehlikeleri nelerdir?
Hapşırma çok güçlü bir tepkidir. Hapşırma ile mukus damlacıkları burundan çok hızlı bir şekilde itilir. Hapşırıkların bu kadar güçlü olmasının nedeni baskıyla ilgilidir. Hapşırma, solunum sisteminde yüksek basınç üretir. Bu basınç, sinüslere, burun boşluğuna ve boğazdan aşağı akciğerlere kadar ulaşabilir.
Uzmanlar, bu güçlü basıncı vücudunuzda tutmanın ciddi potansiyel yaralanmalara neden olabileceğini söylüyor. Bu yaralanmalardan bazıları şunlardır:
Kulak zarının yırtılması: Hapşırma sırasında yüksek basınç içeride tutulduğundan kulaklara bir miktar hava gönderilir. Bu basınçlı hava, orta kulak ve kulak zarına bağlanan östaki borusu adı verilen bir tüpe akar. Oluşan basınç, kulak zarının yırtılmasına ve işitme kaybına neden olabilir.
Orta kulak enfeksiyonu: Hapşırma refleksinin başka bir etkisi de burnun bakteri ve patojen gibi zararlılardan temizlenmesini sağlamaktır. Hapşırığın tutulmasıyla dışarı atılamayan kirli hava, orta kulağa bakteri ve enfekte mukus taşıyarak enfeksiyona neden olabilir.
Gözlerde, burunda veya kulak zarlarında hasar görmüş kan damarları: Tutulan hapşırmanın neden olduğu yüksek basınç, burun pasajlarındaki kan damarlarının sıkışmasına ve damarların patlamasına yol açabilir.
Diyafram yaralanması: Diyafram, göğsünüzün altı ve karnınızın üzerindeki kaslı kısmıdır. Bu yaralanmalar nadir olmakla birlikte, doktorlar basınçlı havanın diyaframda hapsolduğu vakaları gözlemlemişlerdir. Bu durumun belirtisi göğüste ağrının meydana gelmesidir.
Anevrizma: Beyin anevrizması, beyinde zayıflayan bir kan damarının şişkinleşmesi ve balonlaşmasıdır. Hapşırığı tutmanın neden olduğu basınç, potansiyel olarak beyin anevrizmasının yırtılmasına yol açabilir. Bu, beyin çevresindeki kafatasında kanamaya yol açabilecek, hayati tehdit oluşturan bir yaralanmadır.
Kırık kaburgalar: Genellikle yaşlılar, hapşırmanın bir sonucu olarak kaburgalarının kırıldığını söylerler. Hapşırığı tutmak, yüksek basınçlı havanın büyük bir kuvvetle ciğerlere zorlamasına sebep olduğu için kaburgalarda kırıklara neden olabilir.
Sonuç
Hapşırığı tutmak pek çok tehlikeyi beraberinde getirebilir; yani vücudun korunma mekanizması olarak verdiği bu doğal tepki baskılanmamalıdır. Toplumda yaygın olarak kullanılan "hapşırığı tutmak kalp krizine sebep olur" bilgisi doğru değildir.
Ancak hapşırığı bastırarak tutmaya çalışmak kalp ritminin değişmesine sebep olabilir.
Güneşe bakınca neden hapşırırız?
Ulusal Sağlık Enstitüleri, nüfusun yaklaşık üçte biri kadarının parlak bir ışığa bakarken hapşırma eğilimi gösterdiğini belirtmektedir. Bu durum fotik hapşırma refleksi veya solar hapşırma refleksi olarak bilinir.
Görme sinirlerinin etkisi
Güneş ışığının neden hapşırmaya yol açtığıyla ilgili kesin bir açıklama olmasa da farklı kuramlar öne sürülmektedir. İnsanların görme sinirlerinde yoğun ışık nedeniyle ortaya çıkan uyarılmanın trigeminal sinirleri etkinleştirmesine neden olduğu düşünülmektedir.
Otonom sinir sistemi ilişkisi
İkinci görüşe göre, otonom sinir sistemindeki birbirine yakın sinir liflerinden birinin uyarılmasının diğer sinir lifinin de uyarılmasına neden olduğu belirtilmektedir.
Yani, görme sinirlerinden alınan sinyaller beyne taşınırken hapşırmaya neden olan sinyalleri taşıyan sinir hücrelerinin de etkinleştiği ifade edilmektedir.
Kaynak: Bilimup
