Havalara dair sorular
Habertürk Meteoroloji Mühendisi Hüseyin Öztel, İstanbul'da eksiye düşen sıcaklıklara rağmen neden kar yağışının etkili olmadığını ve yarıyıl tatilinde Türkiye genelinde havanın nasıl olacağını kaleme aldı
Kar bu şehrin 120 km batısında, Tekirdağ’da okulları tatil ettirirken, İstanbul’da neden kar yağışı göremedik? Gökdelenler yüzünden, ağaçları kestiler, nüfus çok gibi herkes kar konusunda bir şeyler söyleyebiliyor. Gökdelenler yüzünden gibi yorumlar aslında şehirleşmeye, arka planda “şehir ısı ada etkisi”ne işaret ediyor. Hepimiz bu kalabalık ve 24 saat enerji tüketen, ışıkları hiç sönmeyen şehirde bir terslik olduğunu hissediyor olabiliriz.
Şehirlerde kışın ısınmak için ısıtıcı, sıcak su, klima ve benzeri aletler kullanıyoruz, trafiğe bakınca her zamankinden yoğun. Ara sokakları bile ısı kaynağı, motoru çalışan otomobillerle dolu. Sanayii ve ulaştırma 7/24 çalışan sektörler. İstanbul ölçeğinde bir alan belki de harcaması normal kabul edilebilir seviyeden 5 kat daha fazla enerji ve su harcıyor. Kocaeli-Bursa-İstanbul, sanayii burada kaldıkça belki de daha sıcak kışlar ve rahatsız edici hava kirliliği yaşamaya devam edecek.
Şehirlerin ısı adası etkisi, çok kuvvetli bir soğuk sistemin gücü karşısında pek bir şey değiştiremiyor. Ocak-Şubat 2017’den, 2021’den hatırladığımız üzere İstanbul’a yarım metre kalınlığa ulaşan kar yağabiliyor. Soğuk havanın ayrılmasından önce yağışın da varlığı önemli, kar göremeden boşuna üşüyor gibiyiz. Kuru soğuktan önce yeterli soğuma + yağış ikilisini aynı saatlerde yakalaması gereken İstanbul’da, her kış doyurucu miktar kar göremiyoruz. Sıcaklık açısından “sınırda kalan sistemler”, biraz daha soğumaya muhtaç bulutlar, onları aşağıdan fazlaca ısıttığımız için bize kar yağışı bırakamıyor olabilir. Şehir ısı ada etkisinin sanayii bulunan bir şehirdeki kış sıcaklıklarını İngiltere’de 2.3°C arttırabildiğini söyleyen araştırmalar var. Her şehrin iklimsel özellikleri ve coğrafyası farklı olduğu için şehirleşme etkisi geniş bir aralıkta değişebilir. İstanbul’da sadece ısı adası etkisi yüzünden 0.5°C ile 1°C kadar daha sıcak bir yer seviyesine sahip olabiliriz. Bu küçük gibi görünen 1 derece yüzünden bazı mevkiilerde karla karışık yağmur ve yağmur görmüş olabiliriz. Yine de İstanbul’da yağmamasının asıl sebepleri gelen soğuk sistemin gücü ve geliş rotası ile ilişkili, poyrazın işi bozmasıyla ilişkili denilebilir.
Son günlerde Tekirdağ’da esen kuzeybatılı rüzgar (Karayel), sistemin yağışlı anlarında sıcaklığı yer seviyesinde -3°C’ye kadar düşürebildi. Soğuk kara üzerinden, sıkça söylediğimiz Balkanlar üzerinden esen rüzgar, tüm ısı içeriğini kaybetmiş havayı alt seviyelerden Trakya’ya ve Tekirdağ’a sokabiliyor. Bu sırada İstanbul’a kuzeydoğulu poyraz, Karadeniz üzerinden esiyor. Yüzey suyu sıcaklığı 12-13° olan Karadeniz, esen soğuk havanın biraz yumuşamasını, şehre ulaşan havanın deniz havası almasını sağlıyor.
Bu durumda sıcaklık farkları ile yağışların da tipi değişebiliyor.
Tekirdağ’da okullar tatil olurken, İstanbul’da soğuk bir havada yağmur yağıyor. (Bu durum sadece son kaçırdığımız kar ihtimali için geçerli, her soğuk sistem farklı açılarla ve farklı hava basıncında gelebilir).
İstanbul’un üstünden geçecek bulutların sıcaklığı, havanın ne hızda ve ölçekte karıştığı ile de ilişkili. Çoğu kez şehir üzerinde kar yağıyor fakat çatılara ağaçlara ulaşamadan karla karışık yağmura dönüyor. Bundan sonraki kar ihtimali cuma gecesi ile cumartesi öğle arasında, fakat İstanbul özelinde yine önemli bir kar yağışı beklemiyoruz.
20 Ocak itibari ile başlayacak yarı yıl tatilinde ise hava önce sıcak görünüyor. Biraz uzun vadeli tahmin olmakla birlikte, yeni bir soğuk ve yağışlı hava görüntüsü yok. 19-20-21 Ocak tarihlerine muhtemelen 12-15°C arası değişen sıcaklıklarda girebiliriz.
Ankara’da, İzmir’de ve Karadeniz kıyılarında yarı yıl tatili lodostan esen rüzgarlarla başlayabilir. Bu da sıcak, çoğunlukla parçalı bulutlu ve güneşli bir havaya işaret ediyor. Bazı saatlerde ise yağmur görebiliriz. Ege, Marmara, Akdeniz, Karadeniz ve İç Anadolu'nun batısı mevsime göre ılık havada olabilir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu ise ayaz geceler, don riski, çığ düşme tehlikesi gibi risklerle karşı karşıya olur. Bugünlerde özellikle Güneydoğu yükseklerinde yoğun kar yağışları alıyoruz.
Sömestr tatilinin ikinci kısmı, 24-25 Ocak ve sonrasında ise Türkiye yeniden kış mevsimine dönebilir. Bu uzun vadeli tahminleri gelecek güncellemelerde takip edelim, ocak ayı son haftası yeni kar haberleri verebiliriz.
Fotoğraflar: İHA
