Türkiye'nin obruk tehlike ve risk haritası güncelleniyor: İşte o iller

Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama Araştırma Merkezi ve İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığı, Obruk Eylem Planı kapsamında tehlike ve risk haritasının güncellenmesiyle ilgili çalışmalarını sürdürüyor.

Yürütülen çalışmalarla duyarlılık haritasının (obruk oluşma potansiyeli olan bölgelerin haritası) çıkarılmasının ardından potansiyeli yüksek alanlardan düşük alanlara doğru haritalar oluşturulacak.

Tehlike ve risk haritası ile obrukların yerleşim yerlerine, tarım alanlarına ve bölgeye yapılacak yatırımlara etkisinin belirlenmesi amaçlanıyor.

Konya Teknik Üniversitesi Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, Türkiye'nin karstlaşmaya (Bir dizi fiziki kimyasal süreçler sonucu eriyebilir kayaçların aşınması olayı) uygun kayaçlarla kaplı olduğunu söyledi.

Konya Kapalı Havzası'ndaki Konya, Karaman, Aksaray ve Niğde'yi kapsayan alanda obrukların öteden beri oluşmaya devam ettiğini anımsatan Arık, Anadolu'nun farklı bölgelerindeki illerde de obruk oluşumlarının artış gösterdiğine dikkati çekti.

Son haftalarda Konya'nın dışında da birçok ilden obruk oluşumu haberleri aldıklarını belirten Arık, şunları kaydetti: "Eskişehir, Afyonkarahisar, Denizli, Ankara, Çankırı, Çorum, Yozgat, Sivas, Diyarbakır, Bitlis ve Batman'da obruklar oluşmaya devam ediyor hatta Erzurum'da ve Şanlıurfa'da obruklar oluştuğunu biliyoruz. Batı Anadolu'da Denizli'den sonra Manisa'da da obruklar görülüyor. Geçmişten beri oluşan obruklarla birlikte, obruk tehlikesi bulunan il sayısını geçtiğimiz yıl AFAD'la 16 olarak belirledik. Bu illerin büyük çoğunluğunda da bu yıl obruklar görüldü. Bu iller (obruk tehlikesi bulunan iller) Konya, Aksaray, Karaman, Nevşehir, Eskişehir, Afyonkarahisar, Denizli, Ankara, Çankırı, Çorum, Sivas, Diyarbakır, Bitlis, Batman, Şanlıurfa ve Manisa'dır."

Arık, belirlenen 16 ilde obrukların oluşmaya devam edeceğini öngördüklerini kaydetti.

Obrukların karstik yeryüzü şekli olduğunu ve yer altında devam eden dinamik bir sistem olarak düşünülmesini gerektiğini anlatan Arık, şöyle konuştu: "Yer altındaki birbiriyle bağlantılı boşluklar, mağaralar daha da genişleyebiliyor. Yer altı su seviyesi düştükçe yer altındaki boşlukların boyutları da büyüyor. Daha sonra büyüyen boşluklar üzerindeki örtü yükünü taşıyamayacak derecede genişlediği zaman obruklar oluşuyor. Yani kuraklık orada bir yan etki olarak söylenebilir. Obrukların oluşmasının esas sebebi, karstlaşmaya uygun kayaçların olması ancak kuraklık, iklim değişikliği, aşırı yer altı suyu kullanımı buna eklendiği zaman süreç aleyhte gelişiyor ve obruk oluşumu giderek artıyor."

Arık, güncel obrukların çoğunluğunun örtü çökmesi şeklinde oluştuğunu, karstik karbonatlı kayaçların olduğu bölgelerde örtü yükünü taşıyamayıp çöktüğünü belirtti.

AFAD Başkanlığı'yla yıl başında yaptıkları toplantıyla hem Konya'da hem de diğer illerde çalışmaların başlatılmasını kararlaştırdıklarını ifade eden Arık, "Belirlenen illerde obruk risk haritası ortaya çıkarılacak. Tabii önce bir duyarlılık haritası çıkarılacak, yani obruk oluşma potansiyeli olan bölgelerin haritası çıkarılacak. Bunları oluşturduktan sonra da planlama devam edecek ancak bir bölgede çalışmanın yapılmış olması orada obruk sürecinin durduğu anlamına gelmez. Nitekim içinde bulunduğumuz bölgede duyarlılık çalışması yapıldı ama obruklar oluşmaya devam ediyor" diye konuştu.