Kalp yetmezliği ve KOAH gibi hastalıkları olanlar! Hangi hastalıkta hangi yatış pozisyonu tercih edilmeli?
Bazı yatış pozisyonlarının hastalıklar üzerindeki etkisi uykuyu olumsuz etkileyebiliyor. Araştırmalar bazı pozisyonların ise hastalıklara olumsuz etkide bulunabildiğini gösteriyor. Uzmanların "KOAH'ı olanlar yüzüstü yatsın, kalp yetmezliği olanlar sağ yan yatış pozisyonunu tercih etsin" şeklindeki önerileri nedensiz değil. İşte hastalıklarla yatış pozisyonları arasındaki ilişki örnekleri. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu'nun haberi
Yaşamımızın üçte birini uykuda geçiriyoruz. Uykumuzun kalite ve yeterli sürede olmasına etki eden çevresel faktörler var. Uzmanlar, uyunan odanın karanlık, sessiz ve ideal sıcaklıkta olması, yatak ve yastığın rahatlığı gibi çevresel faktörler kadar önemli bir başka şeyin de uyku sırasındaki vücut pozisyonu olduğunu belirtiyor. İdeal yatış pozisyonu kişiden kişiye değişiklik gösteriyor. Bazıları yan yattığında, bazıları sırtüstü yattığında, bazıları ise yüzüstü yattıklarında daha rahat uyuduklarını söylüyor. Yapılan araştırmalar en sık tercih edilen yatma şeklinin yan pozisyon olduğunu gösteriyor. En rahat uykunun ise sağ yan üzerine cenin pozisyonunda yatış sırasında gerçekleştiğine dikkat çekiliyor.
SIK POZİSYON DEĞİŞTİRME UYKU KALİTESİNİ BOZABİLİR
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Uyku Bozuklukları Merkezi Koordinatörü Prof. Dr. Füsun Mayda Domaç, “Sağlıklı kişilerde uyku sırasında vücut pozisyonunu sık değiştirme hem uykudan uyanmaya neden olup hem de uykunun kalitesini bozabilir. Omurga hastalıkları, uyku apnesi, kalp hastalıkları, vertigo, göz tansiyonu (glokom), reflü gibi sağlık sorunları olan kişilerde seçilen bazı yatış pozisyonları ise bu hastalıklar üzerine etki ederek uykuyu olumsuz etkileyebilir” diyor.
BOYUN İÇİN EN İDEAL YATIŞ POZİSYONU
Sağlıklı bir uyku sırasında tüm gün boyunca kaslar ve omurga üzerine binen yük azalıyor. Boyun için en ideal yatış pozisyonunun yan yatış ve sırtüstü yatış olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Füsun Mayda Domaç, sırtüstü yatanlara boyun kavisini ve başı destekleyen yastık kullanmalarını öneriyor. Boyunla ilgili bu pozisyonların daha rahat uyuma sağladığı belirtiliyor.
YÜZÜSTÜ YATIP KOLLARINI YASTIK ALTINA KOYANLAR
Yüzüstü yatıp kolların yastığın altına konularak uyunması omuz ağrısına neden olabiliyor. El bileğinde sinir sıkışması (karpal tünel sendromu) olanların bu pozisyonda uzun süre kalmaları şikayetlerin artmasına yol açabiliyor.
BEL AĞRISI OLANLAR NASIL YATMALI?
“Bel ağrısı olan kişilerde ideal yatış pozisyonu kişinin ağrısının olmadığı pozisyondur” diyen Prof. Dr. Füsun Mayda Domaç şöyle devam ediyor; “Yüzüstü yatıldığında bele binen yük artacağı için bel fıtığı olanlara bu pozisyon önerilmemektedir. Ancak yüzüstü uyuyanların karınlarının altına bir yastık koyarak yatmaları belin maruz kaldığı baskıyı azaltacaktır. Sırtüstü yatmayı tercih edenlerin bel altına yastık ya da rulo haline getirdikleri havlu koymaları ise omurgalarının doğal pozisyonunda kalmasını sağlayacaktır. Bel sorunu yaşayanlar için ideal yatış şekli, yana yatıp gövdeyi hafif ona eğerek, dizlerin karna doğru çekildiği cenin pozisyonudur. Bu pozisyonda omurlar üzerindeki baskı azaldığı için daha rahat uyunmaktadır” diyor.
KOAH’I OLANLAR YÜZÜKOYUN POZİSYONU TERCİH ETSİN
Vücut pozisyonunun solunum fonksiyonları üzerindeki olumlu etkisinin en iyi gözlemlendiği hastalıklardan birinin KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalığı) olduğu belirtiliyor. KOAH’ı olanların nefes darlığı hissini azaltabilmek için yüzükoyun pozisyonda uyumayı tercih ettiklerine dikkat çekiliyor. Yüzükoyun pozisyon sayesinde akciğerlerde oksijenlenme daha iyi oluyor ve karbondioksit atılımı artıyor. Sırtüstü yatan hastaların (özellikle obezitesi olanların)sırtüstü pozisyonda akciğer volümleri azalırken, havayolu dirençleri artış gösteriyor.
UYKU APNE SENDROMUNDA YAN YATILMALI
Uykuda görülen apneleri tetikleyen nedenlerden birinin de sırtüstü yatış pozisyonu olduğu belirtiliyor. Uyku apne sendromu tanısı olan bazı hastalarda, apneler sadece sırtüstü pozisyonda ortaya çıkıyor ya da sırtüstü pozisyona geçildiğinde artış gösteriyor. Bu hastalar yan yattıklarında ise horlama en aza iniyor. Bu pozisyonda, uyku apne hastalarında görülen gece uykuda boğulma hissi ile uyanmada azalma olması dikkat çekiyor.
KALP YETMEZLİĞİNDE HANGİ POZİSYONDA UYUNMALI?
Prof. Dr. Füsun Mayda Domaç, “Kalp yetmezliği olan kişilerde yapılan birçok çalışma bu hastalıkta yatış pozisyonunun önemini gösteriyor. Bu hastalar vücutlarının sağ yanı üzerine yattıklarında daha rahat ettikleri ve kalp atım hacminde artış olduğu gösterilmiştir” diyor. Sol yan üzerine yatıldığında, vücuttan kalbe dönen kan miktarı ve kan basıncının bundan olumsuz etkilendiğine dikkat çekiyor.
GECE REFLÜSÜ OLANLAR SAĞ YANA YATMASIN
Gece reflüsü olanların sağ yana yattıklarında şikayetlerinde artış olduğu belirtiliyor. Araştırmalar sağa yatıldığında mide asit miktarının daha yüksek olduğunu gösteriyor. Bu nedenle reflü şikayeti olanların sol yana yatarak uyumaları öneriliyor.
GLOKOM SORUNUNDA BAŞINIZI 30 DERECE YÜKSEKTE TUTUN
Glokomu (göz içi basınç yüksekliği) olan kişilerde gece göz içi basıncında artış meydana geliyor. Basınç değişiklikleri başın ve vücudun pozisyonuna göre farklılık gösteriyor. Yapılan çalışmalarda göz, sağa veya sola dönük olarak yastığa bastırılarak yatıldığında göz içi basınç değerinin sırtüstü yatışa göre daha yüksek saptandığı belirtiliyor. Bu nedenle, gece yatarken başın 30° yüksekte tutulması gerekiyor.
YATIŞ POZİSYONU VERTİGOSU OLANLARI DA ETKİLİYOR
Vertigo olarak isimlendirilen iç kulaktaki kalsiyum, kristallerin normalde yapışık oldukları yerden ayrılarak denge kanalları içine geçmesiyle ortaya çıkan baş dönmesi, başın pozisyonunda meydana gelen değişikliklerle tetikleniyor. Bu hastalarda yapılan çalışmalarda, uyku sırasında yattıkları yan pozisyonla (sağ veya sol taraf) şikayetlerin oluştuğu taraf arasında ilişki olduğu gösteriliyor. Bu kişilere uykuda yatış alışkanlığının değiştirilmesini öneren çalışmalar bulunuyor.
