KATEGORİLER

Yazının devamını okumak için tıklayınız...

Anayasa Mahkemesi

Türkiye'de Anayasa Mahkemesi ilk kez 1961 Anayasası ile kurulmuştur. Anayasa Mahkemesinin kuruluşu, görev ve yetkileri, yargılama ve çalışma usulü ile kararlarının niteliği 1961 Anayasası'nın 145 ila 152. maddelerinde düzenlenmiş, buna bağlı olarak 44 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun, 22/4/1962 tarihinde kabul edilmiştir.

Anayasa Mahkemesine ilk kuruluşunda, kanunların ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzükleri'nin Anayasa'ya "şekil ve esas" bakımından uygunluğunu denetleme görevi verilmiş, bu görevin yanı sıra görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Anayasa'da sayılan kişileri Yüce Divan sıfatıyla yargılamak, siyasi partilerin kapatılması hakkındaki davalara bakmak, siyasi partilerin gelir kaynakları ile giderlerine ilişkin hesapları incelemek ve Anayasa ile verilen diğer görevleri yerine getirmekle de yetkili kılınmıştır.

1961 Anayasası'nın 145. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi, on beş asıl ve beş yedek üyeden oluşacak şekilde kurulmuş, üyelerden dördü Yargıtay, üçü Danıştay, biri Sayıştay Genel Kurulu tarafından, üç üye Türkiye Büyük Millet Meclisi, iki üye Cumhuriyet Senatosu, iki üye ise biri Askeri Yargıtaydan olmak üzere Cumhurbaşkanınca seçilmekteydi.

1961 Anayasası'nda 1971 Anayasası ile yapılan değişiklikle, kanun hükmünde kararnameleri şekil ve esas bakımından, anayasa değişikliklerini ise Anayasa'da gösterilen şekil şartları bakımından denetleme görevi verilerek Anayasa Mahkemesinin görev alanı belirgin hale getirilmiştir.

1982 Anayasası

1982 Anayasası, Anayasa Mahkemesini 146 ila 153. maddelerinde düzenlemiştir. 1982 Anayasası döneminde Anayasa Mahkemesine ilişkin ilk kanuni düzenleme, 10/11/1983 tarih ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile yapılmıştır.

1982 Anayasası'nda Anayasa Mahkemesine, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasa'ya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetleme, Anayasa değişikliklerini ise sadece sınırlı sayıdaki şekil eksiklikleri yönünden inceleme görevi yanında, ayrıca,Anayasa'da sayılan bazı kişileri görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılama ve siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara bakma görevi de verilmiştir.

1982 Anayasası'nın ilk hâlinde Anayasa Mahkemesi, on bir asıl ve dört yedek üyeden oluşacak şekilde kurulmuştur. Cumhurbaşkanı, iki asıl ve iki yedek üyeyi Yargıtay, iki asıl ve bir yedek üyeyi Danıştay, birer asıl üyeyi Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay Genel Kurulunca kendi Başkan ve üyeleri arasından, üye tam sayılarının salt çoğunluğu ile her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden; bir asıl üyeyi ise Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi olmayan yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri içinden göstereceği üç aday arasından; üç asıl ve bir yedek üyeyi ise üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından seçmekteydi. Anayasa'ya göre Anayasa Mahkemesine seçilen üyeler 65 yaşını doldurunca emekli olmaktaydılar.

2010 Anayasa Değişiklikleri

Anayasa'nın 146 ila 149. maddelerinde değişiklik getiren 7/5/2010 tarih ve 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik yapılması Hakkında Kanun'un 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan halkoylamasıyla kabul edilmesiyle birlikte Anayasa Mahkemesinin kuruluşu, görev ve yetkileri yeniden düzenlenmiştir. Bu Anayasa değişikliğinin ardından kabul edilen 30/3/2011 tarih ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile de Anayasa Mahkemesinin çalışma usul ve esasları yeniden belirlenmiştir.

Anılan değişiklik ile üye sayısı on yediye çıkartılan Anayasa Mahkemesinin, iki bölüm ve genel kurul halinde çalışması benimsenmiş; Mahkemeye mevcut görevlerinin yanı sıra bireysel başvuruları karara bağlamak ve bireysel başvuruların kabul edilebilirlik incelemesini yapmak üzere komisyonlar oluşturulmasına imkân tanınmıştır.

Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılmakta, bireysel başvurular ise bölümlerce karara bağlanmaktadır.

Ayrıca 12 Eylül 2010 tarihide yapılan Anayasa değişikliği ile Anayasa Mahkemesine, Yüce Divan sıfatıyla, "görevleriyle ilgili suçlardan"” dolayı Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay Başkan ve üyelerini yargılama görevine ilave olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ve Jandarma Genel Komutanını yargılama görevi de verilmiştir.

2010 Anayasa değişikliği ile birlikte, Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi on iki yıl ile sınırlandırılmış; üyelerin yeniden seçilememesi esası da getirilmiştir.

Anayasa Mahkemesi Haberleri

  • AYM'den 10 siyasi partiye ilişkin mali denetim kararı

    Gündem, 12 Aralık 2024

    AYM'den 10 siyasi partiye ilişkin mali denetim kararı

    Anayasa Mahkemesi'nin (AYM), 10 siyasi partinin mali denetimlerine ilişkin kararları, Resmi Gazete'de yayımlandı

  • AYM'den 2 siyasi partinin sorumluları hakkında suç duyurusu

    Gündem, 11 Aralık 2024

    AYM'den 2 siyasi partinin sorumluları hakkında suç duyurusu

    Anayasa Mahkemesi (AYM), mali denetimlere ilişkin yükümlülükleri yerine getirmedikleri gerekçesiyle 2 siyasi partinin sorumluları hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasını kararlaştırdı

  • AYM'den 10 siyasi partiye yönelik mali denetim kararları

    Gündem, 02 Aralık 2024

    AYM'den 10 siyasi partiye yönelik mali denetim kararları

    Anayasa Mahkemesi'nin, 10 siyasi parti hakkındaki mali denetim kararları, Resmi Gazete'de yayımlandı

    AYM'den 5 parti için 'mali denetim' kararı

    Gündem, 28 Kasım 2024

    AYM'den 5 parti için 'mali denetim' kararı

    Anayasa Mahkemesi'nin Türkiye Altın Çağ Partisi, Ülkem Partisi, Kuvayi Milliye Partisi ile Sevgi ve Saygı Partisi'nin 2021 ve 2022 yılı için kesin hesaplarında mali denetim kararı, Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre partiler hakkında Ankara Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulmasına karar verildi

    AYM'den 7 siyasi parti hakkında suç duyurusu

    Gündem, 22 Kasım 2024

    AYM'den 7 siyasi parti hakkında suç duyurusu

    Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerden Dayatmasız Yaşam Partisi, As Parti, Anadolu Birliği Partisi, Ayyıldız Partisi, Yeni Yol Partisi, Doğuş Partisi ve Liberal Parti'nin 2021'e ait kesin hesaplarına ilişkin, parti sorumluları hakkında yasal işlem başlatılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına karar verdi.

  • AYM'den KHK'lılar ile ilgili karar

    Gündem, 07 Ekim 2024

    AYM'den KHK'lılar ile ilgili karar

    Anayasa Mahkemesi (AYM), olağanüstü hal (OHAL) kapsamında çıkartılan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile görevinden çıkarılıp başka bir KHK ile görevine iade edilenlerin tazminat talebinde bulunamayacaklarını öngören düzenlemeyi Anayasa'ya aykırı bularak oy birliğiyle iptal etti.

  • Sahipsiz hayvanlara ilişkin düzenleme AYM'de

    Gündem, 04 Eylül 2024

    Sahipsiz hayvanlara ilişkin düzenleme AYM'de

    Anayasa Mahkemesi (AYM), sahipsiz hayvanlara yönelik düzenlemeler içeren Hayvanları Koruma Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle açılan davada ilk incelemesini yarın yapacak. Kanunun yürürlüğe girmesinin ardından CHP, yasanın 17 maddesinden 16'sının iptali ve yürürlüğünün durdurulması adına AYM'ye başvurmuştu.

  • AYM'nin Can Atalay kararı Resmi Gazete'de

    Gündem, 01 Ağustos 2024

    AYM'nin Can Atalay kararı Resmi Gazete'de

    Resmi Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesi (AYM) kararına göre; Türkiye İşçi Partisi (TİP) Hatay Milletvekili Can Atalay'ın milletvekilliğinin düşürülmesinin 'yok hükmünde' olduğu belirtildi

    AYM'nin sonuçlandırdığı bireysel başvuru sayısı 513 bini aştı

    Gündem, 31 Temmuz 2024

    AYM'nin sonuçlandırdığı bireysel başvuru sayısı 513 bini aştı

    Anayasa Mahkemesi (AYM), 30 Haziran itibarıyla 617 bin 411 bireysel başvurudan 513 bin 730'unu sonuçlandırdı. Yüksek Mahkemenin sonuçlandırdığı başvurulardan 422 bin 85'inde kabul edilemezlik, 74 bin 574'ünde en az bir hakkın ihlal edildiği, 13 bin 558'inde idari ret, 2 bin 112'sinde diğer, 1401'inde ise hak ihlali olmadığı kararı verildi.

    CHP, 8. Yargı Paketi'ni AYM'ye taşıdı

    Gündem, 07 Mayıs 2024

    CHP, 8. Yargı Paketi'ni AYM'ye taşıdı

    CHP, 8. Yargı Paketi'nde yer alan "üye olmamakla birlikte terör örgütüne yardım", "tazminat komisyonu", "hükmün açıklanmasının geri bırakılması" ve "kişisel verilerin korunması ve işlenmesi" hususlarının iptali ile yürürlüğünün durdurulması için Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) başvuruda bulundu.

  • CHP, sağlık alanındaki bazı düzenlemelerin iptali için AYM'ye başvurdu

    Gündem, 24 Nisan 2024

    CHP, sağlık alanındaki bazı düzenlemelerin iptali için AYM'ye başvurdu

    CHP, 1 Mart'ta Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sağlıkla İlgili Bazı Kanunlarda ve 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'da yer alan bazı hükümlerin iptali ve yürürlüğünün durdurulması için Anayasa Mahkemesine (AYM) başvuruda bulundu.

  • Prof. Dr. Ömer Çınar AYM üyeliğine seçildi

    Gündem, 20 Nisan 2024

    Prof. Dr. Ömer Çınar AYM üyeliğine seçildi

    Yükseköğretim Genel Kurulunca gösterilen 3 aday arasından İbn Haldun Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Çınar'ın Anayasa Mahkemesi (AYM) üyeliğine seçilmesi kararı Resmi Gazete'de yayımlandı

  • AYM Başkanvekilliğine Bağcı'nın seçilmesi kararı Resmi Gazete'de

    Gündem, 17 Nisan 2024

    AYM Başkanvekilliğine Bağcı'nın seçilmesi kararı Resmi Gazete'de

    Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanvekilliğine Basri Bağcı'nın seçilmesine ilişkin karar Resmi Gazete'de yayımlandı

    İzinsiz yapılar karar alınmadan yıkılamayacak

    Gündem, 03 Nisan 2024

    İzinsiz yapılar karar alınmadan yıkılamayacak

    Anayasa Mahkemesi (AYM), kamu arazisi üzerinde inşa edilen izinsiz yapıların herhangi bir karar alınmasına gerek olmadan belediye veya devlet zabıtası tarafından derhal yıkılabilmesine olanak sağlayan kanun hükmünü iptal etti.

    AYM Başkanlığına Özkaya'nın seçilmesi Resmi Gazete'de

    Gündem, 22 Mart 2024

    AYM Başkanlığına Özkaya'nın seçilmesi Resmi Gazete'de

    Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanlığına Kadir Özkaya'nın seçilmesine ilişkin karar Resmi Gazete'de yayımlandı

  • Anayasa Mahkemesi bugün yeni başkanını seçiyor

    Gündem, 21 Mart 2024

    Anayasa Mahkemesi bugün yeni başkanını seçiyor

    Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanı Zühtü Arslan'ın görev süresinin dolacak olması nedeniyle yeni başkan bugün seçilecek. Genel kurulda yapılacak seçimde 15 üyeden en az 8'inin oyunu alarak salt çoğunluğu sağlayan isim 4 yıllığına Anayasa Mahkemesi başkanlığı görevini üstlenecek. Seçimde Arslan aday olamayacak ancak oy kullanabilecek.

  • 52 bin liralık alkol satışı cezası AYM'den döndü

    Gündem, 19 Mart 2024

    52 bin liralık alkol satışı cezası AYM'den döndü

    Anayasa Mahkemesi (AYM), alkol satış yasağına yönelik bir işletmeye verilen ceza konusunda dikkat çeken bir karara imza attı. Sakarya'nın Serdivan ilçesinde saat 22.00'den sonra yasak olmasına rağmen alkol satışı yaptığı öne sürülen işletme sahibine 52 bin 60 TL idari para cezası kesildi. İtirazda bulunan işletme sahibi, satışın 21.52'de olduğunu belirterek tutanakta ismi geçen müşterilerin tanık olarak dinlenmesini talep etti. Sakarya 2’nci Sulh Ceza Hakimliği "İddiaların dayanağının bulunmadığı" gerekçesiyle başvuruyu reddederken AYM), oy birliğiyle başvurucunun "Tanık sorgulama hakkının" ihlal edildiğine karar verdi.

  • AYM’den izin parası kararı

    Sosyal Güvenlik, 15 Mart 2024

    AYM’den izin parası kararı

    İşçilerin dinlenme hakkı Anayasal güvence altında bulunuyor. Kullanılmayan izin ücretleri iş akdinin sona erdiği tarihteki ücret üzerinden işçiye ödeniyor. İş Kanunu, Türk Borçlar Kanunu ve Basın İş Kanunu’nda kullanılmayan izin ücretlerinin ödenmesi konusunda hiçbir şart bulunmuyor. İş akdinin sona erme sebebine bakılmaksızın kullanılmayan izin ücretlerinin iş akdinin sona erdiği tarihte ödenmesi gerekiyor. Deniz İş Kanunu’nda ise işverenin haklı sebeple iş akdini feshetmesi hallerinde kullanılmayan izin ücretinin ödenmeyeceği öngörülüyor. Yargıtay bu hükmün Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptali için başvurdu. AYM başvuruyu haklı bularak düzenlemeyi iptal etti. Habertürk yazarı Ahmet Kıvanç’ın haberi...

    Özkaya'nın yeniden AYM Başkanvekili seçilmesi kararı Resmi Gazete'de

    Gündem, 06 Mart 2024

    Özkaya'nın yeniden AYM Başkanvekili seçilmesi kararı Resmi Gazete'de

    Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanvekilliğine Kadir Özkaya'nın yeniden seçilmesine ilişkin karar, Resmi Gazete'de yayımlandı