Metan gazı nedir? Metan gazı nasıl oluşur?
Vücudumuzdan ve doğadan çıkan metan gazı hakkında birçok soru var. Metan gazı nedir, nasıl oluşur, nerelerde kullanılır, ne işe yarar? Metan gazı patlaması nedir? İşte tüm cevaplar...
Metan gazı nedir? Nasıl oluşur?
Metan, kimyasal formülü CH4(Karbon ve 4 Hidrojen atomu) olan bileşiktir. Normal sıcaklık ve basınçlarda gaz halinde bulunan metan, kokusuzdur. Doğal gazınbir bileşenidir ve önemli bir yakıttır.Oksijeninvarlığında bir mol metanın yanmasıyla bir mol karbondioksitve iki mol suve 55.5 MJ/kg ısı açığa çıkar:
Doğal metan hem zemin altında hem de deniz tabanı altında bulunabilir. Yüzeye veatmosfereulaştığında atmosferik metan olarak bilinir. 1750'den beri Dünya'nın atmosferik metan konsantrasyonu yaklaşık %150 oranında arttı ve uzun süren ve küresel olarak karışan sera gazlarının toplam radyasyon zorlamalarının %20'sini oluşturuyor. (bu gazlar su buharı içermiyor; Sera etkisinin en büyük bileşeni).
Metan,Küresel ısınmayaneden olan sera gazlarından biridir. Ayrıca çöplerdeki metandan yakıt elde edilebilir. Doğal metan gazları atmosfere zarar vermez.
Metanojen bakteri(arkelerde) metan üretimi yapar. Bu canlı türü zorunlu anaerob bakteridir.
Metan gazı üretimi nasıl olur?
Bunun için öncelikle hayvan atıkları hammadde olarak hazır edilir. Biyogaz üretiminde şu birimler bulunur: Fermantör, karıştırıcı, ısıtıcı, vana ve pompa. Anaerobik çürütücü bakteriler bu üretim sürecinde fermantöre sokulur ve metan gazı ortaya çıkar. Fermantasyon kesikli ya da sürekli şekilde olabilir. Sürekli fermantasyonda organik atıklar fermantöre her gün verilir. Böylece gaz sürekli bir şekilde imal edilir. Kesikli fermante üretimde ise organik madde fermantasyon sonunda metan oluşturunca, fermantör yeniden organik maddeyle doldurulur.
Metan gazı patlaması ve tehlikeleri nedir?,
Metan gazı topraktan ve vücudumuzdan çıkar. Zehirli değildirve enerji kaynağı olarak kullanılabilir. Ancak çok patlayıcıdır veasfiksasyonla (oksijensiz kalma) ölüme yol açabilir. Metanla ilgili tehlikelerlenasıl başa çıkılacağını anlamak önemlidir.
a-)Patlama
Metan başka kimyasallarla %5 kadar düşük oranlarda bilekarıştığında patlayıcı olabilir. Kanalizasyon sisteminde çalışma olduğunda vehidrojen sülfit, metanla doğal olarak karıştığında metanın kokusu alınabilir.Eğer hoş olmayan, çürük yumurtaya benzer bir kokuyu alabiliyorsanız metanseviyesi patlamaya sebep olacak kadar yüksek olabilir. Yüksek konsantrasyondametan gazı tutuştuğunda ölümcül olabilir. Toprağın altından gelen doğal metan madenlerdetrajik patlamalara sebep olmuştur.
b-)Asfiksasyon
Zehirli olmamasına rağmen metan basit asfiksantlardandır(boğucu madde). Çünkü nefes almak için gerekli olan oksijenin yerini alır. %16’dandüşük oranlarda oksijen tehlikeli, %10’dan düşük oranlarda oksijen ölümcülolabilir. Ev veya iş yerlerinde izin verilebilir metan gazı oranını belirleyenbir standart yoktur ancak insanların nefes alması gereken yerlerde gerekenoksijen miktarı minimum %18’dir.
c-)Karbonmonoksit Zehirlenmesi
Metan kendi başına zehirli olmasa da başka maddelerlekarıştığında zehirli olma tehlikesi taşır. Bu potansiyel %97 oranında metaniçeren doğal gaz evlerde ve iş yerlerinde kullanılınca söz konusudur. Doğalgazın doğru havalandırma olmadan yakılması, fark edilmesi zor ve zehirli bir gazolan karbonmonoksit üretebilir. Karbonmonoksitin görece düşük değerleri 20 dakikada baş dönmesi ve mide bulantısına,2 saat içinde ölüme yol açabilir. Daha yüksek seviyede 3 dakika içinde ölümgörülebilir.
Metan gazı nerelerde kullanılır?
Türkiye'nin kuraklıkla birlikte içine girdiği darboğaz uzmanları yeni çarelere yöneltiyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi' de bu doğrultuda yeni bir çalışma başlatacak. Çöp dağlarının oluşturduğu metan gazı elektrik üretiminde kullanılacak.
