Osmanlı Devleti'nin dağılma dönemi konu anlatımı ve özeti

1792 Yaş Antlaşması ile saltanatın kaldırıldığı 1922 yılları arasını kapsayan dönem, Osmanlı Devleti dağılma dönemi olarak adlandırılmaktadır. Sahip olduğu ve hüküm sürdüğü toprakları hızla kaybeden Osmanlı Devleti dağılma döneminde en çok hangi devletle savaştı? Osmanlı Devleti dağılma döneminde nereleri ele geçirmiştir? Devletin karşı karşıya kaldığı kötü gidişi durdurmak ve tersine çevirmek için bir dizi ıslahat gerçekleştiren Osmanlı Devleti dağılma dönemi padişahları kimlerdir? Devletin dağılma dönemi hakkında merak edilen tüm sorulara yanıt vermeye çalıştığımız içeriğimizi siz kıymetli okuyucularımız için hazırladık.

Giriş: 14.03.2023 - 15:19 Güncelleme: 14.03.2023 - 15:19

Osmanlı Devleti'nin dağılma dönemi konu anlatımı ve özeti

Konuyla ilgili araştırmalar yapan öğrencilerin de kolaylıkla faydalanabilmeleri adına Osmanlı Devleti dağılma dönemi konu anlatımı formatına uygun olarak hazırladığımız Osmanlı Devleti dağılma dönemi özeti başlığını yazımızın devamında bulabilirsiniz...

Rusya başta olmak üzere; birden fazla cephede birçok devletle karşı karşıya gelinen Osmanlı Devleti dağılma dönemi savaşları hangileridir? Osmanlı Devleti dağılma dönemi kaçıncı yüzyıla denk gelmektedir? İşte, tüm detaylar…

Osmanlı Devleti Dağılma Dönemi Padişahları

1792 ile 1922 yılları arasında görev yapan Osmanlı Devleti dağılma dönemi padişahları sırasıyla şu şekildedir:

REKLAM

Osmanlı Devleti Dağılma Dönemi Özeti

4. Mustafa (1807 – 1808)

Osmanlı Devleti’nin 29. Padişahı olan IV. Mustafa dönemi; büyük iç karışıklıklara sahne olmuştur. IV. Mustafa döneminin öne çıkan gelişmeleri şu şekildedir:

2. Mahmud (1808 – 1839)

31 yıl boyunca tahtta kalan II. Mahmud; hükümdarlığı boyunca devletin en bunalımlı dönemlerini yaşamıştır. Devletin Balkanlardaki çözülmesini başlatan Sırp ve Yunan isyanları bu dönemde gerçekleşmiştir. Büyük sorunlarla baş etmek zorunda kalan II. Mahmud; aynı zamanda da devletin modernleşmesi adına önemli ıslahatlar gerçekleştirmiştir. Bu açıdan II. Mahmud, Osmanlı Devleti dağılma dönemi padişahları arasında büyük bir öneme sahiptir.

REKLAM

Dönemin öne çıkan siyasi ve askeri gelişmeleri ise şu şekildedir:

1808 senesinde Ayanlar ile Osmanlı Devleti arasında Sened-i İttifak imzalanmıştır. Bu sözleşmeyle tarihte ilk kez padişahın yetkileri sınırlandırılmıştır.
Rusların Sırp isyanlarını desteklemesi üzerine 1806 – 1812 Osmanlı Rus Savaşı başlamıştır. Rusların ilerlemesi üzerine iki devlet arasında 1812’de Bükreş Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmayla Sırplar özerk bir statüye sahip olmuşlardır.
1821’de Mora’da Yunan İsyanı başlamıştır. Yunanlara bağımsızlık verilmesini isteyen Rus, İngiliz ve Fransız donanmaları 1827 yılında Navarin’de bulunan Osmanlı donanmasını yakmışlardır.
1826 tarihinde Yeniçeri ocağı kaldırılmış ve yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediyye ordusu kurulmuştur.
Yunanistan’a bağımsızlık verilmesini talep eden Rusya ile Osmanlılar arasında 1828 ile 1829 yılları arasında bir savaş yaşanmış ve bu savaş 1829 Edirne Antlaşması ile sona ermiştir. Bu antlaşmayla birlikte Yunanistan bağımsızlığını kazanmıştır.
1830 yılında Fransa Cezayir’i işgal etmiştir.
Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın isyan etmesi sonucu Osmanlılar ile Mısır arasında bir savaş gerçekleşmiş ve bu savaş 1833 yılında imzalanan Kütahya Antlaşması ile sona ermiştir. Girit ve Suriye valilikleri Kavalalı Mehmed Ali Paşa’ya verilmiştir.
8 Temmuz 1883 yılında Osmanlı Devleti ile Rusya arasında Hünkâr İskelesi Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Ruslar boğazlar üzerinde büyük bir ayrıcalık kazanmış ve bu durum da Boğazlar Meselesi’ni ortaya çıkarmıştır.
1838 yılında İngiltere ile imzalanan Balta Limanı Antlaşması ile İngiltere’ye büyük imtiyazlar verilmiş ve Osmanlılar dışa bağımlı bir hale gelmiştir.

Sultan Abdülmecid (1839 – 1861)

REKLAM

1839 tarihinde tahta çıkan Abdülmecid; Osmanlı tarihinde önemli bir yeri olan Tanzimat ve Islahat fermanlarını ilan etmesi sebebiyle Osmanlı Devleti dağılma dönemi padişahları arasında dikkat çekmektedir. Abdülmecid döneminin öne çıkan gelişmeleri ise şunlardır:

1839 yılında Tanzimat Fermanı yayınlanmıştır. Özel mülkiyetin güvence altına alındığı bu ferman, Osmanlıların batılılaşma yolunda attığı ilk somut adım olması açısından büyük bir öneme sahiptir.
1840 yılında Mısır konusunu konuşmak üzere Londra’da bir konferans toplanmıştır. Suriye ve Girit, Osmanlı Devleti’ne geri verilmiştir.
1841’de bu kez de boğazlar konusunu tartışmak üzere Londra’da bir konferans tertip edilmiştir. Alınan karara göre; savaş zamanlarında boğazlardan hiçbir savaş gemisinin geçmeyeceği karara bağlanmıştır.
1853 ile 1856 yılları arasında Osmanlı Devleti ile Rusya arasında Kırım Savaşı gerçekleşmiştir. Osmanlı Devleti bu savaşı kazanmış olmasına rağmen 1856 yılında imzalanan Paris Antlaşması sonucu istediği neticeleri alamamıştır. Ayrıca bu savaş sırasında ilk dış borç İngiltere’den alınmıştır.
Paris Antlaşması görüşmeleri devam ederken, 1856 yılında Islahat Fermanı ilan edilmiştir. Buna göre Osmanlı Devleti bünyesinde yaşayan herkesin eşit vatandaşlık haklarından yararlanacağı belirtilmiş, gayrimüslimlerden alınan cizye vergisi kaldırılmış ve gayrimüslimlerin devlet kademelerinde memur olma yolu açılmıştır.

Sultan Abdülaziz (1861 – 1876)

REKLAM

Osmanlı Devleti’nin 32. padişahı olan Abdülaziz; 31 yaşında tahta çıkmıştır. Osmanlı tarihinde ilk kez Avrupa’ya gezi düzenlemiş olan padişah; donanmaların modernize edilmesi konusuna özellikle eğilmiştir.

Sultan Abdülaziz döneminin önemli gelişmeleri şunlardır:

Rusya’nın uyguladığı Panslavizm politikaları neticesinde Balkanlarda Sırp, Bosna, Karadağ, Bulgar isyanları ortaya çıkmıştır.
Bölge ticaretini canlandırmak için 1896’da Süveyş Kanalı açılmıştır.
Bulgar İsyanları sırasında Bulgar Kilisesi’ne özerklik verilmiştir.
Girit’te Yunanistan’a bağlanma isteğiyle çıkan isyan sonucu, bölge halkına vergi muafiyeti getirilmiştir.
1863 yılında ilk kez posta pulu basılmıştır.
1863’de Bank-ı Osmani-i Şahane (Osmanlı Bankası) kurulmuştur.
1864 senesinde, Osmanlı donanması ilk kez zırhlı bir savaş gemisine sahip olmuştur.
Aynı yıl vilayet meclisleri oluşturulmuştur.
Darülfünun (İstanbul Üniversitesi) 1865 yılında açılmıştır.
1868 senesinde Mekteb-i Sultani (Galatasaray Lisesi) açılmıştır.
Yine 1868 yılında, günümüzde Yargıtay’a karşılık gelen Divan-ı Ahkâm-ı Adliye kurulmuştur.
Aynı yıl Şuray-ı Devlet (Danıştay) kurulmuştur.
Darülmuallimat adıyla kız öğretmen okulu açılmıştır.
İlk modern itfaiye teşkilatı kurulmuştur.
Meşrutiyet ilan etmemekte diretmesi üzerine 1876 yılında Genç Osmanlılar tarafından tahttan indirilmiştir.

2. Abdülhamid (1876 – 1908)

REKLAM

2. Abdülhamid dönemi; Balkanlarda büyüyen isyanlar ve Rusya ile yaşanan 93 Harbi gibi önemli olayların meydana geldiği bir dönem olmuştur. Bunların yanında birçok ıslahata da imza atmış olan II. Abdülhamid; Osmanlı Devleti dağılma dönemi padişahları arasında önemli bir yer tutmaktadır.

Dönemin önemli gelişmeleri şunlardır:

23 Aralık 1876’da devletin ilk anayasası olan Kanun-i Esasi kabul edilerek, I. Meşrutiyet ilan edilmiştir.
1877-1878 Osmanlı – Rus Savaşı ya da bir diğer adıyla 93 Harbi başlamıştır. Rus ordularının Edirne’yi de aşmaları üzerine iki devlet arasında Ayestefanos Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmayla Rusların büyük bir avantaj sağlaması üzerine harekete geçen Avrupa devletleri Berlin’de bir konferans toplamışlar ve Ayestefanos Antlaşması iptal edilerek yerine 1878 yılında Berlin Antlaşması imzalanmıştır.
Berlin Antlaşmasıyla birlikte; Romanya, Sırbistan ve Karadağ bağımsızlıklarını kazanmışlardır.
1878 yılında Kıbrıs, askeri bir üs olarak İngiltere’ye verilmiştir.
Berlin Antlaşması’ndan sonra 93 Harbi gerekçe gösterilerek parlamento kapatılmış ve Kanun-i Esasi II. Abdülhamid tarafından yürürlükten kaldırılmıştır.
Osmanlı Devleti’nin dış borçlarını ödeyememesi üzerine 1881 yılında Duyun-i Umumiye kurulmuştur.
Tunus 1881 yılında Fransızlar tarafından işgal edilmiştir.
Mısır, 1882 tarihinde İngilizler tarafından ele geçirilmiştir.
1897 yılında Girit’e özerklik verilmiştir.
1908 yılında İttihat ve Terakki’nin etkisiyle meşrutiyet yeniden ilan edilmiş ve II. Meşrutiyet dönemi başlamıştır.
1908’de Bulgaristan bağımsız olmuştur.
Meşrutiyet karşıtı olanlar tarafından 31 Mart Ayaklanması gerçekleşmiştir. Gerçekleşen bu isyan, Hareket Ordusu’nun İstanbul’a gelmesi sonucu bastırılmıştır.
2. Abdülhamid 27 Nisan 1909 tarihinde tahttan indirilmiş ve yerine V. Mehmed Reşad geçmiştir.

5. Mehmed Reşad (1909 – 1918)

İtalya’nın 1911 yılında Trablusgarp ve Bingazi’yi işgal etmesi üzerine Osmanlılar ile İtalya, Trablusgarp Savaşı’nda karşı karşıya geldi. İtalya’nın On İki Ada ve Rodos’u da işgal etmesi üzerine iki devlet arasında Uşi Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre; Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakıldı. On İki Ada ise Balkan Savaşları sonuna kadar İtalya’da kalacaktı.
1912 ile 1913 yılları arasında süren Balkan Savaşları bu dönem yaşanmıştır.
1. Balkan Savaşı’nda Osmanlı Devleti mağlup olmuş ve Batı Trakya, Edirne ve Kırklareli işgal edilmiştir. Arnavutluk bağımsızlığını kazanmıştır.
1. Balkan Savaşı’nda Bulgaristan’ın kazançlı çıkması üzerine; Yunanistan, Romanya, Karadağ ve Sırbistan Bulgaristan’a savaş açmışlardır. Bu şekilde başlayan II. Balkan Savaşı sırasında durumdan faydalanan Osmanlı Devleti de Edirne ve Kırklareli’ni geri almıştır.
1914 ile 1918 senesi arasında sürecek olan I. Dünya Savaşı başlamıştır.

Mehmed Vahideddin (1918 – 1922)

Osmanlı Devleti Dağılma Dönemi Savaşları

1792 ile 1922 yılları arasında yaşanan ve devleti çöküşe götüren, Osmanlı Devleti dağılma dönemi savaşları kronolojik sırasına göre şu şekildedir: