Henüz temmuz ayına ilişkin yeterli veri açıklanmadı. Ancak İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran’ın açıklamaları ekonominin soğumaya başladığı yönünde. Geniş şube ağıyla ticaretin ve ekonominin nabzını iyi tutmanın avantajıyla Hakan Aran kredi kartı harcamaları konusunda taze bilgileri de verdi:
“1-15 Temmuz arasındaki kredi kartı harcamaları bir önceki aya göre düştü. Hatta kredi kartı kullanımı ocak ayının bile altına indi. Bunlar temmuz ayında vatandaşın frene bastığını gösteriyor. Kemer sıkmayı hazirana kadar hissetmemiştik. Kemerler şu anda sıkılıyor.”
VATANDAŞ KEMER SIKMAYA NEDEN TEMMUZDA BAŞLADI?
➔Haziranda değil de niye temmuz ayında kemerler sıkılıyor olabilir?
➔Bence beklenen asgari ücret zam yapılmaması burada önemli bir rol oynadı.
➔2024 yılına girerken asgari ücretin yüzde 49 artırılmasının etkilerini gördük. Özel sektör yılbaşı zamlarını yüksek tuttu. Enflasyon da ocak ayında sıçradı ve ilk aylarda yüksek seyrini korudu. Yılın ilk yarısı için Merkez Bankası’nın beklediği enflasyon 4 puan daha yüksek çıktı.
➔Ücret artışlarından umudun kesilmesi harcamaların da kısılmasının ve frene basılmasının en önemli nedeni oldu.
➔Yılda tek seferlik bir artış yapıldığı sene başında açıklanmıştı zaten. Ancak yüksek enflasyon ortamında buna uyulmayacağı umuluyordu. Umulan olmadı ve bunun finansal piyasalarda ve kredi notunun artırılmasında pozitif etkisini gördük.
➔Enflasyonda düşüşün başlaması ve devamının geleceği öngörüsüyle faizlerde eylülde indirime gidileceği beklentisine de Merkez Bankası set çekti.
➔Cari açık Mayıs itibariyle GSYH’nın yüzde 2.2’sine indi. Bütçe açığını bir ölçüde azaltacak vergi paketi de Meclis’e sunuldu.
➔Geçen yıl seçim öncesinde EYT kararının verilmesi ardından bu yıl Cumhurbaşkanı Erdoğan yeni bir emeklilik reformunun hazırlanmakta olduğunu ve sonbaharda Meclis’e getirileceğini açıkladı.
➔Bütün bunlarla makro ekonomide hava pozitife doğru dönüyor gibi.
➔Bunun da etkisiyle finansal piyasalar dünya piyasalarına göre göreceli daha iyi durumda.
YAZ ORTASINDA HAVA DÖNDÜ
➔Çünkü yıl ortası itibariyle dünya piyasalarında hava bozdu. Kar satışları baskın hale geldi ve belirgin bir düzeltme yaşanmaya başladı.
➔Dün tüm dünya borsaları yüzde 1.6, ABD’nin teknoloji ağırlıklı Nasdaq Borsası yüzde 3.6, S&P 500 Endeksi yüzde 2.3 oranında sert bir gerileme yaşadı. Bunda ABD’de açıklanan bilançoların ve yaşanan son dijital ağ krizinin da payı var.
➔Ancak borsalar, emtialar ve kurlarda temmuz ayında zirvelerin görülmesinin ardından gevşemelerin başladığı dikkati çekiyor.
➔İlk bozulma sinyalleri 5-6 Temmuz’da geliyor.
➔Hisse senedi piyasalarında oynaklığı ölçen VIX Endeksi 5 Temmuz’da 11.84 değeriyle dip yaptıktan sonra yükselişe geçti. Dün itibariyle 18.04’e çıkan endeks üç haftalık sürede yüzde 52 yükseldi.
➔Brent petrol 5 Temmuz’da 87.64 dolarla son zamanların en yükseğine gördükten sonra gevşemeyle dün 80.71 dolara indi ve yüzde 7.9 geriledi.
➔Bakır fiyatları 8 Temmuz’daki 9.971 dolardan 8.054 dolara geriledi ve yüzde 9.1 düştü.
➔Tüm emtiaları temsilen CRB Endeksi 3 Temmuz’da 294.02 ile yılın zirvesini görmesi ardından 279.75’e indi ve yüzde 4.8 değer yitirdi.
➔Altın ise en yüksek değerine biraz daha gecikmeli 17 Temmuz’da ulaştı. 2,483.78 dolarla rekor kıran altının onsu dün 2,396.66 dolara indi. Altındaki bir haftalık kayıp yüzde 3.5’i buldu.
BİZİM BORSADA BANKALAR NİYE SATIŞ YEDİ?
➔Kar satışlarına borsalar iki parti halinde katıldı. İlk harekete geçenler Nasdaq ve gelişmekte olan piyasalardı.
➔11 Temmuz’da Nasdaq 18.761 ile rekora ulaştı. Sonrasındaki düşüşü yüzde 7.1 buldu ve 17.346 puana indi.
➔MSCI Gelişmekte Olan Borsalar Endeksi 1.125 puanla son yılların en yükseğine çıktı. Dün 1.082 puana inen endeks yüzde 3.8 düşüş gösterdi. Bu sırada Türkiye Endeksi yüzde 1 değer kaybetti.
➔Gelişmekte olan borsalar yanında gelişmiş borsaları da kapsayan MSCI ACW Endeksi 16 Temmuz’da 831.252 puanla rekor kırdı. Dün 802.580’e inen endeksle tüm dünya borsaların ortalama kaybı yüzde 3.4 oldu.
➔Teknoloji borsası Nasdaq’ın ilk tepkiyi verenler içinde yer alması normal. Çünkü piyasaları taşıyan teknoloji şirketleri.
➔Ama gelişmekte olan piyasaların tepki vermede ilk partiye katılmaları ilginç. Muhtemeldir ki bu piyasalara yön verenler Nasdaq’ı kerteriz alıyor.
➔JP Morgan ve Goldman Sacs dünyanın en büyük yatırım bankalarının Türkiye bankalarına satış önermesini de, ülke ekonomisine pozitif bakışlarının değişmesine değil, küresel çapta kar realizasyonuna yönelmiş olmalarına yoruyorum.
MOLANIN SÜRESİNİ NE BELİRLEYECEK?
➔TV tartışması ve Trump’a suikast, Biden’ın çekilmesi ile ABD seçimlerinin gölgesi piyasaların üzerine erken düştü. Rekor düzeylerine yükselmiş piyasalar da, tatil yapma hakkını kullanmaya gecikmeli bir şekilde karar verdi.
➔Denilebilir ki temmuzda başlayan bu satış dalgası ile hava değişti, dünya piyasaları bir mola aldı. Bir süre hem dinlenecekler hem gelişmeleri izleyecekler.
➔Dünya piyasalarında başlayan düzeltmenin boyutu ve süresini, Fed’in eylülde faiz indirimine başlayıp başlamayacağı, ABD seçimlerinde önce Demokratlar’ın başkan adayı sonra da başkan yardımcısının kim olacağı ile Trump’ın başkanlık koltuğuna oturması halinde yapacakları konusundaki açıklamaları belirleyebilir.
