Paris – Havacılık, savunma ve uzay alanındaki gelişmelerin, anlaşmaların ve işbirliklerinin nabzı fuarlarda atar. Bu alanda en büyük iki fuar ise tek sayılı yıllarda Paris’te ve çift sayılı yıllarda ise Londra’da dönüşümlü yapılıyor. COVİD sonrası yapılan ilk Paris Airshow’da bu sene daha fazla Türk savunma sanayisi ve havacılık sektörü konuşuldu. Küresel ölçekte savunma alanında kat ettiğimiz iddialı gelişmeler dikkat çekmeye devam ediyor.
Türkiye’nin Milli Muharip Uçağı (MMU) KAAN da 2019’da ilk defa bu fuarda dünya tanıtılmış ve ciddi anlamda ilgi görmüş, yankı yapmıştı. İşte bu tarih Türk Havacılık Uzay Sanayii (TUSAŞ) için dönüm noktası oldu. Dünyanın önemli, dikkat çeken ve takip edilen havacılık ve uzay (Aerospace) şirketi olarak kendini tescil ettirdi. Bu sene de TUSAŞ iki yeni ürününü; T925 Genel Maksat-2 helikopterini ile İHA Kargo Helikopterini ilk defa Paris’te tanıttı ve diğer ürünleriyle birlikte statik alanda sergiledi.
TUSAŞ, şalesinde görüşmeler yapıp, misafirlerini ağırlarken, statik alanda sergilediği tüm ürünleriyle de bir ‘aerospace’ şirketi olarak daha fazla ön plana çıktı. Uzay sistemleri, uçaklar, helikopterler ve insansız hava araçları alanında özgün ürün geliştirip, üreten bir şirket olarak TUSAŞ, artık tam anlamıyla bir havacılık ve uzay şirketi. Tüm ürün segmentinde söz sahibi, etkin bir platform araç üreticisi konumda.
Paris Air Show’da TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil’e kısa ve uzun vadeli projeksiyonlarını sorduğumda şu cevabı aldım. “Tüm segmentlerde ürünümüz var. Bundan sonra en önemli hedefimiz 10 yıl sonra, dünyanın ilk 10 aerospace şirketi arasında yer almak. Bunun için çalışmalarımızı yaptık, ürünlerimizi hazırladık. Bu yıl şu ana kadar 600 milyon dolarlık ihracat sözleşmesi yaptık. Amacımız bu yılı bir milyar dolarlık ihracat ile kapatmak.”
TUSAŞ, bu fuarlara tüm ürünleriyle geniş bir alanda katılım gösteriyor. Yanı başında Boeing, Airbus, Embraer, savunma sanayinin küresel devi Lockheed Martin, Leonardo, Safran, BAE Systems gibi devler yer alıyor. Daha önce kapalı salonda maketlerle yer alan TUSAŞ, özel şalesi ve statik alanıyla adeta gövde gösterisi yapan tek şirketimiz.
***
JETGİLLER 2024'TE GERÇEK OLACAK
Dünyanın en eski havacılık fuarı olan Paris Air Show, salgın sonrası 54’üncü defa Paris Le Bourget Havaalanı’nda geniş bir katılımla kapılarını açarken en dikkat çeken yenilik dikey iniş kalkış yapan elektrik hava araçları oldu. Boeing, Airbus ve Embraer gibi yolcu uçağı üreticileri de artık kendi ürünleriyle elektrikli air taksi tarafında yerlerini almışlar.
Paris Airshow’a 49 ülkeden 2 bin 453 firma katıldı ve 157 hava aracı statik alanda sergilendi. Airbus, en yeni yolcu uçaklarından A321XLR modelini ilk kez halka açık bir fuarda uçurdu. Boeing sivil ve askeri hava araçlarını statik alanda ziyaretçilere tanıtırken, en yeni ve en gözde uçakları 737MAX-10 ve 777-9 gösteri uçuşu yaptı.
Fuarın ilk 2 gününde daha önce görüşmeleri yapılmış 1264 uçak siparişi için imzalar atıldı. Hindistan’dan iki havayolunun; Air India ve Indigo’nun rekor uçak siparişi damga vurdu. Air India’nın 540 adetlik siparişinden Boeing’e 290, Airbus’a 250 uçak düştü. IndiGo ise dar gövdeli 500 adet uçak siparişini Airbus A320neo ailesinden yana kullandı.
“Jetgiller gerçek oluyor” tespitimize gelince…
Paris Airshow’da bu yıl konsept olarak “Air Mobility” başlığı altında elektrikli dikey kalkış ve iniş yapabilen hava taksiler ön plana çıkarılmış. Fuarda hem açık alanda hem salonda hava taksiler için özel alan oluşturulmuş. Boeing kısa süre önce tüm hisselerini satın aldığı hava taksi modeli Wisk ile şalesinde tanıtım yaptı. City Airbus NexGen, Çinli Ehang, Brezilyalı Eve, Alman Volocopter, Lilium ve ABD’li Midnight kapalı alanda görücüye çıktı. Volocopter’in Volocity VC200 adını verdiği hava taksisi ise fuarda uçuş yaptı.
“Air Mobility” sadece üreticilerin ilgi alanında olan bir konsept veya gelişme değil. Boeing, Airbus ve Embraer ile diğer şirketler üretim tarafında, büyük havayollarının bazıları üretim ve kullanımı için hazırlık yapıyor. Havalimanları da dikey iniş kalkış yapacak bu hava araçlarının kullanımını kolaylaştırmak için “Vertiport” üzerine kafa yoruyor, işletme modeli geliştirmek için çalışıyor.
Türk Hava Yolları (THY) de gelecekte “Air Taksi” modelini nasıl kullanabileceğine dair araştırma yapan şirketlerden. Türkiye’de Baykar Teknoloji’nin özgün tasarımı Cezeri Uçan Araba ve Eray Altunbozar’ın AirCar modeli yakın planlarında. Ayrıca Paris Airshow’da Alman Lilium ve Brezilyalı Embraer çatısı altında yer alan Eve Air Mobility ile de görmeler yaptıklarını öğrendim. Kısacası THY de Jetgiller konseptini yakın takip eden havayollarından birisi…
Jetgiller vurgusu çerçevesinde önemli bir ayrıntıya daha dikkat çekmekte fayda var. TAV Havalimanlarını bünyesinde bulunduran Groupe ADP, Paris 2024 Olimpiyat Oyunları için Volocopter ile yapacağı uçuşlar için ilk elektrikli hava taksi rotalarını açıkladı. ADP şalesinde görüştüğümüz TAV Havalimanları CEO’su Serkan Kaptan da heyecanla bu gelişme hakkında bilgiler aktardı.
Paris’teki operasyonlar ilk olarak gelecek yıl 5 noktayla başlayacakmış ve önümüzdeki 10 yıl kademeli olarak Paris’in tüm bölgelerine yayılacakmış.
Bir pilot, bir yolcu kapasiteli Volocity hava aracı 500 metrenin altındaki yüksekliklerde uçacak. Gürültüsüz olacak ve hava aracının uçuşu yerde duyulmayacak. Bu araçların operasyonlarını yapacağı Paris’teki “Vertiport” yapımı da 2024’e kadar hazır olacak. Böylece “Jetgiller Çağı” başlayacak. İlk ticari uçuşların da 2024’te yapılması planlanıyor.
***
THY KENDİ KOLTUKLARIYLA ÖDÜLE UÇTU
Paris Airshow’un yapıldığı Le Bourget Havaalanı’nda bulunan havacılık müzesi de her fuar döneminde “Dünyanın en iyi havayolu ödülleri” törenine ev sahipliği yapıyor. THY yöneticileriyle birlikte takip ettiğim Skytrax tarafından düzenlenen etkinlikte Türk Hava Yolları 5 ödül kazanarak sekizinci defa Avrupa’nın zirvesine çıktı. Ancak bu yıl alınan bir ödüle özellikle vurgu yapmak istiyorum; “Avrupa’nın En İyi Ekonomi Servis Koltuğu.” Çünkü THY kendi iştiraki şirketinin üretimi ekonomi koltuklarıyla bu ödülü kazandı.
THY’nin geniş koltuk aralığı sunan kendi konfigrasyonu ile yerli ve milli uçak koltuklarıyla bu ödülü alması bence bu defaki ödüllerin en dikkat çekici olanı. Her hafta Pazar günleri Habertürk Tv’de Airport programımda ekrana getirdiğim koltukların ödül alma hikâyesini de Skytrax ödül töreninde THY Genel Müdürü Bilal Ekşi’den öğrendim. Turkish Do&Co ürünleriyle dünyanın en iyi business ve ekonomi sınıfı ikram ödüllerini almasına alıştığımız THY bu sene böyle bir ilginç ayrıntıya daha imza atmış oldu.
Törende THY’nin dünyanın en iyi 10 havayolu arasındaki yeri de tescillendi. Gelecek yıl 5 yıldızlı havayolları arasına girme hedefi olduğuna da yine Bilal Ekşi dikkat çekti. Ben her iki tabloyu da vereyim. Yorumları da siz yapın.
Dünyanın En İyi 10 Havayolu - Skytrax 2023
En iyi 10 havayolu arasında olan THY, Skytrax’a göre şu an 4,5 yıldızlı gibi. Neden en iyi 10 havayolu arasında yer alırken, 5 yıldızlı 10 şirket arasında değil sorusunun cevabını Skytrax’ın şu izahatından siz çıkarın. 5 yıldızlı havayolu için değerlendirme havalimanı ve uçak içi hizmet ortamlarında tutarlı ve yüksek personel hizmeti standartlarıyla birlikte, havalimanı ve uçak içi çok yüksek ürün standartları sağlayan havayollarına veriliyormuş.
Dünyanın 5 Yıldızlı Havayolları - Skytrax 2023
