Londra – Savunma sanayi son yılların en dikkatle ve en yoğunlukla izlenen sektörü haline geldi. Türkiye’de ise bu farkındalık dünya ortalamasının daha üst seviyesinde. Bu sebeple savunma sanayi hakkında yazılan her konu dikkat çekiyor. Artık ülkemizde savunma sanayinde ürünleri tanıtırken, şirketler hakkında bilgi verirken daha makul olmamız gerektiği bir döneme girdiğimize işaret ederek Londra’da gerçekleşen Uluslararası Savunma ve Güvenlik Ekipmanları Fuarı’nda (DSEI 2023) ilginç gözlemlerim oldu.
Fuar adı ile müsemma olduğu üzere ekipmanların öne çıktığı, platform araçlarının çok az olduğu deniz kenarında, salonda yapılan devasa, dünyanın alanındaki üç önemli fuarından birisi. Her türlü savunma sanayi ürünü ve platform araçları için geliştirilen ve aranan teknolojiler burada sergileniyor. Bir yönüyle de bu fuar savunma sanayi teknolojilerini takip etmek için iyi bir imkân sunuyor.
Ülkemizden de 30 şirket Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başbakanlığı koordinasyonu ile fuara katılıyor. Bu sayının dışında farklı yöntemlerle burada olan Türk şirketleri de var. İstanbul’da yapılan İDEF ve ardından kısa süre önce Ankara’da gerçekleşen TEKNOFEST sebebiyle bizim şirketlerin en son geliştirdiği ve üzerinde çalıştığı ürünlerden yeterince haberim var. Şirketlerimiz burada, devasa bir alanda kendilerini dünya arenasında göstermeye çalışıyorlar. İlgi de çekiyorlar. “DSEI 2023’te Türkiye adına önemli farkındalık nedir? Neler oluyor?” şeklinde merakı olanlara da ilgilerini çekecek güzel bir haberim ve gözlemlerim var. Samsun Yurt Savunma başta CANİK markası olmak üzere diğer grup şirketleri ile bu fuarda büyük stantta yer alıyor. DSEI’ye daha önce katılmış ve etkinliğini test etmiş birisi olarak önemine bir kez daha dikkat çekerek, CANİK’in de bu fuarda İngilizlerden aldığı savunma sanayi fabrikasındaki ürünleri geliştirip,İngiltere’de dünyaya tanıtmasının önemli bir başarı olduğunun altını çizmek istiyorum. İlginç bir hikâyesi söz konusu.
Fuarda CANiK Genel Müdürü Cahit Utku Aral’dan bu ilginç hikâyenin gelişimini dinledim. Çünkü İngiltere’de aldıkları ve bir İngiliz firması kimliği taşıyan AEI Systems markası altındaki ürünleri geliştirip, Türk şirketinin standında görücüye çıkarmışlardı. CANİK de bu marka ve ürünleriyle dünyada aynı ürünü üreten 3 firmadan birisi yani sayılı şirketler arasına girdi. Genel Müdür Utku Aral bu hususa şöyle açıklık getirdi:
“Savunma sanayisinde güçlü bir ülkeyiz. Belirli bazı segmentlerin üretiminde ise dünyada sayılı ülkeden biriyiz. Milli uçaksavar ailemiz ve uzaktan kumandalı komuta sistemlerimizin ardından Birleşik Krallık merkezli AEI Systems’ı da satın alarak dünyada orta kalibre top üreten yegâne firmadan biri olduk. Tüm dost ve müttefik ülkelerin gözdesi haline gelerek ihracat hızımızı artırıyoruz. Samsun Yurt Savunma grup şirketlerinin 5 yıl içinde toplam cirosunun 350 milyon dolar olmasını hedefliyoruz. Küresel pazarda dünyanın en büyük 5 firmasından biri olacağız.”
Aral’ın anlatımlarını biraz açarsam, İngiltere’de firma satın alan CANiK, Türkiye’yi orta kalibre segmentinde top üreten üç ülkeden biri haline getirdiğinin altını bir kez daha çizmek gerekecek. Diğer ifadeyle orta kalibre top olmadan hava, kara ve deniz platform araçları savunma sanayi ürünü haline dönüşemiyor. Başka ülkelerden tedarik edilen bu nitelikte savunma sanayi ürünlerine bel bağlanamıyor. Alamadığınız veya geç verildiği zaman iş işten geçmiş oluyor. Türkiye artık hava, kara ve deniz platform araçları üreten ülke olarak bu tarz ekipmanlara ve teknolojilerine mutlaka eğilmek zorunda. CANİK’in İngiltere’den satın aldığı AEI Systems firması ile de orta segment top ihtiyacı kısa sürede çeşitlendirilerek geliştirilen ürün ailesiyle karşılanmış oluyor.
Fuarda Utku Aral’dan tüm ürünlerin hikâyesini tek tek dinledim. Ülkemiz savunma sanayindeki ve kendi şirketlerindeki gelişmelerin Türkiye’yi nereye taşıyacağını sordum.
“Türk savunma sanayisi hâlihazırda 10 milyar dolarlık bir ihracat potansiyeline sahip. Biz de 2023’ü dolar bazında ciroda yüzde 50’nin üzerinde büyüme sağlayarak tamamlayacağız. Özelikle makineli tüfeğin iyice devreye girmiş olması ve yeni ürünler ile çok ciddi bir ihracat imkânı karşımıza çıkmış durumda. 2022’de 95 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdik. Bu rakam bu yıl yaklaşık 140-145 milyon dolar olacak. Türkiye savunma sanayisi yıllık harcaması yaklaşık 13-14 milyar dolar. İhracatımız da bu sene beş milyar doları geçecek. Hedefimiz 6 milyar dolar, ama şu an 5 milyar dolar garanti. Hatta 5,5 milyar dolar bile garanti denebilir. Ülke olarak 10 milyar doları geçebilecek potansiyele sahibiz. Artık tüm sistemleri üretebilen bir yapı kurduğumuz için altyapı rahatlıkla bu ihracat rakamlarına hazır.”
Utku Aral, Türkiye’de bir ilki gerçekleştirerek İngiltere’den bir savunma sanayi firması satın aldıklarına da dikkat çekerek, ürünleri geliştirme çerçevesinde İngiltere’deki bu şirketi satın almanın akabinde uzaktan atış kontrol sistemlerinin entegrasyonlarına odaklandıklarını söyledi. Aynı zamanda bu sistemlerinin önemli bileşeni olan radarları da sistemlerine entegre etmede ciddi başarı kaydettiklerinin altını çizdi. Bu husus önemli. Kendi geliştirdikleri ürünlerin ve diğer Türk şirketlerimizin ürünlerinin bir platform aracında biraya gelmesi yurtdışına yönelik satışlarda da önemli başarı anlamına geliyor. Ayrıntıları Aral’dan dinleyelim:
“Roketsan gibi firmalarımızın mühimmatlarının kulelerimize entegrasyonu,bunların bizim silahlarımızla eşleşmesi gibi önümüzde kat etmemiz gereken projeler var. Amerika, İngiltere ve Türkiye’deki yaptığımız yatırımları önümüzdeki beş sene içinde en zirve noktaya getirmek istiyoruz. Bunu yaptığımız zaman zaten bütün ekosistemin cirosu yaklaşık 350-400 milyon dolara çıkmış olacak.”
Geçen yıl orta kalibre top üretimi yapan köklü İngiliz şirketi AEI Systems’ı satın aldıklarına dikkat çeken Utku Aral, bunun nasıl bir etki yaptığını da şöyle ifade etti:
“Savunma Sanayi Fuarı IDEF’23’te ilk kez görücüye çıkan, milli uçaksavarımızın en hızlı ve en yeni üyesi CANiK M3 ve grup şirketi UNIROBOTICS tarafından geliştirilen milli uzaktan komutalı stabilize silah (UKSS) kule ailesini İngiltere’de dünyaya tanıtıyoruz. Bu alım sayesinde ülkemizde üretimi olmayan başta 30x113 mm top olmak üzere birçok orta kalibre top üretiminde Türkiye söz sahibi oldu. Toplar hem İngiltere’de hem de Türkiye’de üretilecek. Dünyada da kullanımı yaygınlaşan bu toplar, kritik önem kazandı. Biz de böylece doğru zamanda orta kalibre topları ürün gamına yerleştirerek, bu yatırım sayesinde dünyada 30x113 mm top üreten 3 firmadan biri haline geldik. Beş sene sonunda orta kalibre top satış cirosunun yıllık 100 milyon doların üzerine çıkmasını hedefliyoruz.”
Savunma sanayi geliştikçe özellikle nitelikli malzeme tarafında zaman zaman sorun yaşadıklarını belirten Utku Aral, Türkiye'de şu anda tedarikçi kısmında sorun yok, ancak nitelikli ürünlere özel butik üretim yapan çelik haddehanelerine ihtiyaç duyulduğunu vurguladı. Özel ürünlere özel, nitelikli üretim yapan şirketlerimize ihtiyaç söz konusu. Utku bu hususu da şöyle detaylandırdı:
“Küçük haddehaneler hiç yok Türkiye’de. Mesela 50 ton ihtiyacınız varsa Asil Çelik bir pota döküyor. Sizin işinizi görüyor. Ama mesela örnek veriyorum. Bir silahın içerisinde çok kritik bir komponent var ve çok büyük değil, ama nitelikli bir çelik. Bunu üretecek butik üretim hatları gerekiyor.”
Netice itibariyle savunma sanayinde önemli bir mesafe kat eden Türkiye 30 şirketi ve ürünleriyle İngiltere’de fuarda yer aldı. Artık savunma sanayinde neyi,nasıl yapacağımızı tartıştığımız, mühendisliği geçip, malzeme bilimini, butik üretimleri konuştuğumuz noktaya geldik. Bundan sonra yol haritası açıklanan ürünleri en fazla milli ve yerli katkıyla sahada görmek için sabredeceğiz. Bu fuarlar da vesilesi olacak.
