Politikacılar böyle anlar için yaşar, böyle fırsatları kollarlar ve tabanlarını coştururlar. Önceki gün çöp kamyonu ve çöpçü kıyafetiyle miting yapan Donald Trump’ın ayağına gollük pas bu sefer topal ördek Joe Biden’dan geldi. Emekliliğe hazırlanan Başkan seçime bir hafta kala ne yaptı etti, kendisini tutamadı ve Trump destekçilerine “çöplük” dedi.
Aslında çöplük tartışması Pazar gecesi Madison Square Garden’da Trump mitinginde başladı. Açılış konuşmasını yapan bir komedyen laf arasında Porto Riko için “Çöp dolu bir ada,” dedi. Trump daha o gece hasarı onarmaya çalışırken bu sefer Biden’in Latino seçmenlerle yaptığı bir zoom toplantısındaki yorum geldi. Biden güya Trump mitingini eleştirecekken “Gördüğüm tek çöplük Trump’ın destekçileri,” cümlesini sarf etti ve bu sefer kriz masası karşı tarafta kuruldu.
Beyaz Saray yaptığı ve hiç kimseyi ikna etmeyen açıklamada Biden’ın “destekçileri” (supporters) değil “destekçisini” (supporter’s) kastettiğini söylüyordu. Sorun ne dediği kadar neden konuştuğu. Herkesin Biden’den tek beklentisi susup bir köşede seçimi beklemesiydi. Belki yaşlılıktan, belki inattan kendisini tutamadı.
SEÇMENE HAKARET MAĞDURİYETİ
Kamala Haris kamuoyu nezdinde pek sevilmeyen Biden’la arasına stratejik olarak mesafe koymaya çalışıyor ilk günden beri. Seçmen onun Biden’ın devamı olmasından, aynı politikaları sürdürmesinden endişeli. Öte yandan, adaylığı parti içi bir darbeyle alınan Biden’ı rencide etmeden mesafe koymak da hassas bir denge işiydi.
Biden gerçekten devre dışı bırakılmasına, kendisini destekleyen parti üyeleri ve medyanın bir gecede karşısında durmasına bozulmuş olabilir. Adaylığının haksız şekilde elinden alındığını, kendisinin de çok iyi bir başkan ve aday olduğunu düşünüyordur. Haksız da olmayabilir. Ama siyasette kırılmaya, bozulmaya yer yok. 50 yıllık politikacının bunu daha iyi bilmesi gerekiyor. Ama insanlar yaşlandıkça çocuklaşıyor, daha alıngan oluyorlar.
İnsanlar bir de yaşlandıkça ağızlarından çıkanı daha az umursamaya başlıyor. Biden her ağzını açtığında yaratacağı hasar hemen her zaman katkısından daha fazla. Geçmişten beri gelen kekemeliğinden dolayı hala net konuşmakta zorlanıyor, bu da Trump’la televizyon tartışmasında olduğu gibi baskı altında ne dediğinin anlaşılmamasına neden oluyor. Birkaç hafta önce Trump’ın hapse atılması gerektiğini söyleyiverdi mesela, sonra da hemen “siyasi olarak” diye düzeltmeye çalıştı.
Çöplük tartışması Amerika’nın “göbeğini kaşıyan adam” krizi oldu. Türkiye’de muhaliflerin AK Parti seçmenini “göbeğini kaşıyan adam” olarak küçümsemesi, bunun kamuoyunun önünde telaffuz edilmesi karşı tarafı sıklaştırmaya yaradı. Dahası hoşgörü ve bir arada yaşama mesajlarına karşı kutuplaştırıcı bir nefret dili örneği olarak yıllarca kullanıldı.
ÇİFTE STANDART
Politikacılar böyle konuşmaz, ağızlarına geleni söylemezler. Seçmenler çoğu zaman böyle düşünseler bile kendilerini tutarlar, daha üst perdeden hitap ederler.
Gerçi Trump bütün bu ezberleri bozdu. Karşısındakine aptal diyor, Afrika ülkelerini “boktan” ilan edebiliyor, göçmenlerin tecavüzcü olduğunu söyleyebiliyor. Ama bütün bunlar üzerine yapışmıyor, dahası tabanı coşturuyor. Desteğinin büyük bir bölümü politikacı gibi konuşmamasından geliyor aslında; ağzına geleni filtresiz söyleyebilmesinden. Seçmen kendilerini anladığının, empati kurduğunun kanıtı olarak kahvehane diliyle konuşmasını gösteriyor.
Ortada bir çifte standart var. Trump tarafı “Ülkenin yarısına hakaret etti,” diyor Biden için. Türkiye’de iktidar destekçileri de yıllarca aynı argümanı kullanmış, ama ülkenin lideri tarafından diğer yarısına hakaret edilmesini—sürtük, cibilliyetsiz, çapulcu vs.—mesele etmemişti. Hakaret sağcı liderlerin ayrıcalığı ne de olsa.
Biden’ın “çöplük” yorumu ne kadar etkili olacak, Salı günü göreceğiz. Seçimin bıçak sırtı olduğu, herkesin karşı mahalleden kararsız seçmeni tavlamaya çalıştığı bir seçimde tek bir oy bile önemli.
Sonuca etki etmese bile son dönemeçte Harris ekibinin dikkatini dağıtması, vaktini çalması, enerjisini yok yerden bir krizi çözmeye harcaması açısından önemli. Günlerdir televizyonlarda bu konu tartışılıyor.
Emekliliğe direnen siyasetçi böyle tehlikelidir. Biden bir türlü kendisinin süresi dolduğunu kabul etmiyor. Aslında ilk başta yapması gereken adaylıktan çekildiği anda istifa etmek, koltuğunu da Harris’e devretmekti. Bunu yapmadığı gibi istenmediği halde seçime dışarıdan dahil olmaya çalışıyor. Belki iyi niyetli, belki de kıskançlıktan sabote etmeye çalışıyor. Joe Biden’ın genel olarak iyi bir insan olduğunu düşünüyor insanlar, o yüzden belki de şuursuzluğunu yaşlılığına vermek gerek.
YA BİZİM BIDEN
Bizim de bir Joe Biden’ımız var. Tarihin en başarısız siyasetçisi olmasına rağmen koltuğunu korumayı başaran eski CHP Genel Başkanı da kendi süresinin dolduğunu bir türlü kabul etmiyor. Bugüne kadar ülkeye hiçbir olumlu katkısı olmadığı gibi bundan sonra da sadece zararının dokunabileceğini nedense kavramak istemiyor.
Onun için de genellikle “iyi insan” ifadesi kullanılırdı, ama ben artık bunun doğru olduğunu düşünmüyorum. Ortada bir iyi niyet ya da saflık yok, aksine sınırlı ölçüde bir kötülük var. Kötülüğü de vizyonu kadar, en fazla kendi koltuğunu geri almak için uğraşıyor. Evde oturmasın ve yeniden makam arabasıyla dolaşsın, sekreterleri, emrinde başka memurları olsun istiyor.
Muhalefetin bugüne kadar hatası yaşına ve eski konumuna rağmen ona saygıyı göstermeye devam etmesiydi. Ağzından çıkacak hiçbir sözün kıymeti olmadığı halde partiden gittikten sonra bile dinlediler, buluştular, konuştular. Sosyal medyada ve telefonunu engellemek pratik bir çözüm olabilirdi. Türkiye’nin onu unutmaya ihtiyacı var. Sahi neydi adı?
Nihayet tahammüllerinin kalmadığını belli etmeye başladılar. Dün CHP’nin yeni lideri Özgür Özel ilk kez onu eleştiren bir konuşma yaptı. Daha önce araya konulması gereken bir mesafeydi, ama yine de geç değil. İleride oluşabilecek hasarları önlemek adına önemli bir adım atıldı. Seçim sürecine girildiğinde kucaklarında bir Biden bulabilirler çünkü.
Siyasette emeklilik yaşı olması şart. Hem Joe Biden hem de Türkiye’deki muadilini bunu fazlasıyla kanıtlıyor. İnsanlar 64-67 yaşlarında—Türkiye’de daha bile erken hatta—profesyonel hayattan emekli oluyor, olmaları bekleniyor. Bu yaşı geçenlerin ülke yönetiminde ehliyeti olabileceğini neden koşulsuz kabul ediyoruz? Bu kadar çaresiz olamayız.
