"Türkiye'de ensest çok yaygın"

Projeye öncülük eden Federasyon Başkanı Canan Güllü ile buluştuk. Araştırma henüz 81 ilde tamamlanmadığından Canan Hanım çok dikkatli konuşuyor. Hiçbir şehri töhmet altında bırakmamak için isim vermiyor, rakamları açıklamıyor. Ama ön bulgular korkunç tabloyu göstermek için yeterli: Türkiye'de ensest çok yaygın ve belli bir bölge veya sosyal çevreyle sınırlı değil. Dindarlıkla ya da gelişmişlikle de ilgisi yok...

‘KÜÇÜK YAŞTA EVLİLİKLERDE ENSEST DAHA YAYGIN’

Ensest sorunuyla ilgilenmeye nasıl karar verdiniz?

Türkiye'yi baştan sona 3 kez adım adım gezmiş biri olarak pek çok vaka ile karşılaştım. Ensestle tanışmam, adını söylemeyeceğim bir ilçede bir protokol masasında karşımda oturan beyefendiye ‘burada erken evlilik var mı?' diye sormamla başladı. ‘Bu ilçede çok var, bizde kızlar 12-13, erkekler 14-15 yaşında evlenir. Ben de küçük yaşta evlendim. Bir de kızım var, sizinle tanıştırayım eti sizin kemiği bizim olsun' dedi. Kızıyla tanıştık ve çok yakınlaştık. Birkaç günün sonunda enseste uğradığını itiraf etti. Karşıma rencide edici bir tablo çıktı.

Nasıl yani, protokol masasında oturup ‘çok erken yaşta evlendim' diyen adam kendi kızını mı taciz ediyormuş?

Evet... Önce inanamadık, babasına başka bir şey için kızdığından böyle söylüyor sandık. Psikolog görüşmeleri sonucunda emin olduk. Bir de birkaç vakadan sonra fark ettik ki erken evliliklerde ensest vakaları daha sık yaşanıyor.

Erken evlenen erkekler çocuklarına cinsel tacizde bulunmaya mı meylediyor?

Evet, artık ön bulgulara bakarak erken evlenen erkelerde enseste yatkınlık olduğunu söyleyebiliyoruz. Erken yaşta evlenenlerde kayınpeder ve kayın tacizi de var.

Peki, o kız için sonra ne yaptınız?

Kızı bu dertten kurtarmak için evlendirmek yerine iş bulup başka bir ile naklettik. Aslında böyle bir olayla karşılaştığınızda nereye gideceğinizi kimle irtibata geçeceğinizi bilmiyorsunuz. Türk Ceza Kanunu'nda ensestin tanımı yok.

Ensest nedir peki? Siz nasıl tanımlıyorsunuz?

Kız çocuğun baba ve erkek kardeş tarafından cinsel tacize ve tecavüze uğraması ensestir.

Bu çok dar bir tanımlama değil mi? Dede, dayı, amca ve diğer aile yakınları tarafından taciz edilenler de yok mu?

Komşunun ya da dayının yaptığı çocuk tacizine giriyor, farklı bir konu. Bu tanımı hukukçuların tartışması gerekiyor. Kayınpeder, kayın tacizini de ensest olarak görmüyoruz.

'ANNESİ TARAFINDAN TACİZ EDİLEN ERKEK ÇOCUKLAR VAR'

Peki, neden kız çocukla sınırlandırıyorsunuz? Erkek çocuklar da mağdur edilmiyor mu?

Elbette erkek çocuklar da ensest mağduru olabiliyor. Hatta annesi tarafından taciz edilen erkek çocuklar var.

Annesi tarafından taciz edilen erkek çocuk vakasına mı rastladınız?

Evet, Ankara'da öyle bir vaka vardı. Ama en yaygın olan babanın kız çocuğunu taciz etmesi.

‘EKONOMİK KOŞUL YA DA TAHSİL ENGEL DEĞİL'

Türkiye'de ensest ne kadar yaygın? Oran verebilir misiniz?

Çok yaygın. Rakamları açıklayamıyorum ama çok yüksek oranda... O şehirde öyle şey olmaz dediğiniz çok beklenmedik yerlerde de var.

Yani Batı illerinde de mi var?

Evet, kesinlikle her yerde var.

Daha önce Güneydoğu'da yaygın olduğu iddia edilmişti. Belli şehir ya da bölgelerde yoğunluk var mı?

Hayır, çok dağınık ve giderek artıyor. Bir televizyon programında Şanlıurfa'nın adı geçmişti ama buna katılmıyorum. 3-5 vakada o ilin adının geçmesi sadece orada olduğunu göstermez. Zaten bunun tespiti için Türkiye Ensest Atlası çıkarmaya karar verdik.

Ailelerin eğitim ve sosyo-kültürel durumunun etkisi var mı?

Hayır, hiç fark etmiyor. En kötüsü de bu... Sanılanın aksine ne ekonomik koşul ne de tahsil engel değil.

‘BABAN DIŞARI MI GİTSİN DİYEN ANNELER VAR!’

Sebeplere yönelik bulgular var mı?

Küçük yaştaki birliktelikler yani çocukların çocukluklarını yaşamamış olması çok etkili.

İnternet yasasıyla porno sitelere erişim engelleniyor. Bunun bir etkisi var mıdır?

Cinsel dürtüler baskılanırsa farklı konumlarda çıkıyor. Eğitim yetersiz, kadınlar bilinçsiz. Muhafazakârlığın artmasının etkisi var. Fakat bunu kesinlikle dindarlıkla karıştırmayalım. Kastettiğim dindarlaşma değil toplumun kapalı hale gelmesi.

‘Ensest bir hastalık değildir’

Pedofili ile ensest arasında bir yakınlık var mı?

Pedofili bir hastalıktır ama ensest bir hastalık değildir, kendi içine kapalılıktan kaynaklanır. İrade sorunudur.

Kendi çocuğuna tacizde bulunanlar başkalarının çocuklarına da saldırıyor mu?

Ben böyle bir vakaya rastlamadım. Aksine dışarıda çok başarılı, çok mütevazı, sosyal insanlarda enseste rastlayabiliyoruz.

Çocuklara yeterli cinsel eğitimin verilmemesinin etkisi var mı?

Evet, her şeye ayıp ve günah diyerek çocukları korkutuyoruz. Kız çocukları çok tedirgin yetiştiriliyor. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği en büyük etken.

Nasıl açığa çıkıyor?

Medyanın cesaretlendirici rolü çok etkili. Çocuklar en yakın hissettiği öğretmeni ve rehber öğretmenine itiraf ediyor genelde.

Annelerin tavrı ne oluyor?

‘E adam dışarı mı gitsin, babandır sözünü dinle' , ‘abini dışarı mı gönderelim, önce evdekinden faydalansın' diyen vakalar duyuyoruz! Bazı bölgelerde anne algılıyor ama ses çıkarma imkânı bulamıyor. Kurulu düzendeki tek kötü kadın anne oluyor. Kimileri mücadele ediyor ama ekonomik olarak erkeklere muhtaç olmaları sorunu büyütüyor. Anneyi ve kızı sahiplenecek mekanizmalarımız yok.

Saldırganlar kendini nasıl savunuyor?

Bir vakada hâkim babaya neden yaptığını soruyor. ‘ Hakim bey, kendi diktiğim ağacın ilk meyvesini başkasına mı verecektim' diyor! Bu savunma biçimi çok yaygın.

‘TEHDİT TELEFONLARI ALDIK’

Türkiye Ensest Atlası Projesinin amacı ne tam olarak?

Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı çalışan rehber öğretmenler, Sağlık Bakanlığı'na bağlı çalışan aile hekimleri ve Adalet Bakanlığı'na bağlı dava dosyaları üzerinden Türkiye'deki tabloyu ortaya çıkarmak ve farkındalığı artırmak istiyoruz.

Mahallelere gidip kişisel görüşmeler yapacak mısınız?

Mutlaka görüşeceğiz. İller bazında üye derneklerimiz üzerinden çalışma yürüteceğiz. Ama çalışmayı sürdürmek için fon bulamıyoruz maalesef.

Tamamlayabilmeniz için ne kadarlık bir kaynağa ihtiyacınız var?

250 bin Euro civarı... Bu çalışmayla ortaya bir tablo çıkacak. Ondan hareketle devlet politikası belirlenecek. Birleşmiş Milletlerin ve Avrupa Birliği'nin kapısını çaldık ama olumlu yanıt alamadık. BM, Sağlık Bakanlığı'nın onayı olmadığı için fon vermedi. Sabancı Vakfı'yla da konuştuk ama çocuk gelinler konusunda çalıştıkları için ilgilenemediler. Sonunda Finlandiya Büyükelçiliği destek olabileceğini söyledi. Bir de Penti'nin sponsorluğu gündemde.

Bir ekip kurdunuz mu?

Üniversite hocalarını aradık. Sağlık ocakları ve rehber öğretmenlerle işbirliği yapıyoruz. Enseste uğrayan çocuğun ilk olarak psikolojisi değişiyor. Bunu ilk fark edecek kişi rehber öğretmenler.

Bugüne kadar ne tür çalışmalar yaptınız?

İllerdeki şubelere gelen şikâyetlerden yola çıkarak olayları tek tek inceledik. Hukuka yansımış dosyaları inceledik. Rehber öğretmenlerle görüştük. Ama daha çok başındayız.

Kaç vaka incelediniz?

Çalışmalar devam ettiği için vaka sayısı vermekten özellikle kaçınıyorum. Tüm illerde araştırmalar tamamlandıktan sonra açıklayacağız.

Önünüze engeller çıktı mı?

Birkaç tehdit telefonu geldi ama ciddiye almadık. En büyük engel ‘ensest yoktur' diyen zihniyet. Ensestin varlığı bal gibi ortada, daha ne kadar görmezden geleceğiz? Siyasilerin destek olması lazım.

‘DEVLET GÖRMEZDEN GELİYOR'

Yetkilileri harekete geçirmek için adım attınız mı?

Ceza yasası içine suçun tanımının yapılması gerekiyor. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'na yazılı başvuru yaptık. Türkiye Ensest Atlası projesi için destek istedik. Eski Bakan Fatma Şahin, aile danışmanları yetiştirdiklerini, bu konuyu onlar üzerinden çözeceklerini söyledi.

‘MÜSLÜMANLIKLA DA GELİŞMİŞLİKLE DE İLGİSİ YOK’

Neden destek vermediler?

Ensest kelimesi pek çok kişiye ağır geliyor. Bırakın, karışmayın tukaka olursunuz deniyor. Özellikle son 10 yılda daha muhafazakârlaşan bir ülkede yaşıyoruz. Müslümanlıkta olmaz bunlar deniyor. Bunun Müslümanlıkla da gelişmişlikle de ilgisi yok. Ensestin varlığı aşikâr ve tek bir canı dahi kurtarmak çok önemli.

Sağlık Bakanlığı ile görüştünüz mü?

Birkaç kez randevu istedik ama görüşemedik. Ensesti görmezden gelen bir siyasal iktidar çıktı karşımıza. ‘Açmayın o konuyu, bizi bulaştırmayın' gibi genel bir tavır içine girdiler. Akademisyenler dışında bu ülkede ensest vardır diyebilen kimseye rastlamadım.

Nasıl bir desteğe ihtiyaç var?

Ensest mağdurları kime başvuracak, nereye gidecek? Şiddet İzleme Önleme Merkezlerine başvursalar bile bu kurumlar ensest durumunda ne yapacaklarını bilmiyor. Bunların belirlenmesi lazım. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı kaynak ayırarak mağdurlar için merkezler açmalı ve psikolojik travmalarının tedavi edilmesi için uzmanlar görevlendirmeli. Bir de ihbar hattı kurulmalı. Geçtiğimiz yaz Haziran ayında aynı ilden 14 yaşında iki kızımız babalarının çocuklarını doğurdular. İki kızın da çocuklarını elinden alıp yetiştirme yurduna verdik. Kızları da başka bir yetiştirme yurduna verdik. Bu mu çözüm? Hayatta en çok güvendikleri babaları tarafından saldırıya uğramış bu çocukların ayakta durması için ne yapıyorsunuz? Bu sistemin içinde bağırıyorum: ensest var bu ülkede ve giderek artıyor!

Akademik çalışmalar yeterli mi?

Hayır, yeterli çalışma yok. UNDP'nin bir raporu ve Sabancı'da bir yuvarlak masa toplantısı yapıldı. Bu çalışmalarda mağdurların yaşadıkları üzerine ifadeler var. ‘Babam göğüslerimi elledi, apış arama geçti, cinsel organıma dokundu' gibi söylemlerden hareket eden beyanatlar bir yere kadar anlam ifade ediyor. Bunu yapan kimdi, tutuklandı mı, ceza aldı mı, anne neden göz yumdu? Bunların cevapları yok...

DİKKAT!

Enseste maruz kalan ya da mağdur bir tanıdığı olan varsa 0312 417 26 04 numaralı telefondan 7/24 bize ulaşabilirler.