Denge kaybı o kadar da 'basit' değil

Beyin krizini önleyen besinler!

BALIK

Özellikle somon, alabalık, sardalye ve uskumru çoklu - doymamış yağ asidi omega 3 ten zengindir.

Beyin hücrelerindeki yağ - asitlerinin yaklaşık %40'ı DHA'dan oluşur.

DHA beyin hücreleri - arasında sinyal iletiminde görev alır, balık yağındaki temel yağ - asitlerinden biridir.

Kan pıhtılaşmasını önleyerek inme riskini - azaltır.

Kalp hastalığına yol açan bir tür kan yağı olan - trigliserid seviyelerini azaltır.

Haftada en az 150 gr yağlı balık tüketin.

Haftada 3 kez balık tüketenlerde DHA seviyeleride artış - gösterdiğinden Alzheimer hastalık riski de %39 daha az görülmektedir.

YEŞİL SEBZELER

Lahana, pazı, kara lahana, brokoli, ıspanak gibi - yeşil sebzeler çok güçlü vitamin, lif ve antioksidan - kombinasyonlarını içerir.

Beyin sağlığı ile de ilişkili - oldukları saptanmıştır.

Brokoli, lahana ve diğer yeşil yapraklı - sebzeleri fazla tüketen kadınlarda bilişsel gerileme daha az - görülmüş olup,

Algı ve hafızayı ölçen testlerde daha - başarılı oldukları gözlenmiş ve beyin yaşı 1-2 yıl kadar - gerilemiştir.

TAM TAHILLAR

Yulaf ezmesi, arpa, tam buğday ve kinoa gibi tahıllar beynin yakıt enerjisini sağlayan iyi karbonhidratlardır.

Yulaf ve arpa çözünür lif içerir, kolesterolle savaşır.

Kolesterolü çeker ve arterlerde plak oluşumunu engeller.

Temiz arterler düzenli kan akışı sağlar, hem inme hem de demans (bunama) - gelişme riski azalır. -

FINDIKGİLLER

Ceviz, pekan cevizi ve badem iyi bir E vitamini kaynağıdır.

Kanın oksijeni beyine taşıması için gereklidir ve sağlıklı bir dolaşım sistemini destekler.

E vitamini aynı zamanda - bir antioksidan olarak kalp ve beyin hücrelerini moleküler hasardan korur.

3-4 KEZ 1/3 BARDAK FıNDıKGILLER YA DA 2 YEMEK - KAşığı YAğLı TOHUMLARDAN TüKETIN.

KIRMIZI, MOR VE MAVI MEYVELER

Yaban mersini, frenk üzümü, - böğürtlen, kiraz ve üzüm gibi meyveler antosiyanin adlı - antioksidandan zengindir.

Bir antioksidan olarak beyin hücrelerinde oksidasyonu ve serbest radikal hasarını önler. -

Antosiyaninler nörolojik hastalıkları azaltmada, daha iyi bir hafıza ve bilgi - birikimi sağlamada etkili rol oynar. -

Günde yarın su bardağı bu meyvelerden bulundurmaya çalışın.

Yüksek tansiyon hastalarında kullanılan ilacın uygun olmaması ve beklenmeyen etkiler oluşturmasının kişide belli pozisyonlarda tansiyonun dalgalanmasına yol açtığını ifade eden Dr. İkizler, sık görülen bu durumun ilaçların kişinin ihtiyacına göre yeniden düzenlenmesi ile genellikle son bulduğunu aktardı. Benzer şekilde şeker hastalarında, kandaki şeker seviyesinin dalgalı seyretmesinin; halsizlik, baş dönmesi, göz kararması gibi şikâyetlere neden olduğunu dile getiren İkizler, "Şeker seviyesinin dengeli ve düzenli seyretmesiyle şeker hastalarında bu şikâyetler azalır veya kaybolur" diye konuştu.

Ancak bu şikâyetlere sahip bireylerde kesinlikle ihmal edilmemesi gereken bir diğer ihtimalin de boyun damarlarının daralmış veya tıkanmış olması olduğuna dikkat çeken Dr. İkizler, tıkalı damar tespit edildiğinde narkoz verilmeden yarım saatlik bir operasyon ile uyanık ameliyat edildiği ve genellikle ertesi gün sağlık içinde hastanın evine gönderilebildiğini söyledi.

Çağımızın vebası: Tekno stres!

İş hayatında giderek artan teknolojiye ayak uydurma zorunluluğu çalışanları tekno strese sokuyor. Psikiyatrist Dr. Sabri Yurdakul; çalışma saatlerinin artması ve artan elektronik iletileri cevaplama zorunluluğunun tekno strese yol açtığını belirtiyor.

Tekno stresin; stres, baş ağrısı, halsizlik, uykusuzluk, sosyal ilişkilerden uzaklaşma, beyin yorgunluğu ve tahammülsüzlüğe neden olduğunu açıklayan Psikiyatrist Dr. Sabri Yurdakul şunları söylüyor:

"Akıllı telefonlar, internet, akıllı televizyonlar, tabletler derken giderek hızlanan teknolojiye ayak uyduramayan insanın yaşadığı stres baş ağrısı, halsizlik, uykusuzluk, sosyal uzaklaşma, beyin yorgunluğu ve tahammülsüzlük olarak karşımıza çıkıyor"

"Sürekli akan mail trafiği, giderek artan ve yaşamın her alanını kaplayan sosyal medyayı takip etme zorunluluğu, beğenildim, beğenilmedim, takip edildim, edilmedim kaygılarının öne çıkması ile günümüz insanı sürekli baskı altında yaşamakta"

Tekno stresin iş adamlarında baş ağrısı, psikolojik yorgunluk, sinirsel tansiyon, kötü beslenme, gevşemek için alkol, uyanık kalmak için sigara kullanma ihtiyacı yarattığını söyleyen Dr. Sabri Yurdakul şunları belirtiyor:

""İş hayatında giderek artan teknolojiye ayak uydurma zorunluluğu, çalışma saatlerinin normal mesai saatlerinin dışına çıkarak artık gece ve gündüz dinlememesi, giderek artan sayıdaki elektronik iletileri cevaplama zorunluluğu...

...ve sadece çevresi ile değil tüm dünya ile rekabet etme çabası giderek artan bir stres yaratmaktadır. Kişi kendisine ve ailesine zaman ayıramamakta, cinsel isteği azalmakta, giderek kendisine ve dostlarına daha az zaman ayırmaktadır"

Yurdakul; gençlerin, bilgisayar ve akıllı telefonlar nedeniyle ders çalışmak istemediğini, ders için aileyle sürekli kavga ettiğini, sosyal medyada yeterince beğenilmeme ya da takip edilmeme kaygısıyla stres altına girdiğini belirtti.

Ayrıca gençlerin daha çok sayıda insanı takip edip onların da kendisini takip etmesini sağlama ihtiyacı hissettiğini vurgulayan Dr. Sabri Yurdakul şunları söyledi:

"Bu nedenle gençler, uykusuz kalmakta, yeterince desteklenmediği durumlarda dışlanmış hissetmekte ve giderek tekno-stresin etkilerine daha çok maruz kalmaktadır"

Tekno-stresin ortadan kaldırılmasında teknolojiyi gerekli ve yeterli kullanmaya çalışmanın önemli olduğunun altını çizen Dr. Sabri Yurdakul, tekno stresten kurtulmak için şu tavsiyelerde bulundu;

"Tüm sosyal medyayı izleyeceğim çabasını daha makul bir seviyeye getirmeleri, arkadaşlarla chatleşmeyi ya da WhatsApp'da yazışmayı takıntı haline getirmeyi bırakmaları gerekir."

"Spora ve arkadaşlara zaman ayırmak, teknolojiyi gerekli olduğu kadar kullanmak, kendine zaman ayırmak her yaştan tekno-stres kurbanlarına kurtuluş umudu olacaktır"

Stres beyninizi tahmin ettiğinizde çok daha fazla etkiler.

Stresli durumlardan kaynaklanan dikkat dağılması, unutkanlık, olumsuzluk veya endişeyi elbette tecrübe etmişsinizdir, fakat stresin aynı zamanda beyninizi küçülttüğünü biliyor muydunuz?

Strese tepki olarak salgılanan hormonlar sadece beyin fonksiyonlarını etkilemekle kalmaz, fakat aynı zamanda beyninizin fiziksel yapısını da değiştirir. -

Stres hormonu kortizol beynin hipokampüs olarak tabir edilen kısmındaki nöronları imha edip küçültebilir ve yenilerinin oluşumunu durdurabilir.

Hipokampüs hem mesleki hem de kişisel yaşantımız için çok ihtiyaç duyduğumuz öğrenme, hafıza, duygusal regülasyon ve stresli bir olay sonrası stres tepkisinin durdurulması süreçleri için kritik öneme sahiptir.

Aynı zamanda kronik stres de mediyal prefrontal korteksi küçültebilmektedir.

Bu durum karar almayı, hafızanın çalışmasını ve dürtüsel davranışın kontrol altına alınmasını olumsuz yönde etkilemektedir.

Stres aynı zamanda kompleks bilişsel davranış ile ölçülü sosyal etkileşimi planladığımız prefrontal kortekse erişimi engelleyerek kök hücreleri etkileme kabiliyetine de sahiptir.

Bunun sonucunda beynin öğrenme ve hafızada tutma kapasitesi azalırken endişe ve depresyona yatkınlığı artar.

İşin daha da kötüsü söz konusu stres hormonları beynin amigdal olarak adlandırılan bölümünün ebadını ve faaliyetini arttırabilir.

Amigdal yüksek seviyede duygusal olaylara ilişkin hatıraların oluşturulması ve saklanmasında kritik öneme sahiptir.

Bu bir olayı bir duyguyla birleştirir ve bu bağlantı olaydan sakınabilmemiz ya da ileride onu arayıp bulabilmemiz için uzun süreli belleğimizde saklanır.

Kortizolün meydana getirdiği değişiklikler korku, endişe ve saldırganlık gibi olumsuz duyguları arttırabilir.

Beyindeki bu alterasyonlar diğer kişilerle olan etkileşimimiz ve öğrenme, hatırlama, karar verebilme ve uzun vadeli hedef gerçekleştirebilme kabiliyetimiz üzerinde önemli sonuçlar doğurabilmektedir.

Bunlar aynı zamanda, bir kısır döngüye yol açarak, ileride stresli durumları başarılı bir şekilde idare edebilmeyi çok daha zorlaştırabilir. -

Neyse ki bu olumsuz etkilere karşı egzersiz adı altında çok etkili bir panzehir keşfettik.

Egzersiz bilişsel fonksiyon ve beyin ebadını arttırmanın yanı sıra strese dayanıklı bir beyin geliştirmeye de yardımcı olabilmektedir. -

Egzersiz, sağlıklı beyin dokusu geliştirmeye yardımcı olan ve stresin olumsuz etkilerini tersine çeviren beyin kaynaklı nörotrofik faktör (BDNF) olarak tabir edilen bir maddenin salgılanmasını sağlamaktadır.

Bunu beynin gübresi olarak düşünün

. Bu mevcut nöronların zinde ve sağlıklı kalmasını sağlamakta ve aynı zamanda yenilerinin büyümesini teşvik etmektedir.

Ne kadar çok egzersiz yapıp ne kadar çok BDNF oluşturursak, özellikle hipokampüste o kadar çok nöron üretilir.

Egzersiz aynı zamanda tüm beyin ve vücut hücrelerinin büyümesi ve gelişimi için hayati öneme sahip insan büyüme hormonunu da (HGH) salgılamaktadır.

HGH doğal hücresel yaşlanma atrofisini etkisiz hale getirir ve beyin hacmini şişirir.

Tek seferde 30 saniyelik bir depar atmak seviyeleri iki saat sonra en üst seviyeye ulaşmak üzere HGH de altı katlık bir artışa sebebiyet verebilmektedir. -

Neyse ki bu faydaların çoğunu elde edebilmek için saatlerce antrenman yapmak zorunda değilsiniz.

Yakın zamanda yapılan 10 araştırmanın analizi beş dakikalık dozlarla yapılan egzersizin ruh halinin düzeltilmesi ve stresle başa çıkılmasında en büyük etkiye sahip olduğunu ortaya koymuştur.

Birkaç dakika vakit ayırabildiğiniz zamanlarda kalp atış hızınızı arttıracak ve/veya kaslarınızı çalıştıracak bir şeyler yapın.

Bu stresle baş etmenin olumlu ve yapıcı bir yolu olup aklınızı kaçırmanızı önlemeye yardımcı olabilir! -

ULTRASON İLE ÖNLENEBİLİR

Kalp ve Damar Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Murat İkizler şunları söyledi: "Beyin işlevselliği nedeni ile vücutta dolaşan kanın yüzde 15-20'sini kendisine ister. Bu da dakikada 1 litre kadar kanın beyne ulaştırılmasını gerektirir. Bu zorlu işin büyük kısmını boynun iki yanında yer alan şah damarlarımız (Karotis Damarları) üstlenmiştir. Onlara destek olan iki adet daha ince yapıda ense damarlarımız (Vertebral) vardır. Yaş, sigara, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, ailesinde damar hastalığı bulunması gibi durumlarda tüm damarlarda olduğu gibi bahsedilen boyun damarları da daralma veya tıkanma tehdidi ile karşılaşılabilir."

Doç. Dr. Murat İkizler, bu şikâyetleri bulunanların veya risk faktörleri yüksek bireylerin yılda bir kez şah damarı doppler ultrasonu ile incelenmesini önerdi. Ultrason ile kontrolün, bu hastalığın kalıcı kötü sonuçlarının engellenmesi için yeterli olduğunu belirten Dr. İkizler, "Şah damarı tıkanması da en az kalp damarı hastalıkları kadar önemli; ölüm ve felç ile sonuçlanabilen tehlikeli hastalıklardır. Tespiti ve tedavisi kolay olan bu hastalıkta ne yazık ki pek çok hasta ancak kalıcı felçler oluştuktan sonra doktor ile yüzleşmekte ve tedaviye başlamaktadır" dedi.

ANİ ÖLÜME VEYA KALICI FELÇLERE NEDEN OLABİLİR

Dr. İkizler, boyun damarı daralırsa ne olacağını ise şöyle açıkladı: "Daralan boyun damarları beyne ihtiyacı olan kadar kanı temin edemeyeceği için bu kişilerde beyin ile ilgili şikâyetler oluşur. Unutkanlık, baş dönmesi, kısa süreli konuşma veya görme bozuklukları, göz kararması en hafif belirtilerdir. Daha ileri daralmalarda bayılma olabilir. Bu hastalıkta en korkulan sonuç irili ufaklı felçlerin (inme) gelmesidir. Kan akımının azalması beynin belli bölgelerinin kansız kalmasına yol açabilir. Özellikle daralmış şah damarı içinde biriken kan pıhtılarının koparak beyne yerleşmesi ani ölüme veya kalıcı büyük felçlere neden olabilir. Bu yönü ile hastalık tıpta en az kalp damarlarının tıkanması kadar önemli bir hastalık olarak görülür."

Bu test 'beyninizi' ele verecek!

Para kazanmak mı önceliğiniz yoksa duygusal olmak mı? Bedeninizi yöneten beyninizi tanımak için bir kaç adım kaldı... -

Beyninizin hangi kısmını kullanıyorsunuz? Sezgisel mi düşünürsünüz yoksa mantık timsali misiniz? İşte bu test tüm bu soruların yanıtını bulmanıza yardımcı olacak. -

Düşünce ve hafıza diyince akla ilk gelen isimler Tony Buzan ve Michael J. Gelb'in fikirleri doğrultusunda hazırlanan test beyni ele veriyor. İşte o test! -

Beyni genç tutmanın en kısa yoluSonuçları "Annals of Neurology" dergisinde yayımlanan, Edinburgh Üniversitesi'nin yaptığı araştırma çerçevesinde,

kentte doğan 262 kişiye 11 yaşında yapılan zeka testleri bu kişiler 70'li yaşlarındayken tekrarlandı.

2008-2010 yıllarında yapılan araştırmada, hepsi İngilizcenin yanı sıra en az bir dilde daha iletişim kurabilen bu kişilerin 70'li yaşlarında bilişsel yetilerinin ne ölçüde değiştiği incelendi.

Gruptaki 195 kişinin ikinci dili 18 yaşından önce, 65'inin ise 18 yaşından sonra öğrendiği belirtildi.

Araştırmanın bulguları, iki ya da daha fazla dil konuşanların, kendilerinden beklenenden çok daha iyi bilişsel yetilere sahip olduğunu ortaya koyarken,

en güçlü etkilerin, genelde zeka ve okumada gözlendiği kaydedildi. -

Yabancı dili yetişkinken öğrenenlerde de bu olumlu etkinin tespit edildiğine dikkati çekildi.

Edinburgh Üniversitesi Bilişsel Yaşlanma ve Epidemiyoloji Merkezi'nden doktor Thomas Bak, dikkat, odaklanma ve akıcılıkta gözlenen iyileşmenin, doğuştan gelen zekayla açıklanamayacağını ifade ederek

"Araştırmamız, çift dilliliğinin, yetişkinlikte öğrenilse bile, yaşlanan beynin çıkarına olabileceğini gösteriyor" dedi.

NASIL ANLARIZ

Dr. İkizler bu tehlikeli hastalıkta tanıyı koymanın ise son derece kolay olduğunu söyledi. İkizler şöyle konuştu: "Yukarıdaki şikayetlere sahip kişilerde veya hiç şikayeti olmasa bile risk faktörleri nedeni ile damar tıkanması tehdidi altındaki hastalarda yapılan fiziki muayenenin ardından boynun ultrason ile incelenmesi şah ve ense damarlarının iç yapısı hakkında çok geniş bilgi sunmaktadır. Doppler Ultrason dediğimiz yöntem ile kişilerin canı yanmadan, hızlı bir şekilde bu hastalığın tanısı konabilmektedir. Hastada ciddi bir daralma veya tıkanma tespit edilirse daha sonra yaptırılacak boyun anjiyosu (normal anjiyo veya tomografik anjiyo) ile nasıl bir tedavi uygulanacağı kararlaştırılır."

TEDAVİ

Ciddi şah damarı daralması tespit edilen hastalarda mutlak tedavinin bu darlığın açılması olduğunu aktaran Doç. Dr. Murat İkizler, sözlerini şöyle sürdürdü: "Hafif darlıklarda ilaç ile koruma ve takip önerilirken ileri darlıklar damarın durumuna göre stent veya açık ameliyat yöntemi ile tedavi edilirler. Ameliyatı gerektirmeyen ve anjiyo ünitelerinde yapılan stent tedavisi kısa ve düzgün darlıkların açılmasında kullanılmaktadır. Uzun ve düzensiz yapıda daralmalarda açık ameliyat yöntemi önerilir. Bu hastalar narkoz verilmeden yarım saatlik bir operasyon ile uyanık ameliyat edilmekte ve genellikle ertesi gün sağlık içinde evlerine gönderilebilmektedir."

İHA