Spor yapan çocuklar neden daha başarılı oluyor?
Spor, çocuklarda akademik başarıyı artıran önemli bir aktivite. Yapılan araştırmalar, spor yapan öğrencilerin, yapmayan öğrencilere göre çok daha yüksek not ortalaması olduğunu gösteriyor. Peki, spor çocukların sağlığını nasıl etkiliyor? Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı'ndan Prof. Dr. Derya Uludüz yazdı
Müzik ile ilgilenmenin çocuklarda matematik başarısını artırdığını biliyoruz ancak çocuklarda akademik başarıyı artıran önemli bir aktivite daha var: Spor.
ABD Michigan Üniversitesi'nde spor yapan öğrencilerin, yapmayan öğrencilere göre çok daha yüksek not ortalaması olduğu görülmüş. Bu sonuca varılırken not ortalamasında, cinsiyet, ırk, sosyoekonomik durum etkileri araştırılsa da aradaki tek farkın spor olduğu ortaya çıkmış. Peki, spor çocuklarımızın sağlığında ne gibi değişiklikler yaratıyor?
Öncelikle spor, motivasyon, mücadelecilik, stratejik düşünme, rekabet, dayanıklılık gibi yetiler kazandırıyor. Ancak spor beyindeki bazı bölgelerin daha çok çalışmasını da sağlıyor ve akademik başarıyı yükseltiyor. Hem de bunu beyindeki bazı maddeleri ve hormonları artırarak yapıyor.
ÖĞRENME KALICI HALE GELİYOR
Spor, BDNF (brain derived neurotrophic factor) yani beyin türevli nörotrofik faktör ismi verilen bir proteini artırıyor. Bu protein sadece düzenli egzersiz ile artıyor. Beyinde sinirler arasındaki bağlantıların artmasını sağlayan BDNF proteini ile öğrenilen bilgiler kalıcı hale geliyor ve bu da okul başarısını artırıyor. Yani sağlam kafa sağlam vücutta bulunuyor.
Kardiyo egzersizleri dediğimiz egzersizler ise beyinde sözel hafıza ve öğrenmeyi teşvik eden beyin bölgesi olan hipokampüsün büyümesini sağlıyor. Bunun için aerobik, bisiklet, yürüyüş, koşma gibi egzersizler yapmak gerekiyor. Tabii spor ile gelişim gösteren tek bölge hipokampüs değil. Beyinde hafızayı kontrol eden, düşünmeyi sağlayan ve karar verme, idare etme gibi işlevleri olan, beyindeki 'büyük patron' olarak adlandırabileceğimiz ön bölge prefrontal korteks de egzersiz yapanlarda, yapmayanlara göre daha büyük. Yani sporun öğrenme, öğrenilen bilgileri kalıcı kılma, düşünsel işlevleri arttırmak gibi şahane faydalar var.
SPOR, MOTİVASYONU, ÖZDİSİPLİNİ VE STRATEJİK DÜŞÜNMEYİ SAĞLIYOR
Spor yapan bir öğrenci sadece hormonal, kimyasal değişimlerden fayda görmüyor. Spor, çocuklara yarışmayı öğretiyor ve rekabet etme gücünü de veriyor. Kazanması için disiplinli şekilde çalışmayı öğrenen çocuklar kaybetmenin de hayatın akışı içinde doğal olduğunu görüyor.
Özdisiplin kazanan öğrenci nasıl ki bir yarışta başarılı olmak için antrenman yapıyorsa sınavları için de bu şekilde çalışması gerektiğini biliyor ve beyin bu pratiği kazanıyor. Düzenli futbol oynayan bir çocuk topa ne zaman vurması gerektiğini hesaplarken strateji kurmayı da öğreniyor. Yine motive olmuş bir şekilde, disiplinle antrenman yapan çocuklar hayattaki ve okuldaki hedeflerinde de motivasyonlarını koruyor. Yani tüm bu faydalar hem akademik hem de iş hayatında daha doğru adımlar attırıyor.
STRES YÖNETİMİNİ SAĞLIYOR
Sporun herkes için en güzel faydası belki de endorfin, dopamin, serotonin gibi mutluluk veren hormonları salgılamasıdır. Düzenli sporun bu hormonlar sayesinde bağımlılık yaptığını da biliyoruz. Endorfin, dopamin gibi maddeler aynı zamanda doğal ağrı kesicilerdir. Özellikle takım sporu yapan çocukların, mücadele gücü daha yüksek olur. Dolayısıyla rekabet ve baskı altında da çalışmayı, karar vermeyi ve stresi yönetmeyi bilirler.
DEPRESYON VE ANKSİYETEDEN KORUYOR
Düzenli olarak spor ile uğraşan çocuklarda kaygı ve depresyon daha az görülüyor. Spor yapmak mutluluk hormonları salgılayarak bunu sağlarken aynı zamanda çeşitli sosyal baskıları da daha aza indirgemeyi sağlıyor. Çocuklar okul ve sınav stresini başka bir alanda mutlu olarak üzerlerinden atıyor.
SPORA NE KADAR VAKİT AYIRMALI?
Spor yaparken günlük sorumluluklarla iyi bir denge kurmak gerekiyor. Özellikle büyük şehirlerde yaşayan, gününün önemli bir kısmını trafikte geçirenler için zaman çok değerli. Bu yüzden haftada birkaç kez en fazla bir-iki saatlik aktivite yapmak yeterli olabilir. Standart öneri ise en az yarım saat spor yapmak. Spor yaparken de illa profesyonel bir spor ile uğraşılması gerekmiyor. Amatör bir şekilde ama disiplinle yapılan sporlar faydalı oluyor.
