SSK’da ölüm aylığı için borçlanma süreleri dikkate alınmaz
Sosyal güvenlikte 1 gün bile çok önemli. Yaşamını yitiren sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı (dul ve yetim aylığı) bağlanabilmesi için asgari çalışma süreleri aranıyor. Bu sürelerin bir gün eksik olması halinde, ölüm aylığı bağlanamaz. Sigortalı olarak çalışmak, bu açıdan da büyük önem taşıyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, ölüm aylığına ilişkin merak edilenleri yazdı.
Emekli olmadan yaşamını yitiren sigortalıların eşi ve çocukları başta olmak üzere hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için asgari çalışma süreleri aranıyor. Ölüm aylığı bağlanabilmesi için Emekli Sandığı (4/c) ve BAĞ-KUR (4/b) statüsünde en az 1800 gün prim ödenmesi gerekiyor. SSK (4/a) statüsündekiler için ise en az 5 yıldan beri sigortalı olup toplam 900 gün sigorta primi ödemiş olma şartı aranıyor. Emekli Sandığı’nda ölüm aylığı bağlanmasında daha önce on yıl prim ödeme şartı aranıyordu. 2008 yılında çıkartılan 5510 sayılı sosyal güvenlik kanunu ile süre 5 yıla indirildi.
BAĞ-KUR’luların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için, 1800 prim gününün yanı sıra ölen sigortalının prim borcunun bulunmaması zorunlu.
Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR sigortalılarının hak sahipleri, prim süresinin yetersiz kalması durumunda askerlik borçlanması yapabilirler. Örneğin 18 ay askerlik yapmış olanlar, 540 güne kadar eksik prim günlerini tamamlayabilirler. Bunun için askerlik süresinin tamamını borçlanmalarına da gerek yok. Sadece eksik günler için borçlanmaları yeterli.
BAĞ-KUR’luların hak sahipleri, ölüm aylığı bağlatabilmek için daha önce borç nedeniyle dondurulmuş süreleri ihya ederek, o döneme ilişkin primi ödemek suretiyle de aylık bağlatabilirler. Askerlik borçlanmasında olduğu gibi dondurulan sürelerin ihyasında da sadece prim eksiğini kapatmaya yetecek günler için prim ödemek yeterli bulunuyor.
ÖLÜM AYLIĞI İÇİN SSK’DA BORÇLANMA HAKKI YOK
Ölüm ayılığı bağlanmasında Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR’da 1800 gün aranırken, SSK’da 900 gün koşulu bulunuyor. Bu nedenle, SSK statüsündeki sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanırken, hiçbir borçlanma dikkate alınmıyor. Askerlik borçlanması yapılsa bile SSK’lı sigortalının hak sahiplerine, 5 yıl sigortalılık ve 900 gün prim koşulu yerine getirilmemişse ölüm aylığı bağlanmıyor. Fiilen 900 gün çalışmak gerekiyor.
ÖLÜM AYLIĞI ORANLARI
Ölen sigortalının eşine emekli aylığının yüzde 50'si oranında dul aylığı bağlanıyor. Aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise bir işte çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde yüzde 75'i bağlanıyor. Çocukların her birine yüzde 25 oranında pay veriliyor. Kız çocukları yaşları ne olursa olsun evlenmedikleri veya boşandıklarında yetim aylığı alabilirken, erkek çocukların aylıkları, öğrenimleri tamamlanınca kesiliyor.
YÜKSEK LİSANS YAPAN ERKEK ÇOCUKLARIN YETİM AYLIĞI
Normalde erkek çocuklar 18 yaşına kadar yetim aylığı alabilir. Lise ve dengi öğrenim görenlerde 20, yüksek öğrenim görenlerde ise 25 yaşına kadar aylık ödenir. Lisans öğrenimini tamamlayıp yüksek lisans veya doktora yapan erkek çocuklar, 25 yaşına kadar aylık almaya devam eder.
24 AYLIK ÇEYİZ YARDIMI
Evlenen kız çocuklarına, 24 aylık yetim aylığı tutarında çeyiz yardımı yapılıyor. Yetim aylığı 500 lira olan kız çocuğuna, “evlenme ödeneği” adı altında 12 bin lira çeyiz yardımı veriliyor.
Çeyiz yardımı alan kız çocuğu iki yıl içinde eşinden boşanırsa veya eşini kaybederse yeniden yetim aylığı bağlatabilmek için çeyiz yardımı aldığı tarihten itibaren 24 aylık sürenin dolmasını beklemesi gerekiyor. Kız çocukları, bu bekleme döneminde Genel Sağlık Sigortası (GSS) hizmetlerinden yararlanırlar.
ÇALIŞAN MALÛL ERKEK ÇOCUKLARIN ÖLÜM AYLIĞI
Çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında yitirmiş bulunan erkek çocuklar, herhangi bir işte çalışmaması veya kendi çalışmalarından dolayı gelir ve aylık bağlanmaması halinde yüzde 25 oranında yetim aylığı alabiliyor.
2008 Ekim ayından önce anne babasından dolayı SSK’dan ölüm aylığı bağlanan malûl çocukların 4/a statüsünde çalışması, yetim aylığına engel teşkil etmiyor. Bunların yetim aylıkları daha önce kesilmişti ancak sonradan yapılan düzenlemeyle hakları iade edildi.
ANA BABALARA ÇOCUKLARINDAN ÖLÜM AYLIĞI
Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde, aylık geliri net asgari ücretten az olan ana ve babaya yüzde 25 oranında ölüm aylığı bağlanıyor. Ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın aylık bağlanıyor.
