Türkiye'deki HPV aşısında uygulama ne olacak?
HPV'den korunmada en etkili yol aşı. Türkiye'de de HPV aşısının ulusal aşı takvimine eklenmesi, aşıya erişimin ücretsiz olması talebi uzun süredir gündemde. Peki Türkiye'deki aşı uygulamaları nasıl? Habertürk'ten Demet Demirkır ve Merve Elmacı inceledi.
Aşının Türkiye'de de ulusal aşı programına dahil edilmesi sık sık gündeme geliyor. Öte yandan HPV aşısının ücretsiz olması için davalar açılıyor. Son olarak Kabine Toplantısı'nın ardından konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca HPV aşısıyla ilgili planlarının devam ettiğini dile getirdi.
Bakan Koca, "Yerli HPV tanı kiti bir hafta on gün içerisinde devreye girecek. HPV aşısı ile ilgili de planımız hazırlanıyor. Hangi yaş gruplarına öncelikli olarak uygulayacağımız konusu üzerine çalışıyoruz" ifadelerini kullandı.
Habertürk'ten Demet Demirkır ve Merve Elmacı, Türkiye'de HPV aşılarına erişim ile HPV aşısının ücretsiz olmasına ilişkin tartışmaları uzmanlara sordu.
Türkiye'de HPV aşısı, iki şekilde yapılabiliyor. 9-15 yaş arası çocuklara iki doz yapılması tavsiye edilen aşının 15 yaşından sonra ise üç doz şeklinde yapılması öneriliyor. Birinci doz HPV aşısı yapıldıktan 2 ay sonra ikinci doz HPV aşısı yapılır. Üçüncü doz HPV aşısı ise ilk HPV aşısından 6 ay sonra uygulanır.
HPV'NİN BAZI TÜRLERİ KANSER YAPIYOR
HPV'nin bazı türlerinin kansere sebep olabilecek kadar tehlikeli olabildiğini belirten Virolog Dr. Semih Tareen, "HPV genital siğillere yol açar; ancak her siğil kansere dönüşecek diye bir şart yok. HPV'nin çoğu türü zararsızdır ve hemen hemen herkeste cilt üzerinde bu tür siğiller bulunabiliyor. HPV'nin tehlikeli türleriyle temas gerçekleşirse kanser meydana gelebilir. Bu da rahim ağzı (serviks) kanseri, penis kanseri, anal kanser veya gırtlak kanseri gibi kanserlere neden olabilir" dedi.
HPV AŞISI CİNSEL HAYAT BAŞLAMADAN ÖNCE YAPILMALI
HPV'den ve neden olduğu hastalıklardan korunmada etkili olan aşıyla ilgili bilgi veren Virolog Dr. Semih Tareen, dünyada farklı türde HPV aşıları olduğunu söyledi.
Türkiye'deki HPV aşısına 9 yaşından itibaren başlandığını belirten Dr. Tareen, "15 yaşa kadar iki doz, 15'ten sonra üç doz olarak yapılıyor. Fakat son veriler, tek doz HPV aşısının da kadınlarda rahim ağzı kanserine karşı korumada etkili olduğunu gösteriyor. Bu 'tek doz aşı olun' anlamına gelmiyor. Yine 3 doz tavsiye ediliyor; ancak tek doz yapılsa dahi aşı etkili ve bu halk sağlığı için iyi bir haber. Aşının 9 yaşında yapılması, aşının virüsü kapmadan önce yapılması açısından önemli. HPV'nin tehlikeli türlerini kaptıktan sonra aşının fazla etkisi yok; bu nedenle cinsel çağa gelmeden önce aşının yapılması gerekiyor" dedi.
"HPV AŞIMI 43 YAŞIMDA OLDUM"
HPV aşısında önceden yaş sınırı 25'ti; ancak şimdi 45'e kadar ulaştı. Dr. Tareen, "Veriler elde edildikçe yaş sınırları değişiyor. Ben de HPV aşımı 43 yaşımda oldum; çünkü daha önce benim yaş grubumdaki erkekler için aşı onaylanmamıştı. Aşı yaptırmayı düşünenler de doktorlarıyla görüşüp aşının kendileri için uygun olup olmadığı konusunda bilgi alabilirler" diye konuştu.
İNSANLAR HPV'NİN NEDEN OLDUĞU KANSERLER YÜZÜNDEN HAYATINI KAYBEDEBİLİYOR
HPV aşısının kansere karşı koruyan ilk aşı olduğunu aktaran Dr. Tareen, sözlerini şöyle sürdürdü: "Bu yüzden müthiş bir bilimsel mucize diyebiliriz. Normalde bu tür kanserler tedavi edilmeye çalışılıyor ancak her zaman tedavi yapılamıyor ve bazı insanlar bu kanserler nedeniyle hayatını kaybedebiliyor. Elimizde bu kadar basit ve halk sağlığını olumlu bir şekilde etkileyen bir araç var. Aşılar ne kadar doğru şekilde uygulanırsa kanser vakaları da bu denli azalacaktır ve ölümlerin önüne geçilebilecektir."
DOKUZ BİLEŞENLİ AŞI DAHA ETKİLİ, YAKINDA TÜRKİYE'YE GELECEK
Ege Üniversitesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer Kurugöl, HPV aşısının pek çok ülkede ücretsiz bir şekilde uygulandığını ancak ülkemizde henüz ücretsiz uygulamanın olmadığını ifade ederek, "PV'den korunmanın tek yolu aşıdır. Aşı, rahim ağzı kanserine karşı yüzde 100 koruyucudur ve bu nedenle de çok önemlidir. Bu aşı dünyada 2007'den beri uygulanıyor ve en önemli özelliği yaşam boyu koruyuculuk sağlamasıdır. İkinci özelliği de aşı ne kadar erken yapılırsa o kadar etkili olmasıdır. Tüm dünya ülkeleri bu aşıları çocuklara 11-12 yaşındayken yapıyor. En uygun dönem 11-12 yaş dönemidir ve 15 yaş altıdır. Daha sonra da aşı yapılabilir; 46 yaşına kadar yapılabildiğini gösteren çalışmalar var ama yaş ilerledikçe aşının etkisi azalır. Türkiye'de şu an iki bileşenli ve dört bileşenli aşılar var ama iki bileşenli pek bulunmuyor. Dünyada birçok ülkede ise dokuz bileşenli aşı kullanılmaya başlandı, Türkiye'ye de yakında gelecek. Dokuz bileşenli aşıların koruyuculuğu dört bileşenli aşıya göre daha fazladır. Koruyuculuğun fazla olması nedeniyle de bunun tercih edilmesi gerekir" dedi.
HPV AŞISINDA EMSAL KARARLAR ÇIKTI
Türkiye'de bir süredir HPV aşısının ulusal aşı takvimine eklenmesi ve aşıya erişimin ücretsiz olması talebi uzun süredir gündemde. Ücret ödeyerek HPV aşısı yaptıran bazı kadınlar, ücretin geri ödenmesi için SGK'ya dava açtı. Bu konuda ücretin ödenmesine yönelik emsal kararlar da var.
"HPV AŞISI PAHALI BİR AŞI"
Türkiye'de HPV aşısının ücretli olmasına ilişkin açılan davalarla ilgili Habertürk'e özel açıklamalarda bulunan İstanbul Barosu Çocuk ve Kadın Hakları Merkezi Üyesi Avukat Kardelen Yarlı, "Türkiye'de şu an yapılan aşı daha eski usul bir aşı. Daha yüksek koruyuculuğa sahip bir başka aşı daha var; ama onu Türkiye'ye getirmek daha zor. 15 yaşına kadar cinsiyet fark etmeksizin 2 doz aşının yeterli olacağı ifade ediliyor. Türkiye'de aşı sigorta kapsamında değil ve zorunlu çocukluk aşısı olmadığı için de bu aşıya para vererek erişilebiliyor. Eczaneden ya da aile sağlık hekimliğinden aşıya ulaşılabiliyor. Ancak HPV aşısı genel olarak pahalı bir aşı; tek dozu bin liranın üzerinde, 3 dozu ise üç bin lirayı aşıyor."
ÜCRET İADESİ DAVASINDA SÜREÇ NASIL İLERLİYOR?
HPV aşısında ücret iadesi davaları hakkında konuşan Yarlı, "Aşı geri ödeme kapsamında olmadığı için hekimler bazen reçete yazmayabiliyor. Ancak aşı ücretinin geri iadesine başvurmak için reçeteyi alıp saklamak gerekiyor. Böylelikle SGK'ya başvuru yapılıyor. Ücret iadesi davalarında SGK'ya reçeteyle ve ödeme yapıldığına ilişkin faturayla itiraz davası açılıyor. SGK genel olarak HPV aşısı ödeme listesinde olmadığı için red veriyor. Bunun ardından İş Mahkemesi'nde dava açılıyor. Bu davada SGK'nin kararının iptal edilmesi talep ediliyor. Bunun bir sağlık hakkı, anayasal hak olduğunu belirtiyoruz" dedi.
"BU AŞI ÜCRETSİZ OLMALI"
Aşının devlet tarafından ücretsiz karşılanması gerektiğini belirten Avukat Yarlı, "Bu aşının devlet tarafından ücretsiz karşılanması lazım. Bu davalar yaklaşık 1-1 buçuk sene sürüyor. Buna yönelik şu an 4-5 olumlu karar var. Örneğin, 11 Kasım'da İstanbul 22. İş Mahkemesi’nde 2022/7 E. Numarası ile açtığımız HPV aşısı davamızın bedel iadesi kabul edildi. Ankara 62. İş Mahkemesi, 13. İş Mahkemesi, 37. İş Mahkemesi'nin aşı ücretinin geri ödenmesine ilişkin emsal kararları mevcut. Emsal kararların yanında devam eden davalar var, bir tane de olumsuz karar var. Şu an devam eden davalarda gelen bilirkişi raporları genel olarak olumlu. O dosyaların da kabul yönünde sonuçlanacağını düşünüyoruz.
"BAKAN KOCA'NIN AÇIKLAMALARI UMUT VERİCİ"
Öte yandan, 24 Kasım günü Avukat Hakları İzmir Grubu, HPV aşılarının ulusal aşılama programına alınması için Sağlık Bakanlığı'na açtıkları davada mahkemenin idari işlemin iptaline karar verdiğini duyurmuştu.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da geçtiğimiz günlerde HPV'nin belli koşullarda ücretsiz olabileceğini açıklamıştı. Bu gelişmeleri de değerlendiren Avukat Yarlı, "Sağlık Bakanlığı'na açılan bir davada ilk kez sonuç alındı, o yüzden olumlu bir adım. Bakan Koca'nın da aşının belli koşullarda olsa bile ücretsiz olacağını söylemesi umut verici bir gelişme. İlerleyen günlerde ben de Sağlık Bakanlığı'na açtığım davanın sonuçlanmasını bekliyorum, umarım daha güzel gelişmeler göreceğiz" yorumunda bulundu.
YARIN: HPV aşısında dünyada durum ne?
