Dolarda 5'in altı neyle mümkün?
5 puana varan faiz artırımıyla birlikte 23 Mayıs’ta 4.92 TL'ye varan dolar kurunu 24 Haziran seçim öncesinde 4.68'e kadar indirmiştik. 5 puanlık artış seçim öncesinde dolarda yüzde 5’lik gerileme yaratmıştı.
-Seçim sonucu piyasalar pozitif karşıladı ve dolar hükümetin kurulma anına kadar yüzde 3.7 daha gerileyerek 4.5060’a indi.
-9 Temmuz’da kurulan yeni hükümete ve sisteme piyasalar negatif tepki verdi. Dolar üç gün içinde yüzde 10.3 artarak 4.9721’e çıktı. Hazine ve Maliye Bakanı’nın Bankalar Birliği'ni ziyareti ile başlayan ve G20 Toplantısı açıklamaları yatışma ve tansiyonun düşürme dönemiydi.
-Bu sükunet dönemini 24 Temmuz’da TCMB’nin faizleri sabit tutması ve piyasa beklentisine uygun davranmaması bozdu. Dolar 4.7345’ten aynı gün içinde 4.9403’e kadar çıktı ve sonrasında kendiliğinden yatışma eğilimine girdi.
DOLARDA 7 GÜNDE % 7 ARTIŞ
-ABD’nin Türkiye’ye yaptırım uygulayacağı mesajı 26 Temmuz’da gündeme düştü. Dolar 4.7660’tan her gün yükselerek ve ardından yaptırımın başlamasıyla sıçrayarak 3 Ağustos itibariyle 5.1151’e kadar yükseldi. 7 iş günündeki artışı yüzde 7.3’ü buldu.
-Yine 26 Temmuz’dan 3 Ağustos’a kadar Hazine 2 yıllık tahvili yüzde 20.09’dan 22.09’a çıktı ve yüzde 7.9 yükseldi.
-Türkiye’nin risk primini gösteren CDS’in değeri 311.19’dan 338.38’e çıktı ve yüzde 8.7 artış kaydetti.
-En az etkilenen borsaydı ve yüzde 0.8 prim yaptı ama sanayi hisseleri yüzde 2.7 artarken banka hisseleri yüzde 0.7 değer yitirdi.
5 TL ÜZERİNİN MALİYETİ YÜKSEK
-Temmuz ayındaki bu yüksek oynaklık ve kötüleşmenin son yıllarda pek örneği yok. Yine çok hareketli geçen 2013 ve 2015 yılı temmuz ayları da buna dahil. Eleyerek geriye doğru gidersek 2008 Temmuz’una kadar varırız.
-Finansal piyasalar bir ayı bulan yeni dönemi, hükümeti ve Hazine Maliye Bakanı Berat Albayrak’ı benimsedi. Kredi de açmaya başladı. Bu çerçevede fırsat buldukça kur ve faizde aşağı gidişler de oldu, borsada yukarı hareketler de ama gündem ve haber akışının yoğunluğu pozitif hareketlerin trende dönüşmesine izin vermedi.
-ABD ile yaşanan yaptırım krizi ile dolar kendini 5 TL’nin üzerine attı. Bu kritik bir eşik, çok önemli bir bariyerdi.
DÜZELME YOLUNDA ZAMAN KAYBI
-Çünkü doların 5 TL’nin üzerinde kalınan her gün ise kurun düzeyinin zihinlere yerleşmesi ve enflasyona ithalat yoluyla yansıması açısından son derece olumsuz etki yapıyor. Dolayısıyla ABD ile krizin aşılmasının veya yatıştırılmasının aciliyeti burada ortaya çıkıyor. Küresel konjonktür oldukça müsaitken ve içeride yeni hükümet işbaşına gelmiş, siyasi belirsizlik aşılmışken, Türkiye düzelme yolunda zaman kaybediyor.
-Bu açıdan fırsat belki ağustos ayında da sürer. Ancak yaz tatilinden dönüş ve eylül ayının gündem yoğunluğu ile birlikte küresel piyasalarda da durum değişebilir. Kasım ayı yaklaştıkça da ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları ve ABD’deki ara seçimler gündeme gelecek. Trump’ın seçimlerde topal ördeğe dönüşme ihtimali düşük. Uyguladığı popülist politikalar ve üzerine bindiği büyüme rüzgarıyla seçimi rahat alabilir.
BİR AN ÖNCE ÇÖZÜM
Türkiye’nin Trump ve ABD ile İran yaptırımları da dahil anlaşmaya varması, bunu da bir an önce yapması ekonomik gündeminin rahatlaması açısından belirleyici olacak. Geçen haftadan kalan haliyle kriz kısa bir sürede çözümlenebilir de ama uzayıp tırmanabilir de. Burada görüşmelerin nasıl yapıldığı da önemli. Toptancı bir yaklaşımla ele alınıyorsa çözüm kısa zamanda gelmez ama geldiğinde de en azından bir süre rahat ederiz. Eğer kriz olay bazında ele alınıyorsa çözüme varmak daha kolay ama yol boyu sorunlarla karşılaşmak ve yeni krizler yaşamak durumunda da kalabiliriz.
YASTIK ALTINDAN DÖVİZİ NE ÇIKARTIR
-Çözüm olursa döviz kurlarında sert düşüşler yaşanabilir. Kriz uzar ve yaptırımlar genişlerse kötüleşmenin devamı gelebilir. Bu da çözüm görüşmelerinde bizim tarafın elini zayıflatır. Kısa sürede çözüme ve bu nedenle ödün vermeye zorlar.
-Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 100 günlük icraat planını açıklarken halka yastık altındaki döviz ve altınlarını çıkarmaları ve finansal sisteme sokmaları çağrısı da bu çerçevede anlam kazanıyor.
-Ancak bunun olabilmesi de, net bir enflasyonla kararlı bir mücadeleden ve TL’ye istikrar veya değer kazandırmaktan geçiyor.
