Çalıştıkça emekli aylıkları düşer ama engellemenin yolu da var

Özellikle asgari ücret veya buna yakın rakamlardan prim ödeyenlerin ilerde emekli olduklarında alacakları maaş her çalıştıkları-prim ödedikleri ay başında ortalama 2 lira düşer... SGK'ya bildirilen kazanç rakamı 2.000-2.500 liranın altında olan her çalışanın emekli olduklarında alacakları maaş her ay düşüyor...

Sayın Ali Tezel, SSK'ya 1 Ocak 1990 girişliyim, sigorta primim doldu, yılım doldu, sadece yaş bekliyorum. Halen sigortalı çalışmaktayım sigortalı çalışıyor olmam emekli maaşımda düşüşe neden olur mu ve ne zaman emekli olabilirim?

Ülke Çelik

Sanırım kadın okurumsunuz; bu doğruysa 46 yaşında, erkek iseniz 51 yaşında SSK'dan emekli olacaksınız. Ancak prim ödeme gününüz dolduğu halde çalışıyorsanız ve SGK'ya bildirilen ücretiniz 2.500 liradan düşükse, her çalıştığınız ay emekli aylığınızı düşürüyor. Emekli aylığının basit hesabını, ortalama aylık kazancın aylık bağlama oranı ile çarpımı verir. 1999'dan sonra uygulanan sisteme göre emekli aylığının hesaplanmasında iki temel kriter vardır. Ortalama aylık kazanç, aylık bağlama oranı (ABO). Emekli aylığının formülü de; bu iki kriterin çarpımından ibarettir. Mesela çalışma hayatınız boyunca reel olarak ayda 2.000 lira brüt kazancınız var bu kazancınızın aylık bağlama oranıyla çarpımı kadar emekli aylığınız olur.

AYLIK BAĞLAMA ORANI DÜŞÜRÜLDÜ

Emekli aylığınızı hesaplarken çalışma döneminizi üçe ayıracaklar. Birincisi 31.12.1999 öncesi günleriniz, ikincisi 2.000 ile 2008 arası günleriniz, üçüncüsü de 2008 den sonraki günleriniz için ayrı ayrı emekli aylığı hesaplayacaklar. ABO'da bu üç dönem de farklıdır. Mesela, 1999 ve öncesi dönem için, gösterge tablosundan emekli olan bir SSK'lının ilk 5000 günü için aylık bağlama oranı yüzde 60 ve 5000 günden sonraki her 240 gün için yüzde 1 artırılırdı. 9000 günü olanın ABO'su yüzde 76 olurdu. Yaşar Okuyanın Çalışma Bakanlığı döneminde (1999 yılında) yapılan düzenlemelerle aylık bağlama oranı hesaplaması değiştirilmiştir. İlk 3600 gün için yüzde 35, sonraki 5400 günün her 360 günü için yüzde 2, 9000 günden sonraki her 360 gün için yüzde 1.5 oranı verilmiştir. Faruk Çelik'in Çalışma Bakanlığı döneminde (2008 yılında) yapılan düzenlemelerle aylık bağlama oranı hesaplaması bir daha değiştirilmiştir. Her yıl (360 gün) için yüzde 2'dir. Buna göre de 9000 günü olana toplamda yüzde 50' dir.

Düşüşü engellemenin yolu da var. Bu da günlük kazanç rakamının tavan rakam olan 200 liraya çıkarılmasıdır. Mesela işvereniniz sizi SGK ya ayda 1600 lira kazanıyor ve ayda 30 gün çalışıyor diye bildiriyorsa bu durumda ilerde alacağınız aylık her ay 1.5 lira gibi düşüyor. Buna karşın yine aylık 1600 lira kazanç ile ayda 8 gün çalışıyor diye bildirirse bu kere de her ay 5 lira gibi artar. İşverenin ödeyeceği prim değişmez. Son bir püf noktası daha vereyim; 30 günden eksik çalışmayı muhasebeci veya personel memuru kod 7 (puantajlı çalışma) ile bildirirseniz, ayrıca cebinizden genel sağlık sigortası primi de çıkmaz.