Erdoğan'ın 2023 planındaki İngiltere...
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Londra temaslarının yansımalarını fazla zaman geçmeden öğreneceğiz. İki tarafın da stratejik ve ekonomik ittifak zemini arayışları epeydir devam ediyordu. Bu ziyaretle belli bir noktaya gelmiş olacak. Özellikle İngiltere’nin, 2016 yılındaki halk oylamasıyla, Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılık sürecini başlatan Brexit kararına “Evet” demesiyle ciddi bir yakınlık gelişmeye başladı. Zira iki ülkenin birbirini tamamlayan ve işbirliği imkânlarını geliştirmeye iten birçok sebep var.
İlişkilerin stratejik tarafında, İngiltere’nin 15 Temmuz FETÖ darbe girişimi sonrasında gösterdiği dayanışma ve devamında bölgemizdeki gelişmelere ortak bakışı zemini var. Benzer destek başka Batılı müttefiklerden gelmemişti. İngiltere-Türkiye ilişkilerinde jeopolitik yaklaşımların örtüşmesi ve paralelinde güçlü ekonomik işbirliği arzusu olması, yakınlaşmayı daha da cazip hale getiriyor. Batılı müttefiklerle savunma sanayiinde yaşanan sorunların da etkisi var. Savunmada ortak üretim ve teknoloji transferi gibi hususlara İngiltere daha açık, hatta bazı teklifler onlardan geldi. Çünkü İngiltere’nin de birçok projesini sürdürebilmesi için böyle bir ortaklığa ihtiyacı var.
Geçen yıl Başbakan May’in Ankara’yı ziyareti, ilişkilerde ciddi bir niyet belirtisini ortaya çıkardı. Akabinde iki ülkenin savunma, havacılık ve enerji gibi alanlarında faaliyet gösteren şirketleri ve devlet tarafındaki uzmanları toplantılar yapmaya başladı. İki ülkenin nasıl bir işbirliği modeliyle yürümesi gerektiğine dair çalışmalar yapıldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Londra’da dikkat çektiği üzere şu an savunma sanayiinde geliştirilen ve geliştirilmekte olan ortaklıkların diğer sektörlere de model olması bekleniyor. Türkiye’nin teknolojide yetkin hale gelme isteği, İngiltere’nin de elindeki lisansları, teknolojik birikimleri nasıl paylaşabileceğine dair bazı engelleri aşmak için iyi niyet ortaya koyması yakınlaşmayı hızlandırdı. Artık ortak projeler, ortak üretimler ve ortak tesisler kurulması konuşuluyor. Mesela 2023 için hedeflenen Milli Muharip Uçak (TF-X) projesi bunların başında yer alıyor. Hâsılı kelâm, Bu ziyaret sonrasında İngiltere- Türkiye ilişkileri farklı bir boyut kazanacak gibi görünüyor.
***********
F-35 OLMAZSA NE OLUR?
Savunma sanayiinde Almanya, çeşitli bahaneler, hatta keyfi sebeplerle ve tek taraflı olarak Türkiye’yi zor durumda bırakarak terörle mücadelede zayıf düşürmeye çalıştı. Altay Tankı’na motor geliştirilmesi süreci de sıkıntılı geçti. Çünkü Avrupa, halihazırda kendi savunma sanayiini geliştirmiş, ekonomik olarak da devamlılığını sürdürdüğü için Türkiye’ye bu şekilde davranıyor. Ancak İngiltere’de durum biraz daha farklı. İngiltere özellikle savunma ve havacılıkta Avrupa’ya entegre olamadığı gibi Amerika ile de sorunlar yaşıyor. Bu sebeple Başbakan May ile TF-X projesi ve 2017 Havacılık Güvenliği İşbirliği Programı için işbirliği anlaşması imzalandı. Sonrasında TF-X için Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TAI) ile BAE Systems masaya oturdu. Ve işin boyutu değişti.
Savunma Sanayii Müsteşarı İsmail Demir, ABD ile yaşanan tartışmalar çerçevesinde Lockheed Martin üretimi F-35 savaş uçaklarının teslimatı konusunda bir sorun görmediklerine, ama Türkiye’nin de alternatifsiz olmadığına dikkat çekiyor. İşte o F-35 alternatiflerinden biri TF-X projesi kapsamında İngiltere ile geliştirilen ilişkiler. Türkiye’nin 30’u kesin 100 adet F-35 taahhüdü var ve ülke olarak başından beri projenin ortağı. Fakat ortaktan zaman zaman çatlak ses gelebiliyor. 28 Mart’ta F-35’lerin eğitim amaçlı ilk tesliminin mayısta olacağını yazmıştım. Hazirana sarktı. ABD’de ilk teslim 21 Haziran’da yapılacak. Törene de davetliyim, bakalım nelere şahit olacağız?
***********
YERLİ ULAK HEDEFE ULAŞTI!
Yerli baz istasyonu ULAK’ta sona yaklaşıldı. Olmaz denilen, eleştirilen, bazı kamu kurumlarının bile işbirliği yapmakta zorlandığı, hatta direndiği ULAK, bu hafta Türk telekomünikasyonunun bir parçası olacak. ASELSAN, Netaş ve Argela’nın imzasıyla, Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nın (SSM) desteği, Ulaştırma Bakanlığı’nın koordinasyonunda ilerleyen ULAK, böylece aktif hizmet vermeye başlayacak. Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan’ın da katılacağı törenle, Kars’ta perşembe günü, 3 operatör Turkcell, Vodafone ve Türk Telekom’un Evrensel I ve II projeleri kapsamında yerli baz istasyonu ULAK kullanılmaya başlanacak.
Evrensel Projesi’nin sonrasında ise 3 operatör, ağustosta ticari şebekelerinde ULAK’ı devreye alacak. Ancak ne kadar sipariş verecekleri, kaç adet kullanacakları önemli. Halihazırda Rize’de 3 operatör, ticari şebekeleri üzerinde test amaçlı kullanıyor. Ancak önemli olan 2019 yılı için 3 operatörden ULAK’ın alacağı sipariş. Burada da görev Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) düşüyor. Yetkili makamlar, 4.5G ihalesine endazesiz yerlilik kriteri koymuşlardı. Şimdi sıkı takip edip bu kriterin azami şekilde karşılanması için çaba sarf etmeleri gerekiyor. Yoksa ithalleri gelebilir! Ama hesabını kim verir, bilemiyorum.
Halihazırda Evrensel kapsamında 25 civarında ULAK aktif olarak hizmette. Nisanda ilk parti teslim edildi. İkinci partinin teslimi mayısta devam ediyor. ULAK’ı ilk kullanmaya başlayan Evrensel I projesinin ana operatörü Turkcell olmuştu. Kars’ta ise Turkcell, Vodafone ve Türk Telekom ULAK’ı Evrensel I ve II projesi çerçevesinde hizmete sokacak. Geriye ULAK’ta 5G için Ar-Ge çalışmalarının devam ettirilmesi kalıyor. Bunun da sıkı takibi şart.
