Mahmut Hoca ve ekibi Türkiye'nin ilk havacılık motorunu yaptı
Türk havacılık sektörünün yükselmesinde hayati önemi olan ciddi bir engel daha başarıyla aşıldı. Artık Türkiye’nin milli, özgün, tüm lisans hakları kendisine ait ve dünyada alanında lider olan turbodizel bir havacılık motoru var. Daha güçlü, daha az yakıt tüketiyor ve daha yüksek irtifalarda güçlü performans gösteriyor.
Artık TUSAŞ’ın Anka ile Aksungur ve Baykar’ın Akıncı İHA’larını TEI’nin PD 170 motoru uçuracak. Bu başarıyı ise TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mahmut Akşit ve ekibine borçluyuz. Böylece zaman zaman sorun yaşadığımız yurtdışından motor teminindeki güçlükler de farklı bir boyut kazanacak.
Bu hafta Bangkok Savunma Fuarı’nda Mahmut Hoca ile bir araya geldim. Airport programım için de PD 170’in başında kapsamlı bir röportaj yaptım. Merakla testleri devam eden 170 beygir gücündeki PD 170 motorunu sordum. Şüphesiz helikopter için geliştirdikleri motor ve diğer projeler de önemli ama ANKA başta olmak üzere diğer İHA’larda kullanılacak motor daha öncelikli. Ben sorunca Mahmut Hoca cep telefonunu açtı 20 saat aralıksız çalıştırılan ve kısa aralıklarla tekrar edilen testlerde motorunun sıcaktan nar gibi kızarmış halini gösterdi ve devam etti: “İlk sana söylüyorum, PD 170 tüm kalifikasyon testlerinden geçti. Devlet yetkililerimiz gözetiminde tamamladı. Birkaç aksesuarın çevre testleri var, onlar da bir ay içinde tamamlanıyor. Artık göreve hazır.” Güzel, moral veren ve motive eden bir gelişme. Mahmut Hoca ve TEI ekibi ilk havacılık motorumuzu yaptı. Bu temel üzerine artık çok şey bina edilebilir.
Mahmut Hoca’dan aldığım bilgileri aktarayım. Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) öncülüğünde TUSAŞ Motor Sanayi AŞ’nin (TEI) sıfırdan tasarlayıp, geliştirdiği PD 170 havacılık motoru geçen hafta ANKA insansız hava araçlarında kullanılmak üzere ilgili kamu otoritesi tarafından tescil edilmiş. Önümüzdeki ay ise seri üretimine başlanacak ve toplam 13 adet motor 2020’ye kadar ANKA İHA’larda kullanılmak üzere Türk Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ’ye (TUSAŞ) teslim edilecek.
Tüm kalifikasyonları tamamlanarak tescil edilen havacılık motorunun çeşitli modelleri üzerinde de çalışılıyor. Daha güçlü modelinde ise epeyce mesafe kat edilmiş durumda. Sadece İHA’larda kullanılacak bir motor değil. Sivil havacılık için de hazır. PD 170 sivil ve askeri insanlı hava araçlarında da gerekli lisanslar alındıktan sonra kullanılabilecek. Hatta ilgi görmesi beklenen bir motor.
Dizel itki sistemli PD 170, tescillenmiş haliyle İHA’larda kullanılmak üzere ihracata hazır. Daha önce Türkiye’ye bu tür motorları vermekte sorun çıkaran ülkelerden bile ilgi gördüğünün altını çizmekte fayda var. Avrupa Sivil Havacılık Otoritesi’nden (EASA) tescil alındıktan sonra da tüm dünyaya insanlı hava araçlarında kullanılmak üzere Türkiye bu motoru ihraç edilebilecek.
Biraz da motorun teknik özelliklerinden bahsedeyim. TEI’nin motoru 20.000 feet yükseklikte sağladığı 170 beygir gücüyle sınıfında lider. Yakıt tüketimi ve güç/ağırlık oranı konusunda sınıfının en iyilerinden. Rakiplerine oranla % 11 daha az yakıt tüketiyor. Böylece İHA’ların havada kalma süresine de katkı sunuyor.
Türkiye’nin ilk milli havacılık motoru PD170 için özel geliştirilmiş test düzeneğinin de çok önemli olduğunun altını çizeyim. En az motor geliştirmek kadar önemli bu test düzeneği, bundan sonraki motor geliştirme çalışmalarında ciddi rol oynayacak. Bu düzenekle yerde, 30 bin feet yükseklik ve eksi 55 derece ortam sağlanıyor. Böylece yerde sağlanan bu test ortamıyla motorların yüksek irtifada performansı ölçülüyor. Yaşanması muhtemel sorunlar deney şartlarında tespit edilip çözümleniyor.
Halihazırda bu alanda lider olan Avrupalı rakip motordan kritik irtifa açısından çok daha iyi ve 20 bin feet yüksekliğe kadar hiçbir güç kaybı olmadan, yaklaşık 1,5- 2 tonluk bir ağırlıkla çıkabiliyor. 30 bin feet yükseklikte görev irtifasında rakip motor 96 beygir güç üretirken, milli motorumuz 130 beygir güç üretebiliyor. PD 170’de başka motorlarda olmayan, 40 bin feet irtifada, 90 beygir güç üreterek görev yapabilme gibi özelliği var.
