Koronavirüsle havayollarında neler değişiyor?

Tüm dünyada koranavirüs sebebiyle havacılık sektöründe ne gibi değişiklikler olacağı tartışılıyor. Şimdilik havayolu şirketleri ve havalimanları, sağlık otoritelerinin öne çıkan görüş ve tavsiyeleri doğrultusunda aldıkları önlemleri, koydukları kuralları açıklıyor.

Küresel ölçekte uyulması gereken kaidelerin standartlaşması için de başta havacılık olmak üzere ilgili otoriteler çalışmalarına devam ediyor. Bu sebeple bazı ülkelerde devam eden, Türkiye’de ise bu ay sonu itibariyle başlaması beklenen uçuşlar için yolcuların seyahat edecekleri havayolu ve havalimanlarını inceleyerek evlerinden çıkması gerekecek.

Yaptığım araştırmalara göre 50’den fazla değişiklik, Covid-19 salgını sebebiyle havayoluyla seyahatlerimizde hayatımızın bir parçası olacak. Uçuşların olduğu ülkelerde bazıları tartışılsa dahi birçoğu, şirketlerin kendi kuralları olarak devreye girmiş durumda. Evden havalimanına, terminalden uçağa olan süreçte yeni normallerimiz neler olacak? Hazırsanız başlayalım.

Daha Az Bagajla Seyahat Edeceğiz

Evde yolculuk için çantalarımızı hazırlarken artık daha az zaman harcayacağız. Çünkü kabin içine adet olarak da ağırlık olarak da daha az eşya kabul edilecek. Uçak içinde bagaj yerleştirmek için kabin personelinden yardım istenmeyecek. Bagajların başüstü dolaplara rahat yerleştirilebilmesi için de uçağın içine limitlerin üzerinde eşya sokulmaması için kontroller sıkılaşacak. Uçak altına verilecek bagajların da yolcu tarafından, yer hizmetleri personeli yardımı olmadan teslimi için sistemler yaygınlaştırılacak. Bu sebeple az bagajla seyahat etmek, aynı zamanda strelizasyonun korunması için de önemli olacak.

Covid-19 Vizesi (Sağlık Karnesi) ile Tanışacağız

Yeni normallerimizden belki de en önemlisi her yolcunun ne kadar steril olduğuna işaret edecek olan sağlık karnesi veya Covid-19 olmadığını teyit edecek döküman olacak. Yolcunun nerede, ne zaman bulunduğunu, ülke, şehir, otel gibi detaylarla gösterecek ikinci bir pasaportu Covid-19 vizesi gibi bir şey olarak düşünebilirsiniz. Daha önce özellikle Afrika ülkelerine gidecek olan yolculardan istenen aşıların işlendiği sağlık karnesine benzer ikinci bir sağlık pasaportu seyahatlerde bize eşlik edecek. Covid-19 antikor testi de bu anlamda önümüzdeki günlerde önem taşıyabilir.

Seyahatler İçin Zorunlu Sağlık Sigortası

Koronavirüsten önce bazı ülkelere seyahat sigortasıyla gitmek gerekiyordu. Covid-19 sonrasında ise artık tüm ülkeler ve dolayısıyla havayolları yolculardan sağlık sigortası isteyecek. Bir nevi sağlık sigortası da pasaportların ayrılmaz bir parçası olacak. Zorunlu hale gelecek.

Boarding Pass ve Kağıt Bilet Olmayacak

Yeni normallerimizden birisi mobil cihazlarımızı yani cep telefonlarımızı daha yoğun kullanmak olacak. Uçak bileti, biniş kartı (boarding pass) ve bagaj etiketi artık mobil cihazlarda olacak. Uçağa biniş, bagaj işlemleri check-in esnasında yapılacak yüz tanıma eşleştirmesiyle de gerçekleşebilecek. İster havalimanına gelmeden, isterse terminalde biniş işlemleri yaptırılsın biniş kartınız telefonunuzda olacak.

Dışhatlarda 4, İçhatlarda 2 Saat Önce

Koronavirüs sebebiyle artık havalimanlarında daha fazla zaman geçirmek durumunda kalacağız. Havalimanında her işlemde 2 metrelik sosyal mesafeye dikkat edilecek olması, görevlilerle temassız olarak işlerin halledilme durumu biraz zaman kaybına sebep olacak. Güvenlik, pasaport kontrolleri, bilet ve bagaj işlemleri ile uçağa biniş için daha fazla zamana ihtiyaç olacak. Bu sebeplerden dış hatlarda 4, iç hatlarda ise 2 saat önce havalimanında olmamız gerekecek. Şüphesiz havalimanlarının yoğunluğuna göre de bu zaman dilimleri farklılık arz edecektir.

Maskeli, Ateş Kontrollü, Testli Yolculuk

Terminale girişlerde maske ve ateş kontrolü yapılacak. Sıkıntılı yolcular terminale alınmayacak, dolayısıyla yolculuk da yapamayacak. Bazı havayolları ise uçağa biniş işlemleri yapmak üzere kontuvara gelen yolculara test yapacak. Test sonuçlarına göre de ya uçağa biniş işlemleri yapılıp, bagaj teslimi gerçekleşecek ya da yolcu uçuşa kabul edilmeyecek. Yine havalimanlarının hijyen durumuna göre maskeye ilave olarak eldiven de bulundurmak gerekebilecek.

Uğurlama / Karşılama, Vale Olmayacak

Yeni dönemde havalimanına kadar size eşlik edenler uğurlamak için terminal içine giremeyecek. Karşılamaya gelenler de terminal dışında, tahsisli özel alanlarda makul tecrit mesafesini koruyarak bekleme durumunda kalacak. Bu sebeple karşılama/uğurlama hizmeti veren seyahat acentelerinin işi zorlaşacak. Ayrıca havalimanlarında sadakat kartları aracılığıyla verilen vale hizmetleri de olmayacak.

Sterilizasyon Tünellerinden Geçeceğiz

Bütün havalimanlarının girişlerinde yolcuların bagajlarıyla beraber geçebilecekleri sterilizasyon tünelleri ya da benzeri sistemler olacak. Sterilazyon tünelleri terminallerin girişleriyle birlikte çeşitli noktalarda yer alabilecek. Uçağa binmeden önce ve inişten sonra da bu oda veya tüneller yolcuların erişebilecekleri yerlerde olacak. (Ancak bu tünellerin solunum yollarına zarar verebileceği konusunda uzman görüşleri var.) Mesela Hong Kong Havalimanı’nda 40 saniye içinde cilt ve giysilerdeki virüs ile bakterileri yok eden odalar yaygınlaştırılıyor.

İris (Göz), Yüz Tanıma Yaygınlaşacak

Pasaport ve kimlik kontrollerinde göz (iris), yüz tarama yaygınlaşacak. Temas sebebiyle parmak ve avuç içi taramaları değişime uğrayacak. Pasaport kontrol polisleri de gerekli durumlarda seyahat dökümanları ve pasaportları ışın veya gazla dezenfekte ettikten sonra işlem yapacak. İstanbul Havalimanı’nda da yeni dönemde bu uygulamaların yaygınlaşacağı belirtiliyor.

Yakın Temas Noktalarına Şeffaf Koruma

Havalimanlarına girişten itibaren, terminalin her noktasında yolcuyla yakın çalışan personel, duruma göre cam veya şeffaf plastik korumaların arkasında görev yapacak ya da polis, özel güvenlik, yer hizmetleri ve diğer çalışanlar maskeyle birlikte yüzlerini de koruyan siperlikle çalışacaklar.

Elle Güvenlik Araması Tarih Olacak

Terminallerde güvenlik kontrollerinde elle aramalar artık temas problemi ve sosyal mesafe korunması sebebiyle tarihe karışacak. Ancak zorunlu hallerde tüm bedeni tarayan (body scanner) cihazlara ilave olarak el dedektörüyle kontrol bir süre daha devam edecek. Bagajların elle aranmaması için de daha hassas tarayıcılar kullanılacak.

Kafe ve Restoranlar Dijitalleşecek

Terminallerde bulunan restoran ve kafelerde ikramlar açık büfe şeklinde olmayacak. Her türlü yiyecek ve içecek kapalı kaplar içinde servis edilecek. Mekan kapasitelerine göre yoğunluk kontrolünü güvenlik birimleri yapacak. Havalimanlarında sosyal mesafeli kuyruklar mobil cihazlar kanalıyla kontrol edilecek. Ayrıca menüler, sipariş ve rezervasyonlar da cep telefonlarından uygulamalarla yapılacak.

Fotosel veya Sesle Kontrol Yaygınlaşacak

Havalimanı ve uçaklarda birçok şeyin temas olmadan fotoselle veya ses kontrolüyle çalışması sağlanacak. Kapılar, geçiş noktaları, tuvaletler, lavabolar, yiyecek-içecek otomatları gibi akla gelecek her şeyde temastan uzak durmak için yeni sistemler kullanılacak. Mobil cihazlarda bu dönemde çeşitli uygulamalar ve barkodlarla yoğun bir şekilde seyahat edenlerin hayatına girecek.

Koltuk Araları Açılacak

Havayolları bir uçağa ne kadar çok koltuk koyabiliyor ve doluluğu da artırıyorsa o oranda verimlilik sağlıyorlar. Uçaklara daha çok koltuk koyabilmek için önden, arkadan ve yandan sıkıştırmak, koltukları birbirine yaklaştırmak gerekiyor. Mesela çift koridorlu Boeing 777’lerde Emirates bir sırada 3+4+3 koltuk konfigrasyonuyla uçarken, THY bu tipteki bazı uçaklarında 3+3+3 şeklinde 1 koltuk eksik kapasiteyle uçuyordu ve bu durumu değiştirmek istiyordu. Artık gerek kalmayacak gibi. Çünkü yeni dönemde orta koridordaki 4 koltuk adedi 3’e inecek gibi görünüyor. Yeni dönemde koltukların yanlardan, ön ve arkadan mesafeleri de açılabilir, ama bu şekilde de bilet maliyetleri yükselecektir. Orta koltuğu boş tutmak çözüm değil, havayolları için en tartışmalı mesele koltuk!

Ekonomi Sınıfında İkram Tercihli Olacak

Koronavirüsten önce ekonomi sınıfında tüm yolcular için ikram yüklenmesi ve bazı havayollarında sunulan ikramların önemli kısmının çöpe gitmesi eleştirilirdi. Artık ekonomi sınıfındaki ikramlar tercihli ve ücretli olarak uçağa yüklenecek. Biletinizi alırken veya uçuşunuzdan belli süre önce check-in işlemleri yaparken ikram tercihinizi de yapacaksınız. Bazı havayollarının bilet maliyetlerini aşağı çekmek için bu sınıfta ikramı ücretli yapması da söz konusu.

First ve Business Yolculara Hizmet Azalacak

Havayollarının en fazla gelir sağladığı first ve business class uçuşlarında hizmet şekli değişecek. Kabin personeli bu yolcularla yakından ilgilenemeyecek, paltosunu, ceketini alamayacak, yiyecek ve içecek ikramlarını yakın temasla sunamayacak. Yemek öncesi ve sonrası ıslak havlu gibi hizmetler de veremeyecek. Kabin personeli kapalı kutular içinde hazırlanan ikram paketlerini sunup, servisi yolcuya bırakacaklar. Dolayısıyla koronavirüs uçan şefleri de uçurmuş olacak.

Uçaktaki Güvenlik Videoları Değişecek

Havayolları kendi konseptleriyle standart havacılık kurallarını yolcularına hatırlattıkları güvenlik videolarının içeriklerine koronavirüs sebebiyle yeni hususları koyacaklar. “Uçuş boyunca maskenizi çıkarmayın” gibi kurallar yolculara hatırlatılacak. Uçak içinde nasıl davranılacağı, ortak alanların nasıl kullanılacağı lavabo ve tuvalette hijyene dair bilgiler verilecek.

Dergiler Kalkacak ve Dokunmatik Ekranlar Farklılaşacak

Uçaklarda daha önce başka yolcuların temas ihtimali olan her türlü dergi, güvenlik kartları kaldırılacak. Kusmuk torbaları için yeni formüller bulunacak. Ayrıca dokunmatik ekranlar için de ilave çözümler aranacak. Yolcuların mobil cihazlarıyla eğlence sistemlerini kontrol edecek uygulamalar (aplikasyon) geliştirilecek.

Seyahat Çantalarına Yeni Ürünler Girecek

Havayollarının yolcularına verdikleri uzun uçuşlardaki seyahat çantalarının (amenity kit) içerikleri de Covid-19 sebebiyle çeşitlenecek. First, business ve ekonomi sınıfına göre bu çantalara çeşitli marka ve kalitede maske, eldiven, sıvı sabun ve dezenfektan sıvılar konacak.

Uçaklardaki Tuvalet Sayıları Artacak

Uçaklarda kendinden dezenfektasyon yapan tuvaletler yer alacak. Uçaklarda yoğun bir şekilde ortak kullanılan tuvaletlerin ultraviyole ışıklar, robotlar ve yapay zekayla hijyen tutulması için çalışmalar yapılıyor. Uçakta tuvalet meselesini Güntay Şimşek olarak virüs salgınından epey önce incelemiştim. Salgın sonrası Çin'de de tuvaletlerin iki saatte bir veya 10 yolcu tarafından kullanıldıktan sonra dezenfekte edilmesi tartışılıyor. Aynı zamanda şimdiye kadar uçaklarda kaç tuvalet olması gerektiğinin bir kuralı yoktu. Ortak kullanılan bu tuvalet ve lavaboların uzun sürede dezenfekte edilmesi sebebiyle salgınla birlikte uçaklarda daha fazla tuvalete de ihtiyaç olacak.

Bilet Fiyatları Yüksek, Uçuş Ağı Az Olacak

Koronavirüs salgını öncesine göre uçak bilet fiyatları daha yüksek olacak ve havayollarının uçtukları şehir sayısı da azalacak. Türk Hava Yolları yine dünyanın en fazla noktasına uçan havayolu kimliğini koruyabilir, ama koronadan önceki dönemde uçtuğu birçok dünya kentini uçuş ağından çıkarmak durumunda kalacak.

Yerdeki sosyal mesafe uçakta havaya karışacak!

İnsanlar havalimanlarında bilet ve bagaj işleminde, bekleme salonlarında, pasaport ile güvenlik kuyruklarında, yiyecek-içecek mekanları ve duty free mağazalarında sosyal mesafe kuralına uyacak, ancak steril bir şekilde uçağa bindirilen yolcular için sosyal mesafe yerde kalacak. Ayaklar yerden kesilince sosyal mesafe de uçmuş olacak. Uçakta maskeyle ve belli disiplinler içinde yolculuk eden kişilerin korunması da bu şekilde sağlanacak. Şu an birçok havayolu bu görüşü savunuyor. Henüz otoritelerden de bu konuda net bir açıklama gelmiş değil. Dolayısıyla uçakta sosyal mesafe işi karışık!

Havacılık Dışı Gelirler Düşecek

Havacılık dışı gelirler hem havalimanları hem de havayolları için önem arz ediyordu. Özellikle havalimanlarındaki duty free mağazaları, yiyecek-içecek alanları, diğer ticari mekanlar etkilenecek. uçak içinde canlı duty free satışı, yiyeyecek-içecek satışları belli bir dönem olmayacak. Yeni dönemde bu gelirler de azalacak, sektörün toparlanması uzayacak.

Eskiler, Maliyetliler ve Jumbolar Uçmayacak

Birçok havayolu filosundaki Airbus 380 ve Boeing 747 gibi jumbo jetleri, operasyon maliyeti yüksek olan Airbus 319’u ve 20 yaşın üzerindeki eski uçakları emekli etti. Çünkü yeni model uçakların kabin konforları güzel, uçuş maliyetleri düşük. Dolayısıyla verimlilikleri çok yüksek. Türkiye’de başta Türk Hava Yolları olmak üzere diğer şirketler de Boeing ve Airbus’ın 20 yaş üstündeki çeşitli modellerini filolarından çıkarmak için çalışmalar yapıyor. Büyük gövdeli uçak modellerinin yerlerini noktadan noktaya uçan, kompozit gövdeli, operasyon maliyetleri düşük uçaklar dolduracak. Yolcular Covid-19 sayesinde yeni, konforlu, modern ve operasyon maliyetleri düşük uçaklarla seyahat edecek.