Alman, Rus, Fransız ve Türk şirketlerin Antalya yarışı…
Bugün ilginç bir ihaleye, uluslararası şirketlerin Türk turizminin başkenti Antalya’nın havalimanı için yarışına şahitlik edeceğiz. Bu ihalede devlet garantisi olmayacak, Hazine garantisi de yok, yolcu garantisi de söz konusu değil.
Kazanan grup Antalya Havalimanı’nın ihtiyaç duyduğu büyüme yatırımlarını hemen gerçekleştirmeye başlayacak ve 25 yıl boyunca kira ödemesi yapacak. Ancak kira bedelinin yüzde 25’ini peşin ödeyecek. Dolayısıyla en yüksek kira teklif eden grup ihaleyi kazanacak. Diğer bir ifadeyle bu sıkıntılı dönemde devletin kasasına da bir miktar para girecek.
Netice itibariyle Türkiye’nin daha önce şahit olmadığı, işletme süresinin dolmasına 5 yıl kalan bir havalimanın ihalesi gerçekleşecek. 1 Ocak 2027’den itibaren 25 yıl boyunca Antalya Havalimanı’nı işletecek konsorsiyum belli olacak.
Halihazırda Antalya Havalimanı’nı işleten şirketlerin; TAV ve Fraport’un süresi 31 Aralık 2026 tarihinde doluyor. Neden bu kadar erken ihaleye çıkıldığı şüphesiz merak ediliyor. Bunun en önemli sebebi mevcut haliyle Antalya Havalimanı’nın yetersiz kalmaya başlamasıdır. Özellikle yaz sezonunda yoğun günlerde hizmetleri engelleyen ciddi kalabalıklar oluşuyor, çeşitli sorunlara sebep oluyordu.
Her sene ağırladığı turist sayısı artan Antalya Havalimanı, COVİD-19 sebebiyle bu sıkıntısını da ötelemiş oldu. Ancak 2022’de hızlı bir geri dönüş olması halinde bu sorunla karşılaşmak istemeyen Ulaştırma Bakanlığı ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) 5335 sayılı kanun çerçevesinde ihaleye çıkarak özellikle hava tarafında ihtiyaç duyulan yatırımları hızla hayata geçirmek istiyor.
İşletme süresinin bitmesine 5 yıl kala ihaleye çıkılmasının tek sebebi bu. Başka çözüm modelleri de olabilirdi. Mesela mevcut işletmeciler yılda yaklaşık 100 milyon Euro kira ödedikleri Antalya Havalimanı’nın ihtiyaç duyduğu yatırımları yaparak işletme süreleri uzatılabilirdi. Ancak Ulaştırma Bakanlığı, COVİD-19 yüzünden mücbir nedenlerle işletme süresini iki yıl uzattığı havalimanı için ikinci bir uzatmayı bu yöntemle yapmayı tercih etmemiş.
Erken yapılan bu ihalenin ülkemiz için de bir dönüm noktası olmasını arzu ediyorum. Çünkü ülkemizde ihaleler kısa sürelerde, çok hızlı yapılıyor. Süreç yetersiz olduğu için kamu ve sektör tarafında tartışması yeterince yapılamıyor. Ayrıca şirketlerin de ihale öncesi hazırlık ve sonrasında ise devir teslimde yeterli zaman dilimi olmuyor. Acele yapılan ihaleler sebebiyle ülkemizin ciddi kaynak kayıpları olduğunu biliyorum. İhalelerin şeffaf, şirketlerin ve kamu kurumlarının hazırlanabilmesi için yeterli denebilecek bir süre önceden yapılması ülkemiz hayrına olacaktır.
Hindistan’da havalimanı yer hizmetleri ihalesinin 2 yıl önce yapıldığını öğrendiğimde şaşırmıştım. Nedenini sorduğumda çok mantıklı bir cevap almıştım. Kazanan şirketin insan kaynağını oluşturabilmesi ve ekipmanlarını tedarik edebilmesi için zamana ihtiyacı olduğu, kaybeden işletmecinin de kazanana devredebileceği ekipman ve insan kaynağı konusunda görüşmeler yapabilmesine imkân tanıması amaçlanmış. Kesinlikle doğru bir yaklaşım. Umarım bize de son ihaleyle bu anlayış sirayet eder.
Bir de ihalede yarışacak Alman, Fransız, Rus ve Türk şirketlerine bir göz atalım.
Antalya Havalimanı ihalesinde bugün 3 ayrı konsorsiyum yarışacak.
Bu sabah 9’da başlayacak ihale sürecinde şu aşamalar yaşanacak: İhaleye katılacak konsorsiyumların sunacakları belgelerin ön incelemesi, sonra detaylı incelemesi yapılacak. Yapılan teklifler sonrası açık artırmaya geçilecek ve son aşamada pazarlıkla Antalya Havalimanını 25 yıl boyunca işletecek şirket belirlenecek.
Eğer mevcut işletmeciler dışında başka bir konsorsiyum ihaleyi kazanırsa ihale şartnamesinde tarif edildiği üzere 25 yıllık kira bedelinin yüzde 25’ini peşin ödeyecek ve havalimanının ihtiyaç duyduğu yatırımların ilk aşamasını 2 yıl içinde bitirecek. Biten birimler DHMİ kontrolünde hizmete alınacak. Böylece havalimanının artan yolcu potansiyelini karşılamada sorun yaşanmayacak ve parça parça gerçekleşen operasyonlar da toparlanmış olacak. 1 Ocak 2027’de ise ihaleyi kazanan konsorsiyum havalimanının işletmesini devralarak, yıllara yayılmış kira bedelini ödeyerek hizmete devam edecek.
Bakalım bugün ihalede neler yaşanacak? 25 yıl için nasıl bir kira bedeli ortaya çıkacak? Antalya Havalimanı terminallerinin 15 yıl süreli işletmesi için Mayıs 2007’de gerçekleşen ihaleyi Fraport ve Ic İçtaş ortak konsorsiyum 2,4 milyar Euro’luk imtiyaz bedeliyle kazanmıştı. Bu defa DHMİ işletme süresini 25 yıla çıkarması ve artan yolcu sayısı sebebiyle bir önceki rakamın iki katı civarında bir rakamın ortaya çıkması söz konusu…
