THY bölgesel uçak alımını rafa kaldırdı

Futbol heyecanı aynı zamanda ulaşım ve turizmde de hareketliliğe sebep oluyor. Çok ilginç bir organizasyon tecrübesi yaşayacağız. FIFA 2022 Dünya Kupası’nın ev sahibi ülkesi Katar 220 milyarlık bütçeyle büyük hazırlık yaptı. Doha Hamad (DOH) ve Doha International (DIH) havalimanları da her açıdan uçuşlara hazırlandı. Futbol severler için komşu havalimanları da harekete geçti. Futbol takımları, resmi heyetler, özel davetliler, futbol dışındaki organizasyonlarda yer alacak isimler ve futbol severler ilk defa kış sezonunda yoğun bir yolculuğa çıkmış olacak.

Katar’ın hava şartları sebebiyle FIFA 2022’de Kasım ve Aralık’ta yapılacak, fakat yine ülke sıcak ve nemli olduğu için ciddi önlemler alındı. Yeni tesisler yapıldı, Katar’ın iklimine uygun özel teknolojik uygulamalar harekete geçirildi. Birçok yatırım da FIFA sonrası hizmetine devam edebilecek şekilde projelendirildi. Mesela FIFA için 8 stat yapıldı, ama turnuva sonrası bunların bazıları sökülüp prefabrik konutlara dönüştürülmek üzere Afrika’ya taşınacak. Ben de bu yıl 3 kez Katar’ın başkenti Doha’ya yolculuk yaparak hazırlıkları yerinde görme imkânını yakaladım.

Klimalı statta konser izledim

Bu yıl IATA Genel Kurulu da Doha’da gerçekleşti. Haziran ayında gerçekleşen toplantının ikinci gününün akşamı Katar Havayolları da Khalifa Stadyumu’nda misafirlerine unutamayacakları bir gün yaşattı. Stadyumdaki akşam yemeğine giderken birçok misafir açık havada sıcak ortamda nasıl bir gece geçireceğini merak ediyordu. Ancak klimalı stadyumda Katar’daki en soğuk gecemizi yaşadığımızı söyleyebilirim. Bir gün önce kapalı mekânda sahneye Christina Aguilera çıkaran Katar Havayolları ertesi gün de dünyanın en önemli yıldızlarından Jennifer Lopez’e Khalifa Stadyumu’nda konser verdirdi. FIFA 2022 organizasyonunda da Katar Havayolları CEO’su Akbar Al Baker’ın imzası olduğu için futbolun ötesinde çok renkli günler yaşanacağını söyleyebilirim.

Katar’da kupa mücadelesi 8 statta yapılacak. Ancak komşu ülkelerde konaklama ve havayollarıyla organizasyona destek olacak. Yaklaşık 1,7 milyon insan dünyanın dört bir yanından Katar’a gelecek. Komşu ülkelerde konaklayacak futbol severler için de seferler düzenlenecek. Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Suudi Arabistan ve Kuveyt’ten ihtiyaca göre çoğunluğu düşük maliyetli olan havayollarıyla uçuşlar yapılacak.

Futbolun taşıyıcısı Katar Havayolları

Katar Havayolları, FIFA Dünya Kupası 2022’nin resmi taşıyıcısı olduğu için birçok organizasyonunda sahibi durumunda. Bunlardan birisi de Katar Havayolları ve FIFA’nın iş birliğiyle hazırlanan FIFA Taraftar Turnuvası organizasyonu. Taraftar takımlarında oynama şansı elde edebilmek için hem maç bileti hem de Katar Havayolları sık uçan yolcu programı Privilege Club’a üye olmaları gerekiyor.

Katar Havayolları, Dünyanın En İyi Havayolu unvanı ve 120 uçağıyla hizmet verecek. Elle boyanmış “FIFA World Cup Qatar 2022” görünümlü 3 adet Boeing 777 uçağıyla da tarihi günleri geleceğe taşıyacak. Ayrıca Dubai’deki havalimanları da Dohaya olan yolcu akışı için hazırlıklarını tamamlamış. Flydubai Havayolları da FIFA turnuvasına Dubai’den destek verecek.

Doha – Dubai arasındaki günlük uçuşların hızlı yapılabilmesi için Dubai International (DXB) ve Al Maktoum International (DWC) havalimanları arasında yolculuk yapacaklar için bagaj hakkı sadece el bagajı ile sınırlı tutulacak. Turnuva günlerinde yolcuların maç günü servis Dubai-Doha arasındaki uçuşlara binebilmeleri için geçerli bir maç bileti ve FIFA Turnuvası için Katar’ın hazırladığı “Hayya Kart” sahibi olması gerekiyor.

Emirates maçlarını canlı yayınlayacak

Emirates Havayolu tüm FIFA Dünya Kupası Katar 2022 maçlarını uçaklarında canlı yayınlayacak. Emirates 200’den fazla uçağında maçları canlı yayınlayacak spor kanalları Sport 24 ve Sport 24 Extra kabin için eğlence sisteminde yolcuların hizmetine sunacak. Uçaklardaki Sport 24’ün canlı yayınlarını Emirates’in lounge’larında (dinlenme salonları) izleme imkânı olacak.

İsrail’den Katar’a direkt uçuş olmayacak

İsrail ve Katar’ın diplomatik ilişkileri olmadığı için FIFA sebebiyle iki ülke arasında uçuş olup olmayacağı merak ediliyordu. Organizasyonun sahibi FIFA’nın istekleri doğrultusunda Katar Hükümeti, İsraillilerin turnuvaya katılabilmesi için iki ülke arasında direkt uçuşlara izin vermek zorunda kaldı. Ancak İsrail’den hiçbir havayolunun iki ülke arasında direkt uçmak için istekli olmadığı belirtiliyor.

FIFA kendi şartları çerçevesinde Katar’ın İsrail’den direkt uçuşlara izin verdiğini açıklamasına rağmen bu konuda bir gelişme olmadı. Futbol meraklısı İsrailliler direkt uçuş yerine Güney Kıbrıs üzerinden Doha’ya uçacakları belirtiliyor. İsrail-Katar uçuşları Tel Aviv-Larnaka-Doha şeklinde olacak. İsrail’den kalkan uçaklar Güney Kıbrıs’a kısa süreliğini teker koyup, tekrar havalanacak. Böylece diplomatik ilişki bulunmayan İsrail’den Katar’a direkt uçuşlar da Güney Kıbrıs tescilli bir havayolu tarafından gerçekleştirilmiş olacak. Tahminlere göre yaklaşık 10 ile 20 bin arasında İsrailli FIFA 2022 için bilet satın aldı. Fakat 3 bin 500 kişinin İsrailli olarak kayıt yaptırdığı, diğerlerinin farklı ülke pasaportuyla Katar’a gideceği belirtiliyor.

Havacılık sektörü COVİD-19’un ardından hızlı bir toparlanmaya imza attı. Dünya genelinde toparlanma 2019’a göre yüzde 74 seviyelerine ulaştı. Ancak bölgesel olarak çok farklı oranlar söz konusu. ABD, 2019 rakamlarını geçerek yüzde 116 gibi bir artış yakaladı. En büyük sorun ise Asya’da yaşanıyor. Asya’da ise şu an 2019 rakamlarının sadece yüzde 41’ine ulaşıldı. Türkiye’deki yükseliş de sürüyor ve 2023’te 2019 rakamlarının yakalanabileceği tahmin ediliyor.

Merak edilen husus şu; Salgının bitmesine rağmen havayolları eskiye neden dönemiyor? Dönüşü engelleyen durumlar nedir? Geri dönüşün sağlanması için ne gibi değişiklikler şart? Buyurun bakalım havacılık sektörü 2019 rakamlarına dönememesinin nedenleri neymiş. Kabaca dönüşü zorlaştıran 5 neden tespit ettim:

Yaklaşık 9 aydır devam eden Rusya-Ukrayna savaşı havacılığın geri dönüşünü sert bir şekilde etkiliyor. Havayolları gelişmeden oldukça etkilendi. Her ne kadar Rus havayolları uçuş icra etse de çoğu ülkenin Rusya’ya hava sahalarını kapatması dünya genelindeki geri dönüşü zorlaştırdı. Bunun yanı sıra Ukrayna ve Rusya hava sahalarını kullanamayan havayolları bu bölgeye yapamadıkları uçuşlardan dolayı yolcu ve uçuş sayısı nedeniyle geri dönüş yapamadı. Savaş nedeniyle yakıt fiyatları yükseldi, operasyon maliyetleri arttı. Rusya ve Ukrayna hava sahalarını kullanamayan çevre ülkelerinin havayolları da rotalarını daha çok uzatarak maliyetlerini arttırdılar.

Salgın döneminde havacılık sektöründe en sert kuralları uygulayan ülkeler Asya’daydı. Salgının bugüne kadar en düşük seviyelerde olmasına rağmen bu katı uygulamalar halen devam ediyor. Bu sebepten dolayı dünya genelinde en zor geri dönüşe imza atacak bölge Asya olacak. Çin ve Hong Kong’un kapılarını dışarıya kapatması dünya genelinde dönüşün de geç olacağının bir göstergesi. Çin ve Tayvan arasındaki siyasi gerginlikte önümüzdeki dönemlerde bu geri dönüşe engel teşkil edecek bir diğer sorun olarak dikkat çekiyor.

Salgın döneminde ortaya çıkan ekonomik kriz henüz tam olarak giderilemedi. Bozulan tedarik zinciri ve personel problemi de çözülmüş değil. Bunların havacılığa etkileri devam ediyor. Düşen alım gücü karşısında bilet fiyatlarının yükselmiş olması da geri dönüşü zorlaştırıyor. Tatil için yakın yerler tercih ediliyor. İş seyahatleri durgun, eski hareketliliği yakalamış değil. Şirketler iş seyahatleri için daha az bütçe ayırmaya devam ediyor.

Havayolları salgın sonrası hareketlenen sektör için doğru planlama yapamadılar. Salgın sonrası gelişmelere ayak uydurmakta da zorlanıyorlar. Ülkelerin bir anda kapılarını açmasıyla oluşan yoğunluk havayolları ve havalimanlarının planlamalarını alt üst etti. Havayolları, üreticilere yeni uçak siparişleri veriyorlar, ancak üreticiler bu taleplere karşılık vermekte zorlanıyor. Havalimanları kaybettikleri personeli geri getiremiyor, yenilerini bulup yetiştirmekte zorlanıyorlar. Uçak üreticileri personel sıkıntısı ve tedarik zincirinin bozulması sebebiyle uçak teslimatlarını yapmakta zorlanıyorlar. Netice itibariyle havayollarının filolarındaki uçak sayılarının eksik kalması, havalimanlarındaki personel sorunu, uçak üretim tarafında tedarik sıkıntısı geri dönüşü zorlaştırıyor.

Geçtiğimiz günlerde İstanbul’da düzenlenen IATA Wings of Change Europe’ta konuşan IATA Genel Müdürü Willie Walsh, salgın döneminde 80’e yakın havayolunun battığını söyledi. Ancak batan 80 havayolunun yerine 40’a yakın havayolunun kurulduğunu ifade etti. Batan havayollarından bazılarının isim değiştirerek tekrar gökyüzünde olduğunu belirtti. Bu durumda geri dönüşü zorlayan hadiselerin arasında yer alıyor. Çünkü batan havayollarının yükü, uçuşa devam eden havayollarına kalıyor. Talebin daha fazla artmasına neden oluyor. Yeni kurulan havayollarının operasyonel tecrübesizliği de dönüşü zorlaştırıyor. Hükümetler de sıkıntı yaşayan havayollarına batmamaları için destek olmuyorlar veya destek noktasında ayrımcı davranıyorlar. Türkiye’de de salgın sürecinde batan havayolları oldu. Boşluğu doldurulmadı, personeli de sıkıntı çekmeye devam ediyor.

Havalimanları ve uçaklarda birçok hırsızlık olayı meydana geliyor. Havalimanı güvenlik kontrol noktasından başlayıp varış noktasına kadar olan süreçte de hırsızlık olayları yaşanabiliyor. Ancak uçak içinde herhangi bir güvenlik kamerası olmadığından burada meydana gelen olaylara daha farklı yaklaşmak gerekiyor. Uçaklarda hırsızlık olayları uzun uçuşlarda kısa mesafeli uçuşlara göre daha fazla yaşanıyor. Havalimanları ve uçaklarda dikkat çeken yorgun yolcular da hırsızlara davetiye çıkarıyor. Uçaklarda en fazla hırsızlık uyku anlarında yaşanıyor. Kısa mesafeli uçuşlarda bu sebeple fazla risk taşımıyor. Uçuşlarda hırsızlıktan korunmak için 7 hususa dikkat ederseniz, önemli oranda kendinizi korumuş olursunuz.

Yanınızda değerli bir eşyayla uzun bir seyahate çıkacağınız zaman uçağınıza erken binmeye çalışın. Böylece el bagajınızı kendinize yakın, istediğiniz yere koyma fırsatı yakalayabilirsiniz. Değerli eşyalarınız bulunan el bagajınız kendi oturduğunuz koltuğun baş üstü dolabına değil, sizin görebileceğiniz karşı tarafın dolabına koyun. Tam karşınızdaki koltuğun üstüne veya bir sıra önüne koyarsanız göz kontrolü sağlamanız daha kolay olacaktır.

Uzun bir seyahatte üzerinizde yüklü miktarda para veya kıymetli eşya, takı vs. bulundurmayın. Eğer taşımak zorundaysanız da önlemini alın. Paranızı cüzdanınıza veya cebinize koymayın. Koymak durumundaysanız cüzdanınız ön cebinizde olsun. Ancak rahat olmak, kontrollü seyahat etmek istiyorsanız böyle durumlarda en etkili yöntemlerden birisi bel çantasıdır. Veya omuzunuzdan çapraz asabileceğiniz küçük çanta kullanabilirsiniz. Bel veya omuz çantası dışında para, pasaport yerleştirebileceğiniz ve boynunuzdan asabileceğiniz küçük bir çanta işinize yarayabilir.

Uzun uçuşlarda kan dolaşımı için uçak içinde yürümeyi her yazımda öneriyorum. 10 saat ve üzeri uçuşlarda yerinizden kalkmadan uçmak ciddi hastalıklara neden olabiliyor. Ancak bu tarz uçak içi yürüyüşlerinizi veya tuvalete ihtiyaçlarınızı değerli eşyalarınızın bulunduğu çantayı koltukta veya koltuk cebinde bırakarak yapmayın. Koltuk altına koyduğunuz çantanızı da kapalı tutun. Ağzını kesinlikle açık tutmayın. Tanımadığınız birileriyle tek başınıza seyahat ediyorsanız daha fazla dikkat etmeniz gerekir. Ayrıca uçakta yalnız olmadığınızı hissettirmemeye çalışın.

Uçuş esnasında el bagajınızı indirip herkesin görebileceği şekilde açarak içinden bir eşyanızı alıyorsanız bu durum ciddi sorunlara yol açabilir. El bagajınızın içinde değerli bir eşya varsa bunu diğer yolcuların görmesine izin vermeyin. Değerli eşya olan çantanıza veya çantanın o bölümüne uçak içinde kullanmak zorunda olacağınız eşyalarınızı koymayın. Ayrı tutmaya özen gösterin.

Çanta seçimine özen gösterin. Şifreli çantalar tercihiniz olsun. Bunu yapamıyorsanız çantanıza kilit takabilirsiniz. El bagajınızın baş üstü dolabına yerleştirirken de dikkat etmeniz gereken kurallar var. Mesela çantayı yerleştirirken çantanızı baş aşağı ve fermuarlı bölümü baş üstü dolabının arkasına gelecek şekilde yerleştirin. Eğer el bagajınızı kabin ekiplerinden biri yerleştiriyorsa ona da nasıl koyması gerektiğini mutlaka söyleyin.

Eğer sürekli değerli eşyalarla uçan bir yolcuysanız seyahat sigortası yaptırın. Ancak bu seyahat sigortasının içinde geçerli olan maddelere yani neyi kapsayıp neyi kapsamadığına detaylı bir şekilde bakın. Seyahat sigortası sayesinde çalınan bir eşyanızı karşılatma durumunuz söz konusu olabilir.

Uçuş esnasında sizin veya başka bir yolcunun değerli eşyasının çalındığını fark ederseniz kabin ekiplerine haber verin. Bunu yaparken de ilgililerin dikkatini çekmeyin. Çünkü kabin ekipleri bu durumu kokpit ekibine bildiriyor. Sorumlu kaptan durumun doğru olup olmadığını önce ekiplerle konuşarak analiz ediyor. Durumun gerçekliğine inanırsa iniş esnasında kolluk kuvvetleriyle irtibata geçerek varışta uçakta arama yaptırabiliyor. Bu arama esnasında yolcuların tüm çantalarına bakılıyor. Kabin ekipleri de koltuk altları ve tuvaletlere bakarak çalınan bir eşyanın atılabileceği gizli yerlere bakıyor. Suçlu bulunursa genel prosedür uygulanıyor.