Kıtasal dönüşüm

TÜRKİYE kentsel dönüşüm için uğraşırken, gelişmiş ülkeler kıtasal dönüşümün hesabını yapıyor.

Kıtasal dönüşümden kastım, “altın yol” olarak da isimlendirilen, küresel ısınma dolayısıyla kuzeyde ortaya çıkan yeni su yolu ve kıtalar arası ticaret işbirliği...

Türkiye’nin Norveç Büyükelçisi Şafak Göktürk’ün tanımıyla “dünyanın yeni vizyonu ve yolları”...

Zaten beni bu konuyu araştırmaya iten de Büyükelçi Göktürk’ün sözleri.

Göktürk, Avrupa’da yaşanan tartışmayı aktarmakla kalmadı, Türkiye’deki kentsel dönüşüm rantına atıf yaparcasına kıtasal rantın yöntemini de gösterdi:

“İzlanda’dan arazi alırsanız, yakın gelecekte en fazla getiri sağlayacak yatırımı yapmış olursunuz...”

Espri de olsa sözleri çok önemli bir uyarı.

Çünkü küresel ısınma sonucu kuzeyden açılan yeni su yolları İzlanda, Norveç ve Finlandiya’ya yeni fırsatlar sunuyor.

Örneğin, dünya deniz ticaretinin yüzde 15’inin üzerinden geçeceğini gördüğü için buna uygun limanlar, yollar yaratıyor.

Küresel ısınmayı fırsata dönüştürmeye hazırlanıyor.

YENİ ROTA

Şöyle ki...

BM Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) son değerlendirme raporuna göre, son 10 yılda buzulların yüzde 3 oranında azaldığı Grönland çevresinde deniz yüzeyi 1.4 ile 4.3 metre yükseldi.

Arktika bölgesindeki bu erime, yeni gemi ticaret rotasını da ortaya çıkardı.

BM’nin Uluslararası Denizcilik Örgütü verilerine göre, Avrupa ile Asya’yı birbirine bağlayacak yeni deniz yolu Kızıldeniz’e göre rotayı dörtte bir oranında azaltıyor.

Örneğin, bu rotayı 2010’da biri Çin gemisi olmak üzere 4 gemi kullanmışken, 2011’de 34’e, 2012’de 46’ya çıktı; son iki yılda da patlama yaşandı.

AB de boş durmadı ve yeni rotanın canlanması için Barents Denizi’ne 1.5 milyar dolar yatırım yaptı.

Dünya konteyner ticaretinin %10’unun 2050 yılında bu rota üzerinden gerçekleşmesi bekleniyor.

GÜN DE, YOL DA KISA

Çünkü 8 bin 100 deniz mili uzunluğundaki yeni rota, Şanghay’dan Rotterdam’a gidecek gemilerin takip ettiği Süveyş Kanalı rotasından 2 bin 400 mil daha kısa.

Ayrıca Süveyş Kanalı üzerinden 48 günde tamamlanan yolculuk 35 güne iniyor; hatta 20 güne kadar inmesi için çalışılıyor.

Bu rakamlar orta büyüklükte geminin Norveç’ten Çin’e ulaşmasında 18 gün ve 580 ton petrol tasarrufu; yani 180 bin ile 300 bin Euro kazanç demek.

Üstelik yeni açılacak direkt rota da bu tasarrufu % 40 daha artıracak.

Mevcut yol tersine döneceğinden güneyden gelip kuzeye çıkış için yeni bir uğrak limanı ihtiyacını gören G.Kore de Busan Limanı’nı ticaret üssü yapmak için kolları sıvadı.

Akdeniz ülkeleri ise rotanın kuzeye kayması sonucu doğacak zararlarını hangi kanaldan gidereceğinin hesabını yapıyor.

Çünkü alacağı navlunlar, kanal geçiş ücretlerinde ciddi oranda düşüş yaşatacak.

Üzerine ABD ile AB’nin, Rusya ile de Çin ve İran’ın serbest ticaret anlaşmalarını koyun...

Bunun gümrük sistemine getireceği ağır yüklerin maliyetini çıkarın.

Biz kentsel dönüşümle uğraşadururken, Batı kıtasal dönüşümün hesabını yapıyor.