“Destek transferi” veya “kiralık vekil” diye isimlendirilen 20 milletvekili aktarımıyla grup kurdurularak seçime sokulan partilerin engellenmesi konusu açılınca, hafızam beni 35 yıl öncesine taşıdı…
Amaçları milletvekili transferinin Anayasa ile yasaklandığı dönemde, seçime girmenin yolunu bulmaktı.
Daha sonra AP’nin yerine kurulan DYP’nin başına geçen Hüsamettin Cindoruk yakın arkadaşı Kemal Berkman’a Büyük Anadolu Partisi’ni kurdurdu.
Dönemin Başbakanı Özal’ın, Türkiye’nin en iyi davul sanatçılarından biriyle evlenmek üzere olan kızına aldığı ileri sürülen Jaguar marka otomobili hicvetmek için ilginç de bir amblem hazırlandı.
Davulun kasnağının içinden fırlayan jaguarın hareketini çizgiye dökmekle kalmadı, partinin kısa adını da ANAP’tan çağrışım yapacak şekilde BANAP koydu.
Ancak ANAP’ın itirazı üzerine Berkman’ın partisinin kısaltılmış adı değiştirildi, davulu delen jaguar amblemi ise kaldı.
Ara seçim öncesi 1986’nın Mart ayında kurulan BAP ile ilgili sorunlar baş gösterince, bu kez gazeteci ağabeyimiz Tayyar Şafak, Büyük Vatan Partisi’ni kurdu, amblemini de sandık üstündeki Türkiye haritası yaptı.
HÜLLE PARTİLERİ
Partiyi kurmasındaki amacı ANAP iktidarının 1986 ara seçimine girerken Seçim ve Siyasi Partiler kanunlarında yaptığı değişikliklerle, DYP ve SODEP’in önünü kesmek istemesine tepkiydi.
O dönem seçime giren 12 parti arasında yer aldı, hatta %1,5 civarında da oy elde etti…
Tayyar (Şafak) ağabey o günlerde yaşadıklarını anlatırken, “Tepki olsun diye espri niyetine parti kurduk, biraz zorlasam Başbakan olacaktım iyi mi?” deyip meşhur kahkahasını atardı.
Bu adımı aslında bir sonrasında “hülle partiler” diye isimlendirilen partileşme sürecinin de önünü açtı.
Kurulduktan birkaç gün, hatta birkaç saat sonra tüzel kişiliğini fesih edip, bir başka partiye katılan 22 hülle partisi kuruldu.
Buna neden milletvekili transferlerini yasaklamak için Anayasa’ya konulan meşhur 84’üncü maddeyi aşmaktı…
Çünkü “Üyeliğin Düşmesi” başlığını taşıyan madde, “…
partisinden istifa ederek; başka bir partiye giren veya seçim hükümetleri hariç Bakanlar Kurulunda görev alan...” milletvekilinin üyeliğinin “salt çoğunluk”, yani yarıdan bir fazlasının oyuyla düşürülmesi hükmünü taşıyordu.
İLK UYGULAYAN HACIPAŞAOĞLU
Milletvekilleri de Anayasa engelini, bir başka maddesiyle, “Siyasi parti kurma hakkını” veren hükmüyle aştı:
“Vatandaşlar, siyasi parti kurma ve usulüne göre partilere girme ve partilerden ayrılma hakkına sahiptir...”
İlk uygulayıcısı da ANAP milletvekili Ahmet Servet Hacıpaşaoğlu oldu.
Yassıada’da yargılananlar arasında da yer alan Hacıpaşaoğlu, 6 arkadaşıyla birlikte 1987’de ANAP’tan istifa edip DYP’ye katılmak için 1990’da DEMP’i kurdu.
Önce DEMP’e geçti, ardından feshedip DYP’ye katıldı.
Böylece Anayasa’nın transfer engelini aşmayı başardı.
22 PARTİDEN 10’U SEÇİM SONRASI
Türkiye 1991 seçiminin ardından bir başka partiye geçmek isteyen milletvekilleri için kurulmuş partilerin pıtrak gibi patlamasına tanıklık etti.
Transferi engelleyen maddenin Anayasa metninden çıkarıldığı 1995 yılına kadar oluşan 22 hülle partisinden 10’u, 1991 seçiminin ardından kuruldu.
Sonuncusu Şubat 1995’te kurulduğu gün kendini feshederek Sosyal Demokrat Halkçı Parti’ye katılan (SHP) milletvekili Muzaffer Demir’in kurduğu Demokratik Sosyalist Partisi oldu…
Demir’in ömrü bir gün süren partisi 1980 darbesi sonrası “sosyalist” adını alan ilk parti olması açısından da önemliydi…
Demokratikleşme çabası kapsamında 1995’te partilerin uzlaşısı ile Anayasa TBMM’de referandumsuz değiştirildiğinde meşhur 84’üncü maddenin transferi yasaklayıp, hülle partilerinin önünü açan hükmü de kaldırıldı.
İLK HEDEF SİYASİ PARTİLER YASASI
Yüksek Seçim Kurulu’nun engeliyle karşılaşma kaygısıyla CHP lideri Kılıçdaroğlu’na gidip 20 milletvekili isteyen İYİ Parti lideri Akşener’in talebine kadar da milletvekillerinin grup halinde transferi olayıyla karşılaşılmadı.
CHP’nin 20 vekil desteği ile İYİ Parti TBMM’de grup kurup 2018 genel seçimine katılma hakkını elde etti.
Giden milletvekillerinin ağırlıklı bölümü seçim sonrası tekrar CHP’ye döndü...
CHP lideri Kılıçdaroğlu, soru üzerine Gelecek ve DEVA partilerinin olası bir baskın seçimde sandık dışı kalmalarının önüne geçmek için yine aynı yolu denemeye hazır olduklarını açıklayınca da transferlerin engellenmesine yönelik tartışma başladı.
MHP lideri Bahçeli bunun siyasi ahlaka aykırı olduğunu belirterek, transferin engellenmesi için Siyasi Partiler Kanunu’nda düzenleme yapılması gerektiğini bildirdi.
MHP lideri, bayram sonrası TBMM’de konunun “acilen ele alınması” gerektiğine de vurgu yaptı.
AK Parti ve MHP kurmayları ile dün konuştum henüz bir metin hazırlamadıklarını, “partisinden ayrılan milletvekilinin en az bir yıl başka partiye katılmasını engelleyen” bir kural getirilebileceğine vurgu yaptı.
ANAYASA ENGELİNİ AŞMANIN YÖNTEMİ
Her iki kesimin hukukçuları da henüz bir metnin ortaya çıkmadığını belirtirken, “Anayasa engeliyle karşılaşma ihtimalini de göz önüne alarak fikir jimnastiği yapıyoruz” demekle yetindi…
AK Parti’nin konuyla ilgili etkin yetkilisi de 16 Nisan Anayasa değişikliği sonrası bazı kanunlarda düzenlemelerin zorunlu hale geldiğini anımsattı.
Bunların içinde Siyasi Partiler ve Seçim kanunlarının da olduğunu bildirdi, “Ama henüz ete kemiğe bürünmüş değil” dedi.
Özetle, Cumhur İttifakı’nda bu konuda bir düşünce var, ama bunun nasıl gelişeceğine kesin karar verilmiş değil…
Ayrıca seçim kanunlarında yapılan değişiklikler bir yıl içinde yapılacak seçimde Anayasa gereği uygulanamıyor.
Siyasi Partiler Kanunu’nda yapılacak değişiklik, seçimi bağlamadığı sürece böyle bir engel içermiyor; dikkat edilirse MHP lideri Bahçeli de iki gün önceki açıklamasında Siyasi Partiler Kanunu değişikliğine atıf yaptı…
İŞTE O HÜLLE PARTİLERİ
