Gamestop olayı: Bu sefer gerçekten kapitalizmin sonu mu geldi

Birkaç Noel önce Chicago’nun biraz dışındaki bir alışveriş merkezinden son dakikada PS4 oyunları almak için Gamestop aramaya koyuldum. Normalde ben de hiçbir şeyi artık mağazadan almayanlardanım, ama o an öyle gerekti. ABD’de herhangi bir alışveriş merkezinde Gamestop bulmamak mümkün değil, o yüzden hiç soruşturmadan en yakındakine gittim. Ama döndüm dolandım bir türlü bulamadım. Demek ki kapanmış.

Oyun ve oyun konsolu satan bu zincir mağaza pandemiden önce de zor durumdaydı. Genel olarak AVM’lerin uğradığı zarar normalde elinizde koymuş gibi bulacağınız, bir AVM’nin olmazsa olmazı birçok zincir mağazayı şube kapatmaya zorladı. Sadece Gamestop da son iki yılda 738 mağazasını kapattı. Kendi tecrübemden biliyorum işte: Bu mağazaya hayatımda bir kere gitmeye ihtiyacım olmuştu, sonrasında da bir daha aklıma bile gelmedi.

YÜZDE 2000 ARTIŞ

Ama birkaç gündür ABD’de herkes –en azından sosyal medya kullanan herkes diyeyim– Gamestop’tan bahsediyor. Çünkü günümüzde hiçbir önemi kalmayan bu mağazanın hisse senedi sadece bu sene yüzde 2000 değer kazandı, Perşembe günü fiyatı 400 dolara kadar çıktı. Birtakım kısıtlamaların getirilmesi sonucu 126 dolara kadar geriledi, ama sonra toparlanarak 193.60 dolardan günü kapattı. Tabii bu arada zamanında Gamestop hissesi alanlar astronomik kazanç elde etti, hatta sadece bu hafta yatırım yapanlar bile kazandı. Eskiden 20 dolara tek bir hisseyi alıp bu hafta 300 dolara satanlar oldu, sırf bu hafta 100 dolardan alıp 200 dolara satanlar da. Üstelik borsanın son zamanlarda en dibe vurduğu günde yaşandı bunlar.

Sadece Gamestop değil, AMC sinema zincirinin de hisseleri bu hafta aniden değer kazandı. Neresinden bakarsanız bakın tuhaf bir durum: Yaklaşık bir senedir New York ve Los Angeles gibi en önemli sinema marketlerinde salonlar kapalı, pandemi yüzünden ülkenin geri kalanında da sinemaya gidilmiyor, dahası yeni film vizyona girmiyor.

Wall Street’in yaşadığı bu büyük şokun altından bir Reddit forumu, Elon Musk ve belki de kapitalizmin sosyal medya karşısındaki şimdilik en büyük yenilgisi çıktı. Borsaya yatırım yapanların buluştuğu, kimi şirketler ve hisseler hakkında atıp tuttukları iki milyon üyeli Reddit forumunda Gamestop ve AMC gibi şirketlerin hisselerinin alınması tartışılınca bu patlama yaşandı. Tartışmalı gibi görünse de bu forum kanunu çiğnememiş, serbest pazar spekülasyonuna da kitabına uygun yapılmış gibi gözüküyor.

Tek bir tweet’iyle milyonları etkileyebilecek Elon Musk da devreye girip Gamestop’a işaret edince amatör yatırımcılar hisseye daha da yüklendi. Amatör yatırımcı Gamestop hisselerinin artacağına dair planını yaptı. Ancak bu durumdan en büyük zararı gören zamanında Gamestop’u “short”layan, yani hisse değerinin daha da düşeceğine göre oynayan yatırım fonları oldu.

Gamestop’ın yeni bir yöneticisi var, e-ticaret alanında şirketi daha aktif hale getirmek istiyor. Şirket yüzlerce mağaza kapatsa da internet üzerinden satışları yüzde 300 arttı; toplam satışın üçte biri. Gamestop’ın belki de kendini gelecekte kurtarabileceğine dair bir-iki işaret sadece bu, ama yine de abartılı hisse artışını açıklamaya yetmiyor. Umarım özetleyebilmişimdir.

SİSTEM BU KADAR KIRILGANMIŞ

İktisat kuvvetli olduğum bir alan değil, ama okuduklarımdan anladığım kadarıyla ortada küçük yatırımcının hisse senetlerinden servet yapan bu yatırım fonlarına ve genel olarak Wall Street’e attığı dev bir gol söz konusu. Amerikan siyasetinin solunda yer alan kesimler Gamestop olayından sonra yatırım fonlarının ve genel olarak serbest piyasanın denetlenmesi gerektiğini bir kez daha tekrarladılar, “hedge fund”ların borsayı kendi kumarhaneleri gibi kullandıklarına dikkat çektiler.

Sosyal medya kullanıcılarıysa genel olarak kahraman bakkalın şimdilik süpermarkete karşı zafer kazanmasından memnun. Ekonomi uzmanları bu gidişattan, sosyal medyanın piyasayı alt-üst edebilme gücünden ve değersiz firmaların hisse artışından endişeli. Gamestop’ı bir oyun gibi görüp sevinenlerin aksine ekonomiye bu tarz manipülasyonların daha da zarar vereceğini düşünüyorlar. Ama ne derlerse desinler, geçici bir zafer de olsa Wall Street’e gol atmanın keyif veren bir tarafı olduğu kesin.

Aslında bu Gamestop olayı tekil bir hadise değil; sonun başlangıcı ya da sistemin çöküşü gibi abartılı bir ifade de kullanmak istemiyorum, ama sadece basit bir hisse manipülasyonu olmadığı ortada. İşin gerçeği, Amerikan Kapitalizmi bir süredir ciddi bir krizden geçiyor ve sistemin dayanıklılığı böyle böyle sınanıyor. 2008 ekonomik krizi, #Occupy hareketi, Thomas Piketty’nin dikkat çekiği gelir adaletsizliği, Amerikan siyasetinde “radikal sol” denen siyasetçilerin –BernieSanders’dan Alexandria Ocasio-Cortez’e– yıldızlarının parlaması, hatta Trump’ın ortaya çıkışı ve Capitol baskını bile kapitalizmin bu mevcut şekliyle yoluna devam etmesinin çok kolay olmayacağına işaret ediyor. Sistemden sağcılar da memnun değil, solcular da. Şimdi belki de ilk kez zenginler de kendi taktikleriyle nasıl saldırıya açık hale geldiklerini fark ediyor. Bugün Gamestop, yarın birkaç başka şokla bu kadar kolay sarsılıyorsa piyasa bu sistem nasıl ayakta kalabilir?