Besin alerjisi nedir? Besin alerjisi belirtileri nelerdir?
Kimileri için yemek yemek sıradan ve basit bir aktivite iken, bazıları için üzerine düşünülmesi ve çok dikkat edilmesi gereken bir eylemdir. Besin alerjisi olanlar için her öğün tüketeceği gıdaları özenle seçmesi ve ayarlaması gerekir. Peki, besin alerjinizin olup olmadığını nasıl anlarsınız? İşte detaylar...
Bazı kişiler süt, yumurta, balık, buğday vb. pek çok besini sağlıklı olsa da tüketemez. Hatta sağlıklı gıdaların sadece kokusundan bile rahatsız olabilir. Besin alerjisinin nedenleri ve tedavi yöntemleri nelerdir?
BESİN ALERJİSİ NEDİR?
Besin alerjisi, bağışıklık sisteminin belirli gıdalara karşı aşırı tepki göstermesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkan bu alerji türü, bazı bireylerde ömür boyu devam edebilir.
BESİN ALERJİSİNİN NEDENLERİ NELERDİR?
Besin alerjisinin ana nedeni, bağışıklık sisteminin belirli gıdalardaki proteinleri zararlı olarak algılayıp bu proteinlere karşı aşırı tepki göstermesidir. Besin alerjisinin ortaya çıkmasına neden olan başlıca faktörler şunlardır:
- Genetik Yatkınlık: Ailede alerji öyküsü olan bireylerde besin alerjisi gelişme riski daha yüksektir.
- Bağışıklık Sistemi Tepkisi: Bağışıklık sistemi, bazı gıda proteinlerini zararlı olarak algılar ve bu proteinlere karşı IgE antikorları üretir. Bu antikorlar, her alerjenle temas edildiğinde alerjik reaksiyonlara yol açar.
- Çapraz Reaktivite: Bir besine alerjisi olan bireyler, benzer protein yapılarına sahip diğer gıdalara da tepki gösterebilir. Örneğin, lateks alerjisi olan bireylerde muz, kivi ve avokado gibi gıdalara karşı da alerji görülebilir.
YAYGIN BESİN ALERJENLERİ NELERDİR?
Besin alerjileri, her türlü gıda ile ortaya çıkabilir, ancak bazı besinler daha yaygın alerjik reaksiyonlara yol açar. En sık karşılaşılan besin alerjenleri şunlardır:
- Süt: Bebeklerde ve çocuklarda sık görülür. Çoğu çocuk büyüdükçe süt alerjisini aşabilir.
- Yumurta: Çocuklarda yaygındır, ancak zamanla geçme ihtimali vardır.
- Fıstık ve Ağaç Yemişleri: Fıstık, ceviz, badem gibi kuruyemiş alerjileri, genellikle ömür boyu devam eden ve ciddi reaksiyonlara yol açabilen alerjilerdir.
- Balık ve Kabuklu Deniz Ürünleri: Balık ve kabuklu deniz ürünlerine karşı alerji sıklıkla yetişkinlikte görülür ve ciddi reaksiyonlara yol açabilir.
- Buğday ve Gluten: Buğday alerjisi ve çölyak hastalığı, gluten içerikli gıdalara karşı bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi sonucu ortaya çıkar.
BESİN ALERJİSİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Besin alerjisinin boyutu bünyeden bünyeye değişmekle birlikte kimilerinde bir kimilerinde birkaç belirti birden ortaya çıkabilir.
1. HAFİF VE ORTA ŞİDDETTE BESİN ALERJİSİ BELİRTİLERİ
- Kurdeşen (ciltte kırmızımsı, şiş, kaşıntılı bölgeler)
- Egzama alevlenmesi (kalıcı kuru, kaşıntılı kızarıklık)
- Özellikle ağız ve göz çevresinde derinin kızarması,
- Mide bulantısı ya da kusma
- İshal
- Karın ağrısı
- Burun tıkanıklığı veya burun akıntısı
- Hapşırma
- Hafif, kuru öksürük
- Ağızda tuhaf tat
2. ŞİDDETLİ BESİN ALERJİSİ BELİRTİLERİ
- Solunumu tıkayan dudakların, dilin ve / veya boğazın şişmesi
- Yutma problemi
- Nefes darlığı veya hışıltı
- Morarma
- Kan basıncında düşme (hafif, şaşkın, zayıf, bayılma hissi)
- Bilinç kaybı
- Göğüs ağrısı
- Zayıf veya filiform nabız
- Kötü bir şeyler olacağına dair içinde bir his olma
BESİN ALERJİSİ OLANLARIN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER
Besin alerjisi olan bireylerin günlük yaşamlarında dikkat etmeleri gereken bazı önemli noktalar vardır. Özellikle dışarıda yemek yerken veya paketli ürünler tüketirken alerji riskini azaltmak için şu önlemler alınmalıdır:
- Etiket Okuma Alışkanlığı: Paketli ürünlerde “alerjen bildirimi” bölümünü incelemek önemlidir. Alerjen içerikleri gizli olabileceği için gıda etiketlerinin dikkatle okunması gerekir.
- Gizli Alerjen İçeren Gıdalar: Besin alerjenleri birçok hazır gıdanın içinde bulunabilir. Örneğin, süt alerjisi olanlar bazı unlu mamullerden ve atıştırmalıklardan kaçınmalıdır.
- Çapraz Bulaşma Riski: Besin alerjisi olan bireyler, alerjen ile temas etmiş mutfak aletleri ve yüzeylerde çapraz bulaşma riskine karşı dikkatli olmalıdır. Dışarıda yemek sipariş ederken mutfak çalışanlarına alerji hakkında bilgi verilmesi önemlidir.
BEBEKLERDE BESİN ALERJİSİ NASIL ANLAŞILIR?
Bebeklerde besin alerjisini anlayabilmek son derece basittir. Sadece ilk 6 aydan sonra ek besinlere geçişte önemli bir kurala dikkat etmek yeterlidir. Bebeğinize vereceğiniz her bir yeni ek gıdayı mutlaka 3 gün arka arkaya verin. O süre içinde yeni sayılabilecek başka hiçbir besin vermeyin. 3 gün içerisinde besin alerjisi belirtilerinden biri veya birkaçı ortaya çıkıyorsa hemen o besini kesin. Besin alerjisi zaman içerisinde geçebilir ancak tedavide ilk basamak, alerjiye yol açan besinin diyetten tamamen çıkarılması.
BESİN ALERJİSİ TEŞHİSİ
Bir alerji uzmanının bir besin alerjisini teşhis etmek için atması gereken ilk adım tam bir tıbbi öyküdür. Alerji uzmanı besin alerjisinin semptomlarına neden olup olmadığını ve suçlu yiyecekleri tespit edip edemeyeceğini belirlemek için sorular soracak ve fizik muayene yapacaktır.
Daha sonra, alerji uzmanı besin alerjisinin tanımlanmasına yardımcı olmak için testler yapabilir. Bu testler tek başlarına her zaman net cevaplar sunmasa da, alerji uzmanı tanı koymak için test sonuçlarınızı tıbbi geçmişinizde verilen bilgilerle birleştirir. Bu testler şunları içerebilir:
- Deri prick testi
- Kan testi
- Besin provokasyon testi
- Besin eliminasyon diyeti