Yutma güçlüğü (Distafi) belirtileri nelerdir?
Yutma güçlüğü, hastalıklar veya yaşlanma ile ortaya çıkan patolojik bir durum olarak adlandırılır. Normalde yediğimiz veya içtiğimiz besinler yutma sırasında herhangi bir rahatsızlık vermez. Ancak yutkunurken yaşanan zorlanmalar disfajiye işaret edebilir. Yutma güçlüğü ile ilgili detaylar haberimizde...
Disfaji, her yaşta ortaya çıkabilen bir sağlık sorunudur. Fakat yaşlı bireylerde daha yaygın rastlanır. Yutma güçlüğü problemine neden olabilen etkenler değişkendir ve tedavi, altta yatan sebebe bağlı olarak planlanır.
DİSFAJİ (YUTMA GÜÇLÜĞÜ) NEDİR?
Disfaji, yutma güçlüğü için kullanılan tıbbi terimdir. Genellikle sinir veya kas problemlerinden kaynaklanır. Ağrılı olabilen bu durum, yaşlılarda ve bebeklerde daha yaygındır. Disfaji terimi, genellikle başka bir rahatsızlığa ait bir belirti olarak kabul edilmekle birlikte, bazen birincil problem de olabilir. Çok çeşitli potansiyel disfaji nedenleri vardır. Sadece bir veya iki kez meydana gelirse, muhtemelen ciddi bir rahatsızlığa işaret etmez. Ancak düzenli olarak yutma güçlüğü yaşanması durumunda mutlaka bir doktor tarafından nedene yönelik araştırma yapılması gerekir.
YUTMA GÜÇLÜĞÜ TÜRLERİ NELERDİR?
1. ORAL DİSTAFJİ
Bu türde, ağızda yiyecekleri hazırlama ve yutma aşamasında sorunlar yaşanır. Çiğneme güçlüğü, yiyecekleri yutarken sık sık öksürme veya tıkanma bu kategorinin belirtileri arasında yer alır.
2. FARİNGEAL DİSFAJİ
Yutma işleminin yemek borusuna geçişi sırasında sorunlar yaşanır. Kişi, yutkunurken zorluk çeker, boğulma hissi yaşar veya ses tonunda değişiklikler görülebilir.
3. ÖZOFAGEAL DİSFAJİ
Yemek borusunun alt kısmında meydana gelen sorunlardan kaynaklanır. Yutkunma sırasında göğüs bölgesinde ağrı veya rahatsızlık hissedebilirsiniz.
DİSFAJİ (YUTMA GÜÇLÜĞÜ) BELİRTİLERİ NELERDİR?
Disfaji belirtileri genellikle yutma sırasında veya sonrasında ortaya çıkar. Ancak bu belirtilerin bir kısmı yemek yeme, içme veya yutkunmadan bağımsız olarak da ortaya çıkabilir. Bazı disfaji belirtileri kısaca şu şekilde sıralanabilir:
- Yutma sırasında güçlük, ağrı, öksürük, öğürme veya kusma,
- Yiyeceklerin ve içeceklerin yanlış borudan (hava kanalı) aşağı inmesi,
- Yiyeceklerin boğazda, göğüste veya göğüs kemiğinin arkasında takılıp kaldığı hissi,
- Ağız salgılarında artış,
- Tekrarlayan göğüs enfeksiyonları,
- Ses kısıklığı,
- Reflü,
- Yutkunmada zorluk,
- Yemek yerken nefes darlığı,
- Mide ekşimesi,
- Kilo kaybı,
- Yemek yemenin normalden daha uzun zaman alması,
- Beslenme yetersizliği ve sıvı kaybı (dehidrasyon),
- Yutulan yiyeceklerin ve sıvının ağza veya boğaza geri dönmesi,
- Yutulan yiyeceğin veya içeceğin geriye doğru hareket edip buruna girmesi,
- Bebeklerde emme güçlüğü.
DİSFAJİ NEDEN OLUR?
- Akalazya: Yemek borusunu etkileyen ve yutma güçlüğüne yol açan bir rahatsızlıktır. Hasarlı sinirler yemek borusu kaslarının yiyecekleri ve sıvıları mideye sıkıştırmasını zorlaştırır. Yiyecekler daha sonra yemek borusunda toplanır ve bazen ağza geri çıkar. Nadir görülen bir hastalıktır ve özel bir tedavisi yoktur. Ancak semptomların çeşitli tedavi prosedürleriyle yönetilmesi mümkündür.
Yemek Borusu Darlığı: Genellikle kronik bir hastalık nedeniyle zaman içerisinde gelişir. Daralma özofagusun içinde veya dışında meydana gelebilir. Özofagusun içindeki daralmalar mukozanın şişmesine veya sertleşmesine neden olur. Dışındaki daralmalarsa genellikle komşu organların baskısı sebebiyle gelişir.
Yemek Borusu Tümörleri: Nadir görülen bir kanser türüdür. Bu kanser türüne erkeklerde kadınlara kıyasla daha sık rastlanır.
Yabancı Cisimler: Bazı durumlarda yiyecek veya başka bir nesne boğazı ve yemek borusunu kısmen tıkayabilir. Diş protezi takan yaşlıların ve yiyecekleri çiğneme konusunda zorluk çeken bireylerin bu sorunu yaşama olasılığı daha yüksektir.
Gastroözofageal Reflü Hastalığı: Mide asidinin yemek borusuna geri aktığı bir durumdur. Reflü olarak da bilinir ve disfajinin yaygın belirtileri arasındadır. Bu durum özofagusun iç astarının tahriş olmasına da yol açabilir.
Eozinofilik Özofajit: Kronik bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Bu hastalıkta eozinofil isimli beyaz kan hücreleri özofagusta birikir. Eozinofilik özafajit; ağrı, yutkunma güçlüğü, yiyeceklerin boğazda takılması gibi semptomlar gösterebilir.
Skleroderma: Dokuların sertleşmesine ve katılaşmasına neden olan yara benzeri dokuların oluşmasına yol açar. Bu durum alt özofageal sfinkteri zayıflatabilir. Bunun sonucunda mide asidi özofagusa çıkarak bireyin mide ekşimesi gibi birtakım sorunlar yaşamasına neden olabilir.
Nörolojik Bozukluklar: Parkinson hastalığı, multipl skleroz ve kas distrofisi gibi bazı nörolojik bozuklukların semptomları arasında disfaji de bulunur.
Nörolojik Hasar: İnme, beyin ve omurilik yaralanması gibi ani gelişen nörolojik hasarlar yutma yeteneğini etkileyebilir.
Bazı Kanser Türleri: Özellikle baş ve boyun bölgesindeki bazı tümörler yiyeceklerin ve içeceklerin yutulmasını zorlaştırabilir.
Bakteriyel Tonsilit: Bu tarz enfeksiyonlar disfajiye yol açan ağrıya ve iltihaplanmaya neden olabilir.
Yarık Damak: Yutkunma mekanizmasında anormalliklerle doğan bireyler normal yutma becerileri gösteremeyebilirler.
YUTKUNMA GÜÇLÜĞÜ ÇEKEN KİŞİLERİN UYGULAYABİLECEKLERİ YÖNTEMLER
Yutkunma güçlüğü yaşayan hastaların semptomlarını hafifletmek amacıyla uygulayabilecekleri bazı yaşam tarzı değişiklikleri de vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Porsiyon kısıtlamasına gitmek ve öğün sıklığını artırmak.
- Yiyecekleri daha küçük parçalara bölerek iyice çiğnemek.
- Boğazı kurutma ve yutkunmayı zorlaştırma gibi birtakım durumlara yol açabildiğinden alkol ve kafein tüketimini sınırlandırmak.
- Boğazda gelişebilecek tahrişi önlemek için aşırı sıcak yiyecekleri ve içecekleri tüketmemek.
- Yemek sırasında yutkunmayı kolaylaştıracak şekilde dik oturmak ve başı hafifçe öne eğilmek.
