Nisan ayı bütçe verileri ekonominin canlılığını koruduğunu, vergi gelirlerinin hızlı artışını sürdürmesine karşılık harcamaların daha hızlı arttığını ve bütçe açığının tarihi yüksek düzeylerinden birini yaşadığını ortaya koydu.
➔Kalıcı ve yakıcı bütçe sorunu ise en hızlı büyüyen harcama kalemi haline gelen personel giderleri.
➔Yılın dört aylık döneminde bütçe giderleri yüzde 102, faiz giderleri yüzde 130, faiz hariç giderler yüzde 95 artarken personel giderleri yüzde 141 büyüdü.
➔Geçen yılın aynı dönemine göre toplam bütçe giderleri içinde personel giderlerinin payı 5 puan artışla yüzde 30’u buldu. Bütçenin yüzde 30’u personele.
➔Bu oran geçen yıl yüzde 25 idi. Ve önceki yıllarda da yüzde 25 sınırını geçmemişti.
PERSONEL GİDERİ ENFLASYONU KATLADI
➔Bitişikte yer alan Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerinden görülebileceği gibi kamu personel giderleri geçen yılın ilk dört ayında 362.4 milyar liradan bu yılın aynı döneminde 873.7 milyar liraya yükseldi.
➔Bu rakam da 2 trilyon 924 milyar liralık toplam bütçe harcamasının yüzde 30’una vardı. Ve ilk kez personel gideri bütçenin yüzde 30’una yükseldi.
➔Kamu personel gideri artışı son bir yılda gerçekleşen yüzde 69.8’luk enflasyonun iki katı düzeyinde artış kaydetti.
ARTIŞTA NE ROL OYNADI?
➔Böyle yüksek düzeyli artışta birkaç faktör rol oynadı.
➔Bunlardan ilki maaş ve ücretlere yapılan artışlar.
➔İkincisi kamuda çalışan sayısında son bir yılda meydana gelen artış. Bunun bitişikte iki tablosu yer alıyor.
➔Mart 2023 itibariyle kamuda çalışan toplam personel sayısı 5 milyon 37 bin iken bu yılın mart ayında 5 milyon 238 bine çıkarıldı.
➔Yine EYT kararı ile kamudan da belki 100 binleri bulan kişinin emekli olmasına karşılık.
➔Yani son bir yılda kamuda işe alınanların sayısı aradaki 200 binlik farktan daha büyük.
ZOR DENKLEM
➔EYT kararı ile emekli sayısı 16 milyon sınırına dayandı. Hem emeklilere maaş hem de onların yerine işe alınanlara maaş ödemesi yapıldı.
➔Bütçeye kalıcı bir yük geldi.
➔Giderlerdeki kalıcı ve yüksek boyutlu artış karşısında kamuda tasarruf önlemleri elbette yetersiz ve devede kulak kalıyor.
➔Devlete alınan personel azaltılamaz, kalıcıdır. Bu durumda bütçenin diğer taraflarından kısmak gerekiyor.
➔Aynı zamanda bütçe gelirlerinde kalıcı bir artışa gidilmeli ki, yeniden yüksek bütçe açıkları dönemine girmeyelim. Zor bir denklem içindeyiz.
