Rus Yarbay Karl Karloviç Rjepetski'nin hemşire torunu savaşta öldürülmüş
Ardahan'da inşaat kazısı sırasında cesedi bozulmamış halde bulunan Rusya ordusu mensubu askerin kimliği ile bilgiler netleştikçe hikayesi de ilginç bir hal aldı.
Dr. Mustafa Tanrıverdi ve Emre Gezer'in yaptığı çalışmaya göre; Karl Karloviç Rjepetski'in torunu olan Danuta Siedzikowna, 2. Dünya Savaşı'nda Polonya Halk Ordusu'na katılarak önce Nazilere, sonra da komünistlere karşı Polonya'nın bağımsızlığı için savaştı.
Gazete Habertürk'ten Ümran Avcı'nın haberine göre, orduda hemşire olarak görev yapan Danuta'nın 28 Ağustos 1946'da komünistler tarafından kurşuna dizildiği bilgisine ulaşıldı.
Hikayenin ilginç kısmı ise Danuta'nın cesedinin de, dedesi Yarbay Rjepetski gibi yıllar sonra bulunarak 2016 yılında düzenlenen törenle yeniden defnedilmesi oldu.
Ardahan'da bir apartman inşaatı için temel kazısı yapılırken 25 Nisan'da cesedi tabut içerisinde bozulmamış halde bulunan Rus komutana ait yeni bilgiler ortaya çıktı.
Vasiliy Geyman'a ait olduğu ileri sürülen cesedin Karl Karloviç Rjepetski'iye ait olduğu tespit edildikten sonra Rjepetski'ye ait olduğu düşünülen bir fotoğrafa da ulaşıldı.
Dr. Oleg Çistyakov'un, Dr. Mustafa Tanrıverdi ile paylaştığı Rus Arşiv kayıtlarında yer alan bilgilere göre, 1. Kafkas Kolordusu 20. Piyade Tümeni 78. Navaginski Alayı'na mensup Yarbay Karl Karloviç Rjepetski'nin filmlere konu olacak türden hikayesi şöyle;
Rjepetski, 1847'de Reval'de (Tallinn) Katolik ve soylu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. 1864'te başlayan askerlik hayatı, 1894'te Ardahan'da ölümüne kadar aralıksız devam etti.
Varşova'da piyade okulundaki eğitimini başarıyla tamamladıktan sonra 1867'de astsubay ve 1870'de asteğmen rütbesine yükseldi. Kafkasya'da askere alma komisyonlarında görev aldı ve 1875'de uzun yıllar görev yapacağı Türkistan Bölgesi'ne, 69. Taşkent Guberniyası Taburu'na gönderildi.
Sir-Derya Vilayeti'nde ve Sibirya'daki birliklerde önemli görevler üstlendi. 1880'de yüzbaşı, 1891'de de 1. Türkistan Topçu Taburu'nda yarbay rütbesine yükseldi. 12 Kasım 1894'te Ardahan'da hayatını kaybetti.
Rjepetski'nin soylu bir aileden gelmekle birlikte, üzerine kayıtlı bir mülk olmadığı ve ömrünü askerlik mesleğinde geçirdiği biliniyor. Askerlik hizmetine sadakatinden dolayı çeşitli madalyalar aldı ve hizmeti süresince herhangi bir disiplin cezasına veya sınırlamaya tabi tutulmadı.
1883'de Mariya ve 1885'de Yelena adlı kızları dünyaya geldi. Kendisi, karısı ve kızları Katolik inancına sahipti ve Ardahan'da Katolik Kilisesi olmaması sebebiyle Ermeni - Katolik Kilisesi tarafından defnedildi.
SON SÖZLERİ: YAŞASIN POLONYA!
Rjepetski'nin kızı Yelena ise 1885'te, şu an Özbekistan'ın başkenti olan Taşkent'te dünyaya geldi. Yelena'nın 1905'te doğan kızı Evgenia, 2 Temmuz 1926'da Waclaw Siedzik ile evlendi ve 3 Eylül 1928'de Danuta Siedzikowna dünyaya geldi.
İkinci Dünya Savaşı esnasında Waclaw, Sovyet kuvvetlerince Sibirya'ya sürüldü ve 1 Haziran 1943'te vefat etti. Eşi Evgenia da, Almanların Polonya'yı işgalinde direnişe katıldığı gerekçesiyle Eylül 1943'te idam edildi.
Danuta, bunun üzerine Polonya Halk Ordusuna katılarak önce Almanlara, sonra da komünist idareye karşı Polonya'nın bağımsızlığı için savaştı. Orduda hemşire olarak görev yaptı ve 28 Ağustos 1946'da komünist idare tarafından kurşuna dizildi.
İdamından kısa süre önce ailesine bir mesaj yazma imkânı oldu ve mesajda şu sözlere yer verdi: "Öleceğim için üzgünüm. Büyükanneme söyleyin, ben yapmam gereken gibi hareket ettim." Kurşuna dizilmeden önce son sözleri ise "Yaşasın Polonya!"
oldu.
RUS YARBAYIN KİMLİĞİ NASIL NETLEŞTİ?
Dr. Mustafa Tanrıverdi ve Emre Gezer'in yazıları, #tarih dergisinin Haziran sayısında yayımlandı.
Yazarlardan edinilen bilgiye göre ve dergide kaleme alınan iki ayrı yazıdan anlaşıldığı üzere, yazarlar öncelikle asılsız şekilde adı ortaya atılan Vasiliy Geyman iddiası üzerinde durdular.
Dr. Tanrıverdi, yaptığı kaynak taramasında "Kavkaz" gazetesinin 28 Nisan 1878 tarihli nüshasında, Geyman'ın Gümrü'de yer alan Holm Çesti(Şeref Tepesi)'deki defin anını anlatan habere ulaştı. Başka belgelerle de bu bilginin desteklenmesi üzerine bu iddia çürütülmüş oldu ve cesedin gerçek kimliği araştırılmaya başlandı.
Cesedin apoletindeki üç yıldızın, Çarlık döneminde Rus terminolojisiyle "podpolkovnik" yani yarbay rütbesini ve 20 sayısının da bölgede yer alan 20. Piyade Tümeni'ni işaret ettiği bilgisine ulaşıldı. Böylece cesedin 1. Kafkas Kolordusuna bağlı 20. Piyade Tümenine mensup bir yarbaya ait olduğu bilgisi netleşti.
Bu aşamada, cesedin kimliğinin tespiti, ancak arşiv bilgileri ile ulaşılabilir bir hal aldı. Bu noktada Rusya'da Rossiyskiy Gosudarstvennıy Voenno-İstoriçeskiy Arhiv (Rusya Devlet Askeri-Tarih Arşivi)'de yetkili kişilerin konu ile ilgili çalıştığı bilgisine ulaşıldı.
Bu araştırmacılardan tarih doktoru Oleg Çistyakov'un paylaştığı bilgilere göre; arşivde Ardahan'da görev yapan ve Ardahan'daki askeri mezarlıkta defnedilen tek yarbay Karl Karloviç Rjepetski idi.
Böylece cesedin kimliği, 1. Kafkas Kolordusu 20. Piyade Tümeni 78. Navaginski Alayı'na
mensup Yarbay Karl Karloviç Rjepetski olarak ortaya çıkmış oldu. Ceset ve tabuttaki bulgulardan ve askerin Rus ordusu subayı olmasından hareketle başta Ortodoks mezhebine mensup olduğu kanaati oluşsa da, arşiv bilgilerinde Rjepetski'nin Katolik mezhebine mensup olduğu anlaşıldı.
İŞTE YARBAYIN SECERESİ
Yazarlardan Emre Gezer, yabancı kaynaklardan yararlanarak araştırmalarında ilginç sonuçlara ulaştı. Yarbay Rjepetski ve torunu Danuta Siedzikowna odaklı olmak üzere bir aile şeceresi hazırladı. Danuta'nın, Polonya'da bir halk kahramanı olduğu ortaya çıktı.
Karl Karloviç Rjepetski(1847-1894) - Eşi Elena Ferdinandovna Rjepetskaya(Kamensky) (1865-1937) Kızı Helena Tyminska (Rjepetskaya) (1885-1968) – Damadı Jan Tyminski
Torunu Eugenia Siedzik (Tyminska) (1905-1943) – Torununun eşi Waclaw Siedzik (1894-1943) Torununun kızı Danuta Siedzikowna (3 Eylül 1928-28 Ağustos 1946)
