Afrikalı marangozun ahşap elinden, yağmur'un kırmızı robot eline
6 yaşındaki Yağmur'un sağ elinde doğuştan bazı parmaklar yok. Ancak o, parmaklarını kaybedip kendine ahşap el yapan Güney Afrikalı marangoz Richard Van As'ın girişimiyle başlayan oluşum sayesinde yüzyılın en faydalı icatlarından 3D bir robot ele sahip şimdi; hem de istediği gibi, kırmızı. Geleceği Yapabilmek oluşumunun Türkiye ayağı Robotel, Yağmur gibi 12 çocuğun yüzünü yaptığı robot ellerle güldürdü
Sağlık, otomotiv ve sanayide kullanımı hızla yayılmaya başlayan 3 boyutlu yazıcılar (3D), aynı zamanda sosyal yardımlaşmalara da yeni bir boyut kazandırdı. 3D teknolojisinden doğan “Enable The Future (Geleceği Yapabilmek) Platformu” da bu yardım alanlarından biri.
Platform, Güney Afrikalı marangoz Richard Van As’ın bir iş kazasında parmağını kaybetmesinden sonra ortaya çıkan bir oluşum. Protez eli alacak gücü olmadığı için kendine ahşaptan bir el yapan marangoz Van As, internette gördüğü bir mekanik el modelinin tasarımcısıyla temas kurdu ve ardından ‘robot el’ tasarladı.
Van As ve beraberindekiler, “Geleceği Yapabilmek Platformu”nun kurulmasına önayak oldu. Van As’ın fikir babası olduğu platform, şimdilerde dünyanın çeşitli yerlerindeki oluşumlarıyla ihtiyaç sahiplerini ve onlara mekanik bir el yapabilecek tasarımcı ile üreticileri bir araya getiriyor.
PARMAKSIZ DOĞMUŞTU, ŞİMDİ...
Robotel gönüllüleri, şimdiye kadar Amniotik Band Sendromu (ABS) hastalığı ile dünyaya gelmeleri nedeniyle, 2-3 ve 4’üncü parmaklarının uç kesimleri ya da tamamı eksik olan 12 çocuğun yüzünü güldürdü.
Ekip, çocuklara hem mekanik bir uzuv hem de oyuncak(!) kazandırdı. Robot elle hayatı değişen o çocuklardan biri, ABS hastalığı nedeniyle doğuştan parmakları olmayan 6 yaşındaki Yağmur Karaaslan.
Robotel Platformu, Yağmur’un sağ elindeki deformasyon için dirsekten güç alarak hareket sağlayan “unlimbited arm” modelli kırmızı bir robot el yaptı. Yağmur, 1 yıldır giderek alıştığı robot elini kullanıyor ve onu çok seviyor.
Yağmur, 50 dolara mal olan robot elle 3 bin dolarlık protez elden farklı olarak parmaklarını da hareket ettirebiliyor.
DELFİN’İN ELİ KAR TANESİ SÜSLÜ
Minik Delfin de Yağmur gibi robot elle yüzü gülen çocuklardan. Dirsekten hareket sağlayan “unlimbited arm” modelli robot el, gönüllü Ozan Onat tarafından yapıldı. Delfin’in isteği üzerine 3 boyutlu yazıcı ile kırmızı renk basılan elin üzerine Frozen temalı kar tanesi süsleri işlendi.
MATBAADA PARMAKLARINI KAPTIRDI
20 yaşındaki Mehmet Ali Toprak da robot el sayesinde günlük hayatını daha rahat yaşayanlardan. 1 yıl önce matbaa makinesine parmaklarını kaptırdı. Bir süre sabit silikonlu protezle yaşasa da protez elin görüntüden başka hiçbir faydasını görmedi. Platforma başvurdu. Mehmet Ali, Türkiye’de robot el uygulaması yapılan ilk kişi.
Platformun robot el taktığı çocuklardan biri de Ecenaz.
12 ÇOCUĞA DOKUNDULAR
El ve parmaklarındaki deformasyon nedeniyle bisiklete binemeyen, oyun oynayamayan çocuklar için büyük maliyetli protezler yerine 3D teknolojisinden yararlanarak ucuz mekanik eller yapan ‘Robotel’ gönüllüleri; bu zamana kadar 12 çocuğa dokundu. 24 gönüllü ve 300 destekçisi ile 6 kurum, robot ellerin yapım sürecinde gönüllü olarak destek veriyor. Robot elliler arasında parmaklarını kıyma makinesine kaptıran da var, kazada uzvunu kaybedenler de.
Kişiye özel el ölçülerine göre yapılan ellerle günlük aktiviteler rahatça yapılabiliyor, istenildiğinde çıkarılıyor. Robot eller, vücudun gelişmesiyle sık sık değiştirilmesi gereken protez kollara göre çok daha kullanışlı ve ucuz. Robot eller için 3D yazıcılara konulan nişasta bazlı organik plastiğin maliyeti ise 50 doları bile bulmuyor.
3D YAZICI SAHİPLERİ GÖNÜLLÜ OLUYOR
Protez ele ihtiyaç duyan çocuk ve gençlere 3 boyutlu yazıcılarla üretilmiş, ucuz ve fonksiyonel robot el uygulamaları yapan Amerikan merkezli Enable The Future Platformu, kısa sürede başka ülkelere de yayıldı. Evinde 3 boyutlu yazıcı kullananlar, mühendisler, tedarikçiler, fotoğrafçılar bu platforma üye olup robot el bekleyen ihtiyaç sahipleri için mekanik ellerin yapımında gönüllü olarak yer almaya başladı.
Teknolojiyle gönüllülüğü harmanlayan Türkiye’nin Yardım Eli Hareketi Robotel de işte bu platformun Türkiye ayağı için 1 yıl önce kolları sıvadı. Mimar Zeynep Karagöz’ün reklam ve tasarım alanında faaliyet gösteren şirketi ‘5 Dakika’, 4 yıl önce tanıştıkları 3D teknolojisini son 1 yıldır sosyal sorumluluk projesi olarak gördükleri Robotel için kullanmaya başladı. 5 Dakika ekibi, kaza, travma ya da doğuştan el ve parmakları olmayan çok sayıda ihtiyaç sahibi çocuk ve genç için 3D yazıcılarda üretilmiş robot eller yapıyor.
DİRSEKTEN ÇALIŞANI DA VAR HAREKET YAPANI DA
Teknoloji ile “kendin yap” kültürünün birleşmesinden oluşan, dünyada hızla yayılan “maker” akımından hareketle Türkiye’de “Maker Çocuk”u kuran mimar Zeynep Karagöz, Robotel Türkiye olarak el ve parmak deformasyonu olan çocuklara, protez takabilecekleri yaşa gelene kadar 3D yazıcılarla mekanik, oyuncak gibi eller yaptıklarını anlatıyor.
Platformun Türkiye’deki gönüllü sayısının 300’den fazla olduğunu söyleyen Karagöz, şunları söyledi: “Dünyada 7 bin katılımcının olduğu bir ağın içindeyiz. Gönüllüyü duyurduktan sonra vakanın ölçüleri alınıyor, fotoğraflanıyor. Her çocuğa ayrı bir model tasarlanıyor. Tasarım yapıldıktan sonra 3 boyutlu yazıcılarla kişiye özel, tek tek baskı alınıyor.
Makine, PRA dediğimiz biyoplastik malzemeyi akıtarak bu parçaları eklemeli üretim dediğimiz sistemle üretiyor. Daha sonra bu parçaları monte ediyoruz. İç kısmını kaplayarak cırt cırtlarla çocukların ellerine takabilecekleri bir mekanik sistem oluşturuyoruz. Bilek hareketiyle kavrama yapabiliyorlar. Protez yaşlarına kadar kullanabilecekleri bir alet yapıyoruz.”
Öznur KARSLI/GAZETE HABERTÜRK
Fotoğraflar: Sinan BİLGENOĞLU
